Geef eerlijke handel prioriteit

Miguel Heilbron is genomineerd voor de Simon Jelsma Award, een prijs voor jong ontwikkelingstalent in Nederland.  Je kunt nog tot en met 22 mei op Miguel stemmen.

De millenniumdoelen hebben officieel geen rangorde, maar het eerste doel is toch het bekendst: het halveren van extreme armoede en honger wereldwijd vóór 2015. Dit doel is gelukkig behaald, met name door de snelle ontwikkelingen in landen met grote bevolkingsaantallen zoals China en India.

Maar dat geldt helaas niet voor alle millenniumdoelen. Het doel dat meer eerlijke handel en meer ontwikkelingsgeld voorstaat, heeft helaas een teleurstellend resultaat geboekt. Destijds werd afgesproken dat rijke landen elk 0,7 procent van hun Bruto Nationaal Product aan ontwikkelingshulp zouden besteden, maar hiervan wordt slechts een fractie gehaald.

Uitbuiten
Ook op het vlak van eerlijke handel blijft veel te wensen over. Nog steeds werken de Europese Unie, Nederland en andere rijke regio’s en landen op diverse manieren tegen. Bijvoorbeeld door bij import vanuit ontwikkelingslanden bij onze grens hoge toeslagen te vragen, en omgekeerd ontwikkelingslanden onder druk te zetten om onze eigen bedrijven gratis toegang te geven en grondstoffen voor zo weinig mogelijk geld te exporteren. Daarnaast staan we nog steeds toe dat bedrijven – ook Nederlandse – ontwikkelingslanden uitbuiten, mensenrechten schenden en op andere manieren schade aanrichten in ontwikkelingslanden. Weinig producten die we dagelijks gebruiken en consumeren zijn ‘eerlijk’, zonder schade, tot stand gekomen.

Focus
Nederland geeft de laatste jaren steeds minder uit aan ontwikkelingssamenwerking. Er was even hoop dat hiervoor in de plaats meer aandacht voor eerlijke handel zou komen. We kregen zelfs een minister die Handel en Ontwikkelingssamenwerking ging combineren, Lilianne Ploumen. Maar helaas lijkt de focus van deze minister vooral op Nederlandse handelsbelangen te liggen, niet op de belangen van ontwikkelingslanden. 

Half mei publiceerde Ploumen het stuk Versterking van de positie van Nederland in mondiale waardeketens, waarin ze haar beleid verder uiteenzet. Een veelzeggende titel.
Je vraagt je af wat de positie van ontwikkelingslanden dan is. Maar volgens de minister waarderen Afrikaanse landen vrijhandelsverdragen waarmee Nederland zich in Brussel profileert. Kennelijk hebben ze geen behoefte aan eerlijke handelsverdragen. Toch wel opmerkelijk voor een minister van Ontwikkelingssamenwerking.

Laatste plaats
Er is inmiddels een voorlopige lijst van twaalf nieuwe doelen opgesteld voor na 2015: opnieuw staat het doel waarin eerlijke handel en meer hulp is opgenomen op de laatste plaats op de lijst.
Het positieve aan de nieuwe doelen is dat ze niet meer alleen voor ontwikkelingslanden gelden, maar voor alle landen ter wereld. In de doelen wordt expliciet vermeld dat ook rijke landen veranderingen moeten doorvoeren. Daarnaast worden maatregelen die armoede moeten tegengaan in de nieuwe agenda expliciet verbonden aan het milieu en aan duurzaamheid.

Stapjes
Toch zijn er ook positieve geluiden, met name op het vlak van bewustwording. Zo lieten protestbewegingen zoals Occupy flink van zich horen en kwam Oxfam Novib onlangs met cijfers waaruit blijkt dat de 85 rijkste mensen op aarde even vermogend zijn als armste helft van de wereldbevolking. De organisatie beweerde daarnaast dat het jaarinkomen van de rijkste honderd mensen samen genoeg is om de wereldwijde armoedecrisis vier keer op te lossen. De Franse econoom Thomas Piketty schreef over de mogelijke invloed van progressief beleid en op Europees niveau worden stapjes gezet om ontwikkelingslanden economisch minder tegen te werken en minder schade toe te brengen.

Bij de nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties staat eerlijke handel weliswaar opnieuw als laatste genoemd, maar laten we er dit keer wél prioriteit aan geven! Laten we ons naast veranderingen bij de armste groepen ook vooral richten op veranderingen bij de rijkste en machtigste landen, bedrijven en mensen. En laten we om veranderingen te bereiken niet alleen naar anderen kijken, maar vooral ook naar onszelf.