Afval op onze stranden: naast dat het slecht is voor het milieu, is het ook een bron van ergernis voor de strandbezoekers. Tijd om daar iets aan te doen, dacht Noortje Schrauwen. Samen met Floor Hendriks en Melanie Petit dit de la Roche zette zij het initiatief ‘Grondstofjutters – Het Circulaire Strand’ op.
2015FestivalNoortje Schrauwen komt zaterdag 5 september spreken tijdens de Toekomstdenkers Meet-Up in IJlst. In dit inspirerende programma vertellen activisten en ondernemers hoe zij de strijd aangaan voor duurzaamheid en rechtvaardigheid. Dichtbij huis, en over de hele wereld.
Eigenlijk is het een heel simpel idee, geeft Schrauwen toe. Laat de bezoekers van het strand, die er toch al zijn, het zwerfafval op het strand en aan de vloedlijn opruimen. Maar hoe krijg je mensen zover dat ze dat gaan doen?
De oplossing is Grondstofjutters, dat zich nu in de pilot-fase bevindt. Het werkt als volgt: er hangen juten tassen bij strandpaviljoens en campings in Katwijk. Strandwandelaars kunnen daar zo'n 'juttas' ophalen en daarin nemen zij het afval dat zij tijdens hun wandeling tegenkomen mee. Bij de strandpaviljoens leveren de jutters het afval in en krijgen zij vervolgens een kopje koffie, een gebakje of ijsje als bedankje. Van het verzamelde afval worden nieuwe producten gemaakt.
Misschien is wel beter om een halve tas met kleine stukjes plastic te verzamelen dan een volle tas met drie flessen
Zo werken lokale ondernemers en strandwandelaars samen om het strand schoon te houden. “Het idee is dat iedereen wat inbrengt en er wat uithaalt, waardoor een systeem ontstaat dat zichzelf in stand houdt”, vertelt Schrauwen. De paviljoens hoeven niet in hun eentje de kosten te dragen want bedrijven en organisaties sponsoren de bedankjes. “Er ligt dan een kaartje van de supporter bij het gebakje met een boodschap. Bijvoorbeeld: 'Heb je een nieuwe zwembroek nodig? Kom dan even langs bij de winkel en neem dit kaartje mee, dan krijg je korting.' Zo kunnen de sponsors ook weer wat verdienen”, aldus Schrauwen.
Hoe lang duurt het eigenlijk om zo'n tas vol te krijgen? “Sommige dagen is het stormachtig geweest en dan heb je bij de vloedlijn zoveel liggen dat je tas binnen no time vol is. Het scheelt ook nogal of je kleine stukjes afval inzamelt of grote stukken. Met drie lege frisdrankflessen zit de tas al aardig vol, maar de ecologische waarde van het jutten zit 'm ook in de kleine stukjes afval die mensen verzamelen. Misschien is wel beter om een halve tas met kleine stukjes plastic in te zamelen dan een volle tas met drie flessen. Daar willen we zeker aandacht voor vragen”, vertelt Schrauwen.
Natuurcentrum KatwijkEen nieuwe verschijning op het strand is het Natuurcentrum Katwijk. Dit omgebouwde strandhuisje wil bezoekers van het strand informeren over de natuur in en rond Katwijk, maar ook begeleide strandwandelingen organiseren en andere activiteiten zoals fotografie-workshops. Het Natuurcentrum en de expositie is tot eind november te bezoeken op woensdagen en zaterdagen.
Bij de meewerkende strandpaviljoens – dat zijn er nu vier – staan bakken waar de jutters het afval in kunnen scheiden. Een lokale afvalverwerker leegt de bakken en houdt het afval apart. Schrauwen heeft het overigens liever over 'grondstoffen': “We gaan ook wat doen met het afval. Het heet niet voor niets 'het circulaire strand." Studenten van de Hogeschool van Amsterdam gaan aankomend half jaar vanuit het Innovatielab aan de slag om nieuwe producten van het afval te ontwikkelen, zoals frisbees, strandstoelen of zonnebrillen.”
De gevonden visnetten worden weggebracht naar Happy Seal, een initiatief van zeehondencrèche Pieterburen, dat de netten gebruikt om truien en T-shirts van te maken. Grondstof genoeg: jaarlijks verdwijnt 640.000 ton visnet in de oceanen, blijkt uit een onderzoek van de VN uit 2009. De afvalbakken op het strand zijn voorzien van afbeeldingen van de producten die met het afval worden gemaakt. “Dat spoort denk ik het best aan om je afval te scheiden. Ik weet niet of alle afvalstromen te gebruiken zijn, maar vast een deel”, aldus Schrauwen.
Boskalis Beach Cleanup TourEr zijn ook mensen die geen aansporing nodig hebben om afval op te ruimen. Afgelopen maand hebben 2000 vrijwilligers van Stichting De Noordzee de kust in etappes schoongemaakt. Het afval wordt verzameld en gewogen. Dit jaar haalden de vrijwilligers ruim 11.000 kilo afval van de stranden. Dat komt neer op het gewicht van ongeveer 4 bedrijfsbusjes, verspreid in onderdelen over het strand.
De dames hebben voor Katwijk gekozen omdat zij daar zelf vaak komen. Maar als de pilot succesvol blijkt, is het concept eenvoudig te introduceren op andere stranden. Schrauwen: “En wie zegt dat dit project zich moet beperken tot het stand? We kunnen het ook organiseren in andere natuurgebieden.”
Is het geen druppel op een gloeiende plaat? Schrauwen denkt van niet. “Al heb je elke dag maar tien of twintig mensen die dit doen, het kan best wel impact hebben. De kracht zit 'm in het feit dat je het koppelt aan handelingen die mensen toch al doen zoals het strand bezoeken. Uiteindelijk wil je afval voorkomen, maar het ligt er nu eenmaal. Zo we brengen de grondstoffen terug de economie in”, aldus Schrauwen.
