Nederland moet een heus ‘voedselbeleid’ gaan voeren. Dat is de conclusie van het rapport ‘Naar een voedselbeleid’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), dat oktober vorig jaar verscheen. Eind oktober van dit jaar kwam het kabinet met een reactie.
De wereld van voedsel verandert, stelde de WRR in 2014. Zo wordt de landbouw steeds grootschaliger en zijn we in toenemende mate afhankelijk van geïmporteerde grondstoffen. Daarnaast is het ‘voedselnet’ – het netwerk van ketens dat schuilgaat achter het supermarktaanbod – complexer en onoverzichtelijker geworden. Ook ons eetpatroon is in de afgelopen jaren veranderd: we zijn bijvoorbeeld steeds meer bewerkte producten en zuivel, vlees en eieren gaan eten.
Van landbouw- naar voedselbeleid
In het verleden richtte Nederland zich vooral op het verbeteren van de landbouw: productiviteitsverhoging, het verzekeren van voedselveiligheid en het vergroten van de export stonden hoog in het vaandel. Maar de veranderingen in de voedselvoorziening wereldwijd vragen volgens het WRR-rapport om een beleidsverandering: we moeten van een landbouwbeleid naar een voedselbeleid. Met name “de ecologische houdbaarheid, de volksgezondheid en de robuustheid van de voedselvoorziening” verdienen aandacht.
De term ‘ecologische houdbaarheid’ heeft bijvoorbeeld betrekking op voedselverspilling en de duurzaamheid van voedselketens.
Meer aandacht voor duurzaamheid
In de reactie op het WRR-rapport geven staatssecretaris Dijksma (Economische Zaken) en minister Schippers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) toe dat aanpassingen aan ons voedselsysteem nodig zijn. Volgens het kabinet kan Nederland het voortouw nemen op het gebied van duurzame voedselproductie. Genoemde maatregelen die op de agenda staan, zijn bijvoorbeeld het terugdringen van pesticidengebruik in gewassenteelt en van antibioticagebruik in de veehouderij. Antibioticaresistentie en zoönosen – ziekten die van dier op mens kunnen worden overgedragen – moeten worden aangepakt volgens het OneHealth-concept: een beleid dat (inter)nationale maatregelen bevat op het gebied van zorg, veehouderij, voedselveiligheid, milieu, communicatie en antibiotica-ontwikkeling.
Ook de productie van alternatieven voor dierlijke eiwitten, bijvoorbeeld in de vorm van kweekvlees en zeewier, heeft de aandacht van het kabinet. Daarnaast moet er helderheid komen met betrekking tot het enorme aantal keurmerken voor duurzaam voedsel. Verder wil de overheid voedselverspilling nog meer terugdringen. Tot slot moet het duidelijker worden voor de consument wat de kosten zijn van een product; niet alleen de financiële kosten, maar ook de kosten voor het milieu als gevolg van bijvoorbeeld vervuilende CO2-uitstoot.
Terugdringing honger wereldwijd
Ook wereldwijde voedselzekerheid wordt in de kabinetsreactie genoemd als prioriteit. "De groeiende wereldbevolking, de toenemende druk op land en natuurlijke hulpbronnen en veranderende voedselpatronen" vormen een grote uitdaging voor de toekomst. Het kabinet ziet kansen in de Sustainable Development Goals, de internationale afspraken voor duurzame ontwikkeling die afgelopen september bij de Verenigde Naties werden aangenomen: deze doelen kunnen volgens de brief een “richtgevend kader” bieden bij de aanpak van honger in de wereld.
