Worden de mijnen heropend in Europa?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De laatste Nederlandse mijn werd in 1974 gesloten in Limburg. Het zware, gevaarlijke en stoere werk van de zwoegende mijnwerkers (‘koempels’)  staat dit jaar in de schijnwerpers  met de film ‘Gluckauf!’ Ook in veel andere landen in Europa sloten de  mijnen decennia geleden. De mijnen waar we nu nog wel eens iets van horen bevinden zich vooral in landen buiten Europa, zoals D.R. Congo en Chili. Maar dit zou wel eens kunnen veranderen. Op de Grondstoffenconferentie 2015, georganiseerd door VNO-NCW en the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS),  werd opvallend vaak voorgesteld om weer mijnen te openen in Europa om minder afhankelijk te worden van import van metalen en mineralen. De voordelen, risico’s en alternatieven.

Import-afhankelijkheid metalen en mineralen voor Europese ‘gadgets’

We zien ze overal: elektrische auto’s, mobieltjes, tablets of sieraden. Deze ‘gadgets’ bevatten grondstoffen die erg lastig vindbaar en beschikbaar zijn. ‘Kritieke grondstoffen’ zijn metalen en minderalen die wij in Europa bijna niet voorhanden hebben.  Bij deze kritieke grondstoffen gelden twee belangrijke problemen: 1. Nederland en Europa zijn economisch afhankelijk van deze grondstoffen voor bijvoorbeeld de voornoemde producten en 2. Rond winning van deze kritieke grondstoffen vinden sociale en ecologische misstanden plaats rond mijnen buiten Europa. Nu er steeds meer ‘grondstofnationalisme’ in opkomst is en in veel opkomende economieën de vraag naar gadgets (ook) niet te stuiten is wordt de afhankelijkheid steeds groter. Dit wordt, zeker op een VNO-NCW conferentie, allereerst bezien vanuit economisch perspectief. In Europa moet bijvoorbeeld 96 procent van de  ‘high-tech metals’ worden geïmporteerd. Gemiddeld is de EU voor 77 procent afhankelijk van import voor gebruik van de kritieke grondstoffen. Hans de Boer (voorzitter VNO-NCW) pleitte dan ook voor een ‘Europees grondstoffenbeleid’.

21e eeuws mijnbouw in Zweden?

Zou het niet een idee zijn om meer mijnen te openen in Europa? Zo werd meermalen geopperd op de Grondstoffenconferentie, bijvoorbeeld door Ab van der Touw, CEO van Siemens. Een land waar al duidelijk wordt voorgesorteerd op een toekomst met 21e eeuw mijnbouw is Zweden.  Bij het Norra Kärr project in Zuid-Zweden wordt een mijn klaargemaakt voor de zoektocht naar zeldzame aardmetalen. Met projecten als Norra Kärr zou de EU minder afhankelijk worden van China, waar nu 97 procent van de productie van zeldzame aardmetalen plaatsvindt. Echter, er wordt in Zweden fel geprotesteerd tegen deze plannen door (groene) politieke partijen en milieu-ngo’s. Naast de milieubezwaren wordt ook het zware, gevaarlijke werk van mijnwerkers onderkend: is dat nu het 21e eeuws werk in Europa? Eerder al werd in Roemenië geprotesteerd tegen de Canadese exploitatie van een goudmijn, ook wegens milieu- en arbeidsbezwaren. Europa mag dan afhankelijk zijn van import van metalen en mineralen, het (her)openen van mijnen lijkt nog een brug te ver.

Positieve alternatief: de ‘Urban Mine’ en ‘groene’ consumptiegoederen

Een veel haalbaarder alternatief lijken de ‘stedelijke mijnen’ (urban mines), hergebruik van grondstoffen en de overgang naar een circulaire economie. Nu al wordt uit (stedelijk) afval nuttige materialen terug gewonnen. Deze vorm van mijnen is één van de belangrijkste bronnen van metalen en mineralen voor de Europese industrie. Ook vanuit de Nederlandse regering en Tweede Kamer wordt deze trend toegejuicht. Bovendien kunnen consumenten zelf duurzamere consumptiegoederen kopen of delen, van groene trouwringen tot ‘shared electric cars’. Volgens Roberto Boer van Tasman Industries is dit echter een welkome trend, maar simpelweg ‘niet genoeg’ om de importafhankelijkheid in economisch protectionistische tijden te stoppen.

Bovendien: het echt vuile mijnwerk wordt nu gedaan in landen buiten Europa, met vaak veel slechtere arbeidsomstandigheden en juridische kaders. Wat dat betreft dient de volgende grote Europese discussie zich alweer aan over dit onderwerp: de komende maanden wordt onderhandeld over strengere Europese regelgeving rond conflictmineralen uit Afrika…

Voor een overzicht van alle kritieke grondstoffen en gebruik in producten, zie een eerder artikel op OneWorld. Voor een overzicht van de geopolitieke en economische discussie over metalen en mineralen, zie de publicatie over grondstoffen van Stichting NCDO.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons