Voedselverspilling tegengaan? Eerst economische motieven veranderen

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Het terugdringen van verspilling en verliezen in de agrifood sector wordt vaak gezien als oplossing voor honger en voedselzekerheid. Het zou bovendien positief uitpakken voor producent en consument. De effecten van het terugdringen van voedselverspilling en verliezen zijn echter nog niet goed onderzocht.In tegenstelling tot wat de bestaande literatuur vermeldt, staat de stijging van voedselconsumptie en voedselproductie niet gelijk aan de hoeveelheid voedsel die van de afvalbak gered wordt.

Want: marktprijzen zullen dalen, en daar passen aanbod en vraag zich op aan. Als 100 mensen allemaal een banaan over hebben, betekent dit niet automatisch dat 100 andere mensen nu een extra banaan hebben, ook al zouden ze die wel nodig hebben.

Lagere voedselprijzen kunnen tegelijkertijd verspilling in de hand werken, omdat voedsel minder waard wordt en mensen het daarom eerder zouden kunnen weggooien. Ook kunnen er kosten verbonden zijn aan het terugdringen van verspilling. Dit zijn allemaal factoren waar rekening mee moet worden gehouden.

Bij een daling in verspilling door de consument hoeft deze consument bijvoorbeeld minder voedsel in te kopen dan voorheen. Dit heeft een effect op de voedselproducent – die zet immers minder af – en daarmee ook op de werkgelegenheid – minder productie betekent minder banen. Het effect op de rest van de economie is afhankelijk van hoe de consument het bespaarde bedrag weer besteedt; geeft zij het uit aan andere producten, dan profiteren (niet voedsel) producenten en de werkgelegenheid aldaar, maar bespaart zij het – niet onrealistisch gegeven de huidige economische crisis – dan wordt het effect uitgesteld tot in de toekomst. Of een producent die op korte termijn investeert in het reduceren van productieverliezen op lange termijn hiervan kan profiteren is ook nog maar de vraag.
De effecten op voedselzekerheid en welvaart van producenten en consumenten zijn onzeker en dienen verder te worden onderzocht. Goede data en kennis van oorzaken, consumentengedrag en (internationale) interacties in de keten is hierbij essentieel. Het LEI bestudeert momenteel de effecten van het reduceren van verspilling door consument en in de winkel in de EU.

LEI-onderzoekers Yuca Waarts en LusinĂ© Aramyan constateren dat, alhoewel er steeds meer bekend is over oorzaken van en oplossingen van verspilling en verliezen in de voedselketen, de bedrijfseconomische realiteit in huidige studies ontbreekt. Obstakels die ervoor zorgen dat bedrijven niet in actie komen tegen voedselverspilling zijn investeringen die zich niet altijd terugverdienen,investeringen die te veel risico’s met zich meebrengen, een lange terugbetaaltijd hebben, niet altijd gefinancierd kunnen worden, resulteren in een afzet waar (mogelijk) geen markt voor is, of juist leiden tot voordelen voor andere actoren in de keten.

Met andere woorden, rationeel gedrag door de producent – maar dit geldt eigenlijk ook voor de consument en alle schakels ertussen – zorgt ervoor dat voedselverspilling niet wordt teruggedrongen, terwijl dat vanuit duurzaamheidsperspectief juist wenselijk is. Dus zonder dit gedrag aan te pakken, is het onwaarschijnlijk dat verspilling in de toekomst zal verdwijnen.

Voor het huidige beleid betekent dit dat het verder zal moeten gaan dan het stellen van doelen ten aanzien van voedselverspilling. De onderliggende oorzaken in de keten moeten integraal worden aangepakt. Bij de consument is besef nodig over de werkelijke waarde van ons voedsel waardoor zij er verantwoordelijker mee om zal gaan en bewuster zal gaan leven. Bij de producent zullen de obstakels voor het investeren in minder voedselverspilling weg moeten worden genomen, zodat zij die innovatieve oplossingen nemen die vanuit duurzaamheidsperspectief nodig zijn.

Op de Universiteit Wageningen wordt veel interessant onderzoek gedaan naar het tegengaan van voedselverspilling, zoals belicht wordt in deze BBC-documentaire die vanavond wordt uitgezonden.

Martine Rutten is onderzoeker bij LEI, een sociaal-economisch onderzoeksinstituut van de Universiteit Wageningen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons