De harde feiten: voedselverspilling

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Een derde van al ons voedsel belandt in de prullenbak. In Nederland gooien consumenten jaarlijks zo’n 800 miljoen kilo (100.000 vrachtwagens vol) eetbaar voedsel weg ter waarde van 2,4 miljard euro. Voedselverspilling is niet alleen een kwestie van eten en geld weggooien. Het veroorzaakt ook onnodige milieuschade en roept morele vragen op zoals: waarom gooien we hier zoveel weg terwijl elders op de wereld 870 miljoen mensen met een rammelende maag gaan slapen?

Voedselverspilling is simpel gezegd eten dat bestemd is voor menselijke consumptie, maar uiteindelijk niet voor dat doel wordt benut. Denk aan een restje gekookte rijst of een appel die wordt weggegooid (waarbij het weggooien van schillen en klokhuis restafval is en geen verspilling). Ook weggegooide drank die geschikt zou zijn voor consumptie valt binnen het begrip voedselverspilling.

Iedereen te eten
Voedselverspilling vindt wereldwijd plaats en binnen de gehele productieketen. De Verenigde Naties gaan er vanuit dat een derde van al het geproduceerde voedsel in de afvalbak belandt. In Westerse landen zijn het met name consumenten die verspillen, in ontwikkelingslanden gaat er veel voedsel verloren bij de oogst en door slechte koel- en bewaartechnieken bij opslag en transport.

Met het feit dat er in 2050 zo’n 9 miljard wereldburgers gevoed moeten worden, is het thema voedselzekerheid een belangrijk thema op de agenda. Momenteel lijden er 1 op de 8 mensen aan de gevolgen van honger of ondervoeding. En dat terwijl er technisch gezien genoeg eten is in de wereld. Alleen ontbreekt het hen aan goede toegang tot dat eten vanwege bijvoorbeeld verspilling, hoge voedselprijzen, slechte distributie of gesloten markten.

Wereldreis voor niets
Voedselverspilling is meer dan alleen een bord eten in de prullenbak kieperen. Het is ook een kwestie van verkwisting van natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen. Het landbouwinstituut van de VN, FAO, kwam onlangs tot de conclusie dat de hoeveelheid landbouwland die gebruikt wordt voor verspild eten, 1.4 miljard hectare telt. Dat is ongeveer een derde van al het beschikbare land. Neem een banaan. Om deze te telen is er onder andere grond, water en arbeid nodig. Wellicht ook chemische bestrijdingsmiddelen. En het transport evenals de afvalverwerking gaat gepaard met enorme CO2-uitstoot (geschat op 3.3 ton. In China en de VS is voedselverspilling de derde grootste CO2 bijdrager), Verspilling betekent dus ook dat het milieu en klimaat onnodig schade lijden

Oorzaken
Waarom worden bananen – die er een complete wereldreis op hebben zitten voordat ze hier op de fruitschaal belanden – eigenlijk weggegooid? De redenen daarvoor variëren. Sommige bananen lopen een beschadiging op tijdens het transport, andere worden niet (op tijd) verkocht in de supermarkt, weer andere liggen te lang op de fruitschaal in de huiskamer. Oorzaken als slecht inkopen, fout plannen, verkeerd vervoeren of bewaren liggen daar dikwijls aan ten grondslag. Telers, groothandels, supermarkten, cateringhouders, restaurants, verzorgingstehuizen, schoolkantines, consumenten kortom iedereen maakt zich er wel eens schuldig aan.

Een ander, veel gehoord probleem zijn de cosmetische restricties, ofwel de schoonheidseisen die leveranciers aan producten stellen. Zo zie je nauwelijks hele kromme of juist rechte bananen in het schap. Zogenaamde tweelingbanaan (twee verstrengelde bananen ineen) evenmin. Officieel schafte de EU in 2009 de schoonheidseisen voor 26 soorten groente en fruit af. Zo ook voor kromme komkommers. Maar zeg zelf, hoe vaak zie je nu een kromme komkommer in de supermarkt liggen?

Hoeveel werpen we weg?
Toch zijn niet de boeren of supermarkten de grootste verspillers, maar is dat de consument, aldus onderzoekers van de Wageningen Universiteit Food & Biobased Research. Die koopt 20 procent te veel in, kookt vervolgens 30 procent teveel voor de avondmaaltijd, zodat uiteindelijk 10 to 17 procent in de prullenbak belandt. 40 tot 50 procent minder voedselverspilling zou mogelijk moeten zijn, volgens  Food & Biobased Research. De Nederlandse overheid zet voorlopig in op een reductie van 20 procent (in 2015). Ook bedrijven en instellingen tonen steeds meer aandacht voor het probleem, mede door thema´s als voedselzekerheid en stijgende grondstofprijzen.

Onderzoeksbureau CREM concludeerde uit hun onderzoek (2010) in opdracht voor VROM onder inwoners van Nederlandse dorpen en steden dat de consument ongeveer 44 kilo voedsel verspilt per jaar. Vooral (bereide) pasta en rijst belanden in vuilnisbak, respectievelijk zo’n 34 en 22 procent. Voor brood, groente en fruit is dat 9 à 10 procent.  Het Voedingscentrum en Milieu Centraal melden dat er per huishouden zo´n 350 euro per jaar bespaard kan worden, simpelweg door minder voedsel te verspillen.

Verspilling bij een gemiddeld bedrijfsrestaurant schat CREM op 5 á 10 procent van de inkoop, en bij verzorgingstehuizen kan dat oplopen tot 15 procent.

Less waste
Er zijn vrij eenvoudige manieren om voedselverspilling terug te dringen. Consumenten kunnen creatiever koken met hun kliekjes, shoppen met een boodschappenlijst, de koelkast op de juiste temperatuur afstellen (4˚C) en relaxter omgaan de THT-datum. Want een ongeopend pak rijst of een blik bonen kun je na de verstreken Tenminste Houdbaar Tot (THT)-datum in principe nog prima eten. Bij sommige producten gaat de kleur of smaak slechts wat achteruit, dat is alles. Dit in tegenstelling tot versproducten als vlees, vis, banket die de Te Gebruiken Tot (TGT)-datum dragen. Deze datum dient wel strikt gehanteerd te worden.

Niet alleen consumenten, ook supermarkten en horeca kunnen stappen zetten om voedselverspilling terug te dringen. Door afgedankte producten weg te geven aan de Voedselbank, levensmiddelen waarbij de houdbaarheidsdatum nadert tijdig af prijzen of gratis weg te geven aan hun klanten. Supermarkten kunnen kleinere porties aanbieden, leuke acties bedenken rond kromme komkommers of tweelingbananen en hun inkoopbeleid verbeteren. Cateringservices kunnen vaker á la carte aanbieden, zoals reeds gebeurt in het Maxima Medisch Centrum in Eindhoven en Veldhoven. Restaurants kunnen bovendien left-overs aan hun klanten meegeven in een doggy bag.

Kijk ook de trailer van 'Taste the Waste'.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons