Senegal haalt opgelucht adem. De eerste ronde van de presidentsverkiezingen verliep rustig. Alle doemscenario’s vol fraude, geweld en zelfs burgeroorlog bleken onterecht. De tweede verkiezingsronde gaat hoogstwaarschijnlijk evenmin problemen opleveren. Op 18 maart staat Senegals president Aboudaye Wade (85) tegenover zijn uitdager Macky Sall (51), en de verwachting is dat Sall gaat winnen. Daarmee zou Wade, wiens weigering tot opstappen voorafgaand aan de verkiezingen wekenlang rellen veroorzaakte, van het toneel verdwijnen.
Niettemin waren de rellen, die zeven mensen het leven kostten, een flinke klap voor het Senegalese zelfbeeld. Veel Senegalezen voelen zich immers ver verheven boven de rest van Afrika. “Senegal is altijd een politiek voorbeeld geweest voor andere Afrikaanse landen”, stelt hoogleraar geschiedenis Mamadou Diouf. “Al tijdens het koloniale tijdperk had Senegal een bevoorrechte positie. We genoten meer electorale rechten en beter onderwijs dan de rest van Frans West-Afrika.” Inderdaad stichtten de Fransen in Senegal hun eerste scholen op Afrikaanse bodem.
Na de onafhankelijkheid in 1960 bestond er in Senegal ‘slechts’ tot 1974 een eenpartijstelsel. “We hebben al bijna veertig jaar een functionerende meerpartijendemocratie”, zegt Diouf. Die democratie is volgens de hoogleraar weliswaar flink gecorrumpeerd door Wade, maar herstel onder een nieuwe president ligt in het verschiet.
Nogal wat West-Afrikaanse ‘big men’ studeerden aan Senegalese universiteiten. Zoals Félix Houphouët-Boigny, die Ivoorkust maar liefst drieëndertig jaar bestuurde. Of Blaise Compaoré, die Burkina Faso al sinds 1987 met ijzeren hand leidt. Saillant genoeg studeerde ook Compaoré’s legendarische voorganger Thomas Sankara in Senegal. Sankara vond in 1987 de dood bij de coup die Compaoré pleegde.
Dat figuren als Houphouët-Boigny en Compaoré niet bepaald voorbeeldige democraten zijn, maakt de meeste Senegalezen weinig uit. “Waar het om gaat”, vertelde een bejaarde hoge ambtenaar me eens met gevoel voor overdrijving, “is dat Senegal meer gestudeerd kader heeft voortgebracht dan de rest van Afrika bij elkaar.”
Ook jonge Senegalezen etaleren graag hun belezenheid – die vaak inderdaad indrukwekkend is. Zo sta ik perplex van de filosofische kennis van Sega Ba (26), die het afgelopen jaar uitgroeide tot een goede vriend. “De Franse Verlichtingsdenker Montesquieu is beroemd geworden met zijn idee van de scheiding der machten”, doceerde hij onlangs toen we spraken over de Senegalese politiek. “Een man met macht is immers altijd geneigd die te misbruiken. Hier is Senegal zijn de machten op papier wel gescheiden, maar in de praktijk niet. De president controleert al onze instituties.”
Ook een andere Senegalees met wie ik regelmatig optrek, Moctar Ba (21, geen familie van Sega), is helemaal thuis in de filosofie. Zijn favoriete denker is de Russische revolutionair Mikhail, de vader van het anarchistische gedachtegoed.
Onder jong en oud heerst het idee dat vooral het onderwijspijl ervoor heeft gezorgd dat Senegal het enige West-Afrikaanse land is dat nooit een staatsgreep meemaakte. Wie weet hebben ze gelijk. Niettemin heeft Senegals imago van vriendelijk strandparadijs wel een flinke knauw opgelopen door die zeven doden. Net als het Senegalese superioriteitscomplex.
