Het ultragevoelige reuksysteem van muggen bestaat behalve uit voelsprieten ook uit twee extra reukorganen op de monddelen van de mug. Eén van deze twee reukorganen en de werking daarvan is nu volledig in kaart gebracht. Dat is gedaan door entomologen van Wageningen Universiteit samen met onderzoekers van de Vanderbilt en Yale universiteiten in de Verenigde Staten. Zij hebben hun onderzoek op 30 augustus gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology.
Het is een eerste stap in een reeks van onderzoeken die moeten leiden tot de ontwikkeling van ‘geurvallen’ om malariamuggen weg te vangen voor zij mensen kunnen prikken, en de ontdekking van geuren die muggen op afstand houden.
Kansrijke methode
Het onderzoek maakt deel uit van het Grand Challenge for Global Health programma dat gefinancierd wordt door de Bill and Melinda Gates Foundation. Dit fonds stelde in de zomer van 2005 een bedrag van 8,5 miljoen dollar ter beschikking aan een vijfjarig onderzoek naar methoden om malariamuggen met geuren te misleiden. Dit wordt als een van de kansrijke methoden beschouwd om het risico van het overbrengen van malaria aanzienlijk terug te brengen.
Het reuksysteem van insecten is in staat allerlei vluchtige stoffen waar te nemen. Insecten maken intensief gebruik van geurinformatie om voedsel en paringspartners te vinden. Om bloeddonoren te vinden, gebruiken malariamuggen, naast warmte en vocht, vooral geurstoffen die het menselijk lichaam uitscheidt via de huid en in adem.
Ruikgedrag mug beïnvloeden
Het reukorgaan dat nu in kaart is gebracht is een sprietvormig orgaan dat is bezet met tientallen zeer kleine haartjes (15-20 micrometer lang) die elk drie reukzintuigcellen bevatten. Een van de cellen heeft een speciale membraanstructuur en is gevoelig voor kooldioxide, een stof die door alle gastheren waarvan muggen bloed opnemen continu wordt geproduceerd. In de membraan van dit type reukcel komen drie receptoreiwitten voor. Het tweede celtype heeft één receptor en deze is extreem gevoelig voor 1-octeen-3-ol, een geurstof die ook door de mens aan de lucht wordt afgegeven. Het derde celtype brengt ook één receptoreiwit tot expressie en is gevoelig voor een aantal chemisch verwante stoffen.
Nu precies bekend is welke receptoreiwitten de mug gebruikt, is het mogelijk om gericht naar chemische verbindingen te zoeken die hierop aangrijpen om zo het door geurwaarneming gestuurde gedrag van de mug te beïnvloeden.
