“Uzbekistandards, is een poging om een breed publiek bekend te maken met de problemen van Oezbekistan,” vertelt Elisabetta Plebani van Press Now, één van de organisatoren van Uzbekistandards. “Dat doen we door middel van kunst: er komen schrijvers, dichters en er zullen films vertoond worden. Bovendien is er veel ruimte voor kritische gesprekken.”
Hiërarchisch
Kritiek zal zeker wel op zijn plaats zijn. De Oezbeekse bevolking leeft al jaren onder het repressieve regime van president Karimov. Van oorsprong kent de regio waarin Oezbekistan ligt een clancultuur, met een overdreven hiërarchische structuur. “Als iemand de macht eenmaal heeft, kan hij alles doen. Je ziet dat ook terug in de man-vrouwverhoudingen. De man is in alles de baas,” vertelt Elisabetta Plebani. “Onafhankelijk denken en pluralisme zijn niet zo bekend in Oezbekistan.”
De situatie lijkt de laatste jaren te verslechteren. Sinds 2000 leek de repressie in het Centraal-Aziatische land iets af te nemen, maar in 2005 werd alle ontwikkeling teniet gedaan door een gewelddadige actie van de regering. Op 13 mei sloeg de regering een vreedzame demonstratie neer, waarbij honderden doden vielen. “De situatie was al niet geweldig, maar 13 mei 2005 was een keerpunt. Sindsdien is Oezbekistan één van de meest autoritaire landen in Centraal-Azie,” aldus Plebani. Buitenlandse organisaties werden het land uitgezet en registratiesystemen werden ingevoerd voor advocaten, ngo’s en media. Ook worden journalisten en mensenrechtenactivisten sindsdien vaak gevangen gezet en gemarteld onder het mom van bescherming tegen terrorisme.
Ook in sociaal opzicht bevindt het land zich in een neerwaartse spiraal. “Oezbekistan was meer dan 40 jaar onderdeel van de Sovjet-Unie. Er is veel kritiek te geven op dat beleid, maar er werd wel geïnvesteerd in infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg,” legt Elisabetta uit. “De onafhankelijkheid heeft deze verworvenheden teniet gedaan. Op sommige plaatsen zie je nu dat ouders beter opgeleid zijn dan hun kinderen.”
Politiek spelletje
“De internationale gemeenschap heeft met afkeer en kritiek gereageerd op het bloedbad van 2005, de EU en de VS hebben sancties opgelegd. Zo kregen enkele personen een reisverbod, en werden er verschillende embargo’s in werking gesteld. Maar er veranderde niets, en langzaamaan gingen organisaties zich op andere landen richten. “Vanuit Oezbekistan zelf kunnen we als buitenlandse ngo’s niets doen,” verzucht Plebani.
En zo veranderde Oezbekistan in een vergeten dictatuur. “Het enige dat nu nog wordt uitgevoerd vanuit de Europese Unie en Nederland, is strategisch beleid. De regio is belangrijk: er is gas en Oezbekistan is van belang bij de toegang tot Afghanistan. Ook het beleid met betrekking tot Rusland hangt samen met het Oezbeekse beleid. Rusland investeert nog steeds veel in Oezbekistan. Alleen Rusland en China deden niet mee aan de internationale sancties. Als dank daarvoor krijgt bijvoorbeeld Rusland voorrechten wat betreft gas. Het is één groot politiek spelletje, waar de Europese Unie ook aan meedoet.”
| Uzbekistandards
Press Now, Amnesty International, de Alfred Mozer Stichting (AMS), Hivos en de Environmental Justice Foundation (EJF) willen een breed publiek kennis laten maken met Oezbekistan. Zaterdag (11:00 – 22:00 uur) zal in het teken staan van verhalen en inzichten van schrijvers, dichters, vluchtelingen en journalisten, interactieve discussies met experts en politici en ook zal er een mini Oezbeeks filmfestival met exclusieve films en documentaires zijn. Het volledige programma vind je hier. |
Een voorbeeld daarvan is de opheffing van het wapenembargo afgelopen week door de Europese Unie. “De sancties zijn opgeheven. Toevallig was een dag voordat bekend gemaakt werd dat Oezbekistan meedeed aan het Nabucco gaspijplijnproject. De sancties zijn niet opgeheven omdat het sociaal gezien beter gaat, dat is namelijk niet zo. Zogenaamde ontwikkelingen zijn slechts windowdressing.”
Evenement
Een belangrijk onderwerp op het evenement zaterdag zal kinderarbeid in de katoenteelt zijn. “Het gaat daarbij om mensenrechten. Katoen is het tweede exportproduct van Oezbekistan, en het is één van de enige manieren om het regime aan te pakken. Als we daarin verandering kunnen bereiken, dan raken we de regering echt.”
Maar ondanks de ernst van alle problemen, moet Uzbekistandards vooral ook een gezellig en open evenement worden. “We willen het debat ondersteunen en we juichen veranderingen toe, maar het is in eerste instantie een open publiek evenement,” legt Plebani uit. “Het moet een podium zijn voor Oezbeekse cultuur, met ruimte voor debat.”
Bekijk hier een filmpje over kinderarbeid in de katoenteelt in Oezbekistan:
