Achtergrond

Presidentsverkiezingen in Oekraïne: Oranje boven?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

Het was op 1 januari 2010 weer even spannend voor de Oekraïners, maar het gas bleek dit jaar gewoon te werken. Dat is maar goed ook in deze koude winter. De afgelopen jaren was het een Russische traditie om op Nieuwjaarsdag de gaskraan richting Oekraïne dicht te draaien. Deze keer ging het beter, niet in de laatste plaats omdat premier Julia Timoshenko eind 2009 een goed gesprek had gehad met haar Russische ambtgenoot Vladimir Poetin.

Putin and Timoshenko_small

Op 19 november 2009 spraken premier Timoshenko en de Russische premier Poetin elkaar in Yalta. De relatie met Rusland en het oplossen van de problemen rondom de gastoevoer vanuit Rusland zijn van essentiëel belang voor Oekraïne.

Timoshenko’s grote inzet om haar landgenoten dit jaar eens niet in de kou te laten zitten lijkt niet geheel toevallig te zijn. Op 17 januari zijn namelijk de eerste presidentsverkiezingen na de Oranje Revolutie van 2004 en de premier is hierbij één van de twee grote kanshebbers. Zeer frappant is dat haar voornaamste tegenstrever niet zittend president en held van de Oranje Revolutie Viktor Joesjtjenko is, maar uitgerekend de grote boeman van deze gebeurtenis, Viktor Janoekovietsj. Betekent dit dat de strijd in 2004 voor eerlijke democratie en tegen fraude en corruptie voor niets was? Wil Oekraïne af van zijn Oranje democratische verworvenheden?

Moddergooien
De strijd in de aanloop naar de komende verkiezingen was hard en erg op de persoon. Voorlopig lijkt zittend president Viktor Joesjtjenko het voornaamste slachtoffer te worden van het moddergooien. Hij krijgt in de peilingen schuld van de in Oekraïne hard aangekomen gevolgen van de wereldwijde financiële crisis en de, nog steeds, buitensporige corruptie in het land. Veel Oekraïners vinden hem een zwakke leider. Op het gebied van economie en corruptie lijkt dit verwijt terecht. Volgens de denktank Transparency International is de corruptie sinds 2007 weer fors toegenomen en hebben dezelfde oligarchen nog steeds aardig wat touwtjes in handen. Daarnaast heeft de president gefaald de schade van de wereldwijde economische crisis beperkt te houden en is onder zijn bewind de relatie met grote broer Rusland ernstig bekoeld.

De ironie van democratie
Op punten als democratisering en vrijheid van meningsuiting is de periode Joesjtjenko echter zeker niet onsuccesvol geweest. Tijdens Joesjtjenko’s presidentschap zijn er twee volgens internationale waarnemers volstrekt eerlijk verlopen parlementsverkiezingen geweest, een unicum onder de ex-Sovjetrepublieken.

Yanukovich vs Timoshenko_small

“Belle en het Beest” worden de twee voornaamste kandidaten voor het presidentschap ook wel gekscherend genoemd. Volgens de peilingen gaan Julia Timoshenko en Viktor Janoekovietsj naar de beslissende tweede ronde die op 7 februari gepland staat. De huidige president Joesjtjenko lijkt vooralsnog kansloos.

Verder heeft de president hard gewerkt aan het bevorderen van de nationale identiteit van de bevolking door het stimuleren van de Oekraïense taal en cultuur. Veel is gedaan om het gebruik van het Oekraïens op gelijke of zelfs hoger niveau te krijgen dan het Russisch. Zeker niet onbelangrijk is dat hij ook veel aandacht heeft besteed aan het verwerken van grote tragedies in de Oekraïense geschiedenis, zoals tijdens het bewind van Stalin. In deze zeer bloederige periode vonden tijdens de Holodomor, de door Stalin veroorzaakte massale hongersnood van de jaren dertig, miljoenen Oekraïners de dood. Alle ellende van de jaren dertig en veertig is nu uit de doofpot en de Oekraïner onderzoekt en bediscussieert het verleden dat het een lieve lust is.

Op het gebied van het stimuleren van een transparante democratie, vrije meningsuiting en het loskomen van Rusland als onafhankelijke Oekraïense natie was het bewind van Joesjtjenko dus zeker niet zo slecht. Een frappant bewijs van dit succes is dat zelfs de grote tegenstander van de Oranje Revolutie van 2004, Viktor Janoekovietsj, zich nu profileert als een ridder van de onafhankelijke, democratische, multinationale, op de EU gerichte rechtsstaat en markteconomie. Daarnaast lijken de media echt onafhankelijk. Op mensenrechtengebied blijkt dat de Oekraïner op straat minderheden zeer fatsoenlijk behandelt ten opzichte van de meeste ex-Sovjetstaten, volgens een recent onderzoek van het Pew Research Center.

Zoals een echte democratie echter betaamt, kijkt ook in Oekraïne Ivan-met-de-pet in verkiezingstijd eerst naar de eigen portemonnee en ziet dat deze sinds de financiële crisis vrij leeg is. De zittende president krijgt hiervan de schuld en dus zal de nieuwe president naar alle waarschijnlijkheid Viktor Janoekovietsj of Julia Timoshenko gaan heten. Dit lijkt vooralsnog niets nieuws onder de democratische zon. Het is hooguit een signaal dat de Oranje Revolutie zeker niet volledig is mislukt.

Voor meer informatie over Oekraïne en de verkiezingen zie ook het Winternummer 2009-2010 van het kwartaalblad Oekraïne Magazine of neem contact op met hoofdredacteur Klaas Hoeneveld

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons