Achtergrond

Boeren ontwikkelen droogtebestendige rijst

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

De kans op kruisbestuiving in rijst is slechts 0.5 procent. De kans op een kruisbestuiving tussen de Afrikaanse en de Aziatische rijstsoorten is nog veel kleiner. Edwin Nuijten, landbouwdeskundige bij de Universiteit van Wageningen is onder de indruk van de expertise van de boeren Volgens hem is het de hoogste tijd dat wetenschappers de Afrikaanse boeren eindelijk als volle partners zien.

 

Nuijten: “Doordat deze boeren vaak halm per halm oogsten, konden zij de nieuwe planten in eerste instantie makkelijk opmerken. Maar dankzij hun vakkennis hebben ze daaruit nieuwe variëteiten geselecteerd die het beter doen dan andere variëteiten en die tevens voldoen aan overige relevante criteria die de boeren handhaven.”

edwin nuijten
Edwin Nuijten

 

Hybriden tussen Afrikaanse en Aziatische rijst kunnen overigens zelf geen nieuwe planten voortbrengen. In het veld hebben de boeren ze vervolgens gekruist met andere planten, wat uiteindelijk planten heeft opgeleverd die wel volledig vruchtbaar zijn. Boeren hebben de zaden van deze nieuwe planten apart gehouden, op een ander veldje weer ingezaaid en deze zaden uitgewisseld. “Na enkele jaren kunnen boeren de oogst van wel een kwart hectare telen. Het kruisen van de twee soorten is dus heel spontaan gebeurd, maar het selecteren ervan is bewust door de boeren gedaan,” vertelt hij.

 

 

Klimaatverandering
Volgens de Afrikaanse boeren heeft hun nieuwe rijsttype veel voordelen en is het beter opgewassen tegen de huidige klimaatveranderingen. Zo zou het beter bestand zijn tegen droogte, het goed doen op een armere grond en een kortere groeiperiode hebben. Hiermee is de plant goed aangepast aan de korte regenperiode in Gambia en Senegal. “Dit alles geeft aan dat boeren zelf in staat zijn om diversiteit te genereren,” stelt Nuijten. “Overigens krijgen buren, vrienden en familieleden die zien of horen hoe goed de nieuwe rijst is, vaak wat zaad mee om zelf te planten. Op deze manier wordt een nieuw rijsttype over het algemeen (inter)nationaal verspreid.”

 

“Sinds de jaren ’90 is er een discussie gaande tussen wetenschappers en boeren,” zegt Nuijten. “De boeren willen vaak niet overstappen op moderne rijstsoorten, omdat deze zaden vaak niet aan al hun criteria, onder meer groeiperiode, gemak van dorsen (met de hand), plantlengte, smaak, opwellen tijdens koken, halmlengte, en opbrengst voldoen. In de ogen van de wetenschappers lijken de boeren halsstarrig vast te houden aan hun traditionele ideeën. “De ontdekking van het nieuwe rijsttype geeft aan dat de boeren zelf in staat zijn diversiteit te creëren die hun keuzemogelijkheden vergroot en ook voor veredelaren meer opties biedt. Wetenschappers zijn hiervoor niet eens nodig geweest,” aldus Nuijten. P1000232-glab+sat flowering-selection

 

Dit is volgens hem het bewijs dat het tijd wordt dat de wetenschappers boeren voor vol aanzien en dat ze beter met boeren moeten samenwerken. “Door verschillende wetenschappers is gezegd dat deze twee rijstsoorten absoluut niet in het veld kunnen kruisen. En het zijn uiteindelijk juist deze boeren die een aanvulling hebben gegeven op de bestaande diversiteit in rijst”.

 

Groene revolutie

 

“Wetenschappers denken misschien dat zij de experts zijn omdat ze universitair zijn opgeleid en de wetenschap kennen. De boeren in die landen zijn vaak laag of niet geschoold. Dit stond ook in de jaren ’60 ter discussie. Voorlichting gebeurde lineair van wetenschappers naar boeren. Door het succes van de groene revolutie werd dit vervolgens als hét model gezien. Maar deze groene revolutie is nooit in Afrika doorgebroken. Daarom werd het in de jaren ’80 in twijfel getrokken. Ik moet wel toegeven dat er een mentaliteitsverandering gaande is.”

 

Nuijten zegt dat veel wetenschappers beseffen dat ze meer moeten samenwerken en dat het belangrijk is dat er bij boeren meer onderlinge kennisuitwisseling plaatsvindt. “Wij houden ons nu onder andere druk bezig met de vraag hoe we de boeren kunnen helpen meer marktgericht te werken. Ik denk dat wij een grote bijdrage kunnen leveren door te begrijpen hoe hun sociale structuren van invloed zijn op de landbouw en hoe deze het gebruik van technologie beïnvloeden.” Tijd voor een nieuwe periode waarin Afrikaanse boeren en westerse wetenschappers leren van elkaar.

 

 

Drie keer per dag rijst
Hoewel veel boeren in de onderzochte West-Afrikaanse landen, van Senegal tot aan Sierra Leone, rijst niet voor de verkoop gebruiken, is het een zeer belangrijk product. “Het is vooral cultureel heel belangrijk. De boeren gebruiken de rijstteelt nu vooral voor eigen gebruik. Ze eten het daar vaak wel 2 à 3 keer per dag. Ze zijn daar zelfs van mening dat als ze een dag geen rijst hebben gegeten, ze helemaal niet hebben gegeten. Zelfs als ze wel cassave en gierst eten, voelt het toch niet als een maaltijd. En dan heb ik het over landen als Gambia, Guinea Bissau en Sierra Leone. Rijst wordt daar al duizenden jaren geteeld,” vertelt Nuijten.

 

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons