Vooruit denken over hulp tijdens Partos Innovatiefestival

De rode draad tussen de lezingen en workshops was de positieve instelling van alle sprekers en het hoge ‘yes, we can’-gehalte. Het voelde als een frisse wind door het hedendaagse cynische Nederland.

The Spindle

Tijdens het festival werd de winnaar van The Spindle Innovation Challenge 2016 bekend gemaakt. Een wedstrijd voor de beste innovatie voor een duurzamere wereld voor iedereen. ’s Ochtends mochten de kandidaten met de beste ideeën hun innovatie pitchen. Aan het einde van de middag werd de winnaar bekend gemaakt: Tax Power van ActionAid ging er met de trofee vandoor, verkozen door een jury bestaande uit onderzoeker Willem Elbers, changemaker Lynn Zebeda en oud-minister voor Ontwikkelingssamenwerking Agnes van Ardenne. 

Waar staan we in 2030?

In de talkshow ‘Vooruit denken’ gingen panelleden met elkaar in gesprek over de vraag: ‘Waar staan we in 2030?’. De panelleden zien de toekomst rooskleurig in. Ondernemer Ruud Koornstra, zelfbenoemd ‘Premier van oplossingen’ bij het innovatiekabinet zei: “Het wordt leuk, we gaan het doen!”

De panelleden zijn optimistisch over het oplossen van de polarisatie in de Nederlandse samenleving. “Het is een probleem dat je niet kunt wegduwen. De PVV heeft een geweldige marketing, maar omdat de oplossingen van Wilders gewoonweg niet kloppen, zal zijn populariteit op den duur afnemen”, zegt Koornstra. Wat dan wel de oplossingen zijn? “Er moet sprake zijn van inclusiviteit, we moeten met elkaar aan het werk”, volgens Jan van Betten, oprichter van Nudge en ook wel bekend als ‘Minister van Dichtbij’. “Ik ben zelf een hoogopgeleide, blanke man uit een goed milieu. Ik merk dat verschillende werelden veel te weinig bij elkaar komen. We moeten elkaars werelden leren kennen.”

Evelijne Bruning van The Hunger Project kondigde het einde van de honger aan in 2030. “Zelfs Rutte heeft getekend voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelen en gelooft dat het haalbaar is om armoede en honger de wereld uit te helpen. We moeten weten waar we staan. Laatst vroeg ik aan studenten die ik college gaf hoeveel meisjes er wereldwijd naar school gaan. De studenten gingen uit van twee op de tien, terwijl het er negen op de tien zijn. Dat geeft aan dat er veel meer vooruitgang wordt geboekt dan veel mensen denken.”

Aan journalisten gaven de panelleden ook een boodschap mee. “Ga opzoek naar goede verhalen en pas op voor kopieer-journalistiek.”

World’s Best News

Deze geluiden sloten naadloos aan op de workshop ‘In de media’ van World’s Best News. Campagneleider Ralf Bodelier stelde een aantal kritische vragen aan het publiek en twee ervaringsdeskundigen, journalisten André Zwartbol van Nederlands Dagblad en Evert de Vos van De Groene Amsterdammer. ‘Waarom bestaat er de nadruk op slecht nieuws?’, ‘Hoe wordt nieuws geselecteerd?’ en ‘Hoe krijgen we de successen in wereldwijde ontwikkeling in de media?’.

Bodelier geeft een voorbeeld: “Onlangs berichtten verschillende media over het dramatische aantal van 385 miljoen kinderen die wereldwijd in extreme armoede leven. Reformatorisch dagblad, NOS, NRC en NU.nl kopieerden een persbericht van Unicef dat zich zegt te baseren op een nieuw rapport van de Wereldbank. De belangrijkste boodschap in dat rapport was dat de wereldwijde extreme armoede nooit zo snel daalde als op dit moment. Tegenover de 385 miljoen kinderen die in armoede leven dit jaar, staan er een jaar eerder nog 450 miljoen kinderen. Onder berichten van armoede, honger en geweld, schuilen vaak berichten van structurele vooruitgang.” Wat is de opdracht aan de journalistiek en ontwikkelingsorganisaties? “We moeten vooral contextueel nieuws brengen én er is veel meer vooruitgang geboekt dan we denken”, concludeert Bodelier.

Na een dag lang safari's langs innovaties van ontwikkelingsorganisaties als Aflatoun, IUCN NL, Wilde Ganzen en Simavi, en workshops over social business models en blockchain, konden de deelnemers een uur terug naar de kern van ontwikkelingssamenwerking: Hulp. In het gelijknamige toneelstuk gaat theatermaker Anoek Nuyens op zoek naar het antwoord op de vraag: wat betekenen weldoen en medemenselijkheid in de 21e eeuw? Nuyens vertelt het verhaal van de stichting die ze geerfd heeft van haar oud-tante.

Ze bezoekt het ziekenhuis in Kenia waar haar tante trouw aan doneerde. De 32 bedden blijken echter al jaren onbezet. Er zijn diverse oorzaken, onder andere het ontwrichtende verkiezingsgeweld van 2007, de dood van de Nederlandse zuster Tonny, de kleine bijdrage die wordt gevraagd voor een consult en het feit dat er veel gestolen wordt, vooral de ontsmettingsalcohol. Met haar Lion King-Swahili probeert Nuyens de bevolking te consulteren om tot een oplossing te komen.

"In de jaren '80 dachten we dat we met Live Aid, Foster Parents en Wereldwinkels de wereld konden redden", verzucht ze tegen het publiek. "Nu zien we een realiteit van bruidsjurken die zijn gemaakt van gratis uitgedeelde klamboes en kinderen die worden uitgehongerd zodat hun ouders meer gratis rijst krijgen." Alle moderne inzichten over hulp en theorieboeken die ze heeft gelezen, staan haaks op de realiteit die Nuyens in Kenia ziet. Ze vraagt zich af hoe je vijftig jaar kunt blijven geven zonder cynisch te worden. De verantwoordelijkheid voelt bijna te zwaar om te dragen. 

Innovatie als nieuwe weg 

Deze vraag is de aftrap voor een paneldiscussie met Anna Chojnacka (1%CLUB), Bart Romijn (Partos) en To Tjoelker (ministerie van Buitenlandse Zaken). "Dit stuk gaat over de essentie waarom we hier vandaag bij elkaar zijn", constateert Romijn. "We zoeken naar innovaties als nieuwe wegen voor medemenselijkheid." To Tjoelker benadrukt dat de verbeelde problematiek in het theaterstuk inherent is aan filantropie. "Dat is niet slecht in zichzelf, maar het houdt wel een machtsrelatie in stand tussen gever en ontvanger." Tjoelker deelt de vertwijfeling over vijftig jaar ontwikkelingshulp niet. "De toon in het Zuiden is veel krachtiger geworden. In Rwanda bijvoorbeeld laten vrouwen veel meer van zich horen dan vroeger. Het is de taak van Nederlandse organisaties om mensen in het Zuiden te helpen om kritischer te worden en van hun regering te eisen dat die goede gezondheidszorg verleent."
En zo eindigt de dag met een gezamenlijke conclusie: innovatie gaat niet om de technologie op zich, maar om samen beweging krijgen in de maatschappij. 

Kritiekpuntje?

Dan toch nog een puntje van kritiek op het festival? Tussen al die radicale optimisten zitten verdacht veel vegetariërs. Daar was de lunch niet helemaal op berekend. Tijdens de lunch zat de OneWorld-reporter aan een picknicktafel met voor haar neus een grote schaal broodjes belegt met vleeswaren. Regelmatig kwamen vegetariërs vragen of er nog iets voor hen tussen lag. Dan moest zij voor hen het enig overgebleven broodje gegrilde groente uit de stapel vissen, en daarna doorverwijzen naar de volgende tafel.