Twist om de geitenwol

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Een kleinschalig ontwikkelingsproject kan de lokale verhoudingen op scherp zetten en voor spanningen zorgen. Vaak blijven die verborgen voor de Nederlandse initiatiefnemers. Zoals in het geitenproject van stichting Samsar in India. Waar ging het mis? En wat kunnen andere stichtingen daarvan leren? Op een warme junimiddag in 2011 hobbelt Els Kooijman van Stichting Samsar in…

Een kleinschalig ontwikkelingsproject kan de lokale verhoudingen op scherp zetten en voor spanningen zorgen. Vaak blijven die verborgen voor de Nederlandse initiatiefnemers. Zoals in het geitenproject van stichting Samsar in India. Waar ging het mis? En wat kunnen andere stichtingen daarvan leren?

Op een warme junimiddag in 2011 hobbelt Els Kooijman van Stichting Samsar in een witte Tata Safari het Indiase dorpje Samikat binnen. Zij is op weg naar de feestelijke opening van het verenigingshuis, dat door haar stichting is betaald. Achter het stuur zit haar vriend en vertrouweling Daaruk, sinds vijf jaar de lokale vertegenwoordiger van het geitenproject in het dorp. Het verenigingshuis is het jongste wapenfeit van dit project. Daarmee krijgt de geitencoöperatie in Samikat een eigen kantoor, vergaderlokaal en opslagruimte.

De officiële opening had al maanden geleden moeten plaatsvinden. Maar het bouwproces verliep traag. Waarom, dat weet Els Kooijman niet precies. Daaruk vertelt haar dat de buurtbewoners in Samikat slecht meewerken. Wat de reden ook mag zijn: vandaag is het zover. De auto stopt in het centrum van het dorp. Lakhan, dorpshoofd van Samikat en voorzitter van de coöperatie, begroet Els hartelijk en spreekt zijn dank uit voor de aanwezigheid van Stichting Samsar in zijn gemeenschap. Dan wandelt het gezelschap naar het groengeschilderde complex aan een bochtige zijstraat. Met een ferme handdruk overhandigt Els de sleutel aan voorzitter Lakhan. Die probeert de deur te openen, maar het slot hapert. Enkele horten en stoten brengen daar geen verandering in: het slot is kapot.

Een van bestuursleden werpt een verontwaardigde blik naar Daaruk, die de aannemer was van het bouwproject. Het lijkt Els te ontgaan. Er is meer dat ze niet opmerkt. Bijvoorbeeld dat Daaruk en Lakhan amper een woord met elkaar wisselen. En dat er slechts een handjevol mensen bij de opening is, terwijl normaliter het hele dorp uitloopt bij dit soort feestelijkheden. Zou dat echt alleen komen doordat het tijdstip, drie uur in de middag, wat ongelukkig is gekozen?

Conflict

Buiten het zicht van de stichting is het geitenproject in Samikat uitgemond in een conflict tussen de coöperatie en Daaruk, de lokale vertegenwoordiger van de Nederlandse stichting. Achteraf valt moeilijk te achterhalen wanneer het precies is ontspoord. In 2007, wanneer het geitenproject van start gaat, lijkt er nog geen vuiltje aan de lucht. Initiatiefnemer Els Kooijman komt al jaren in Samikat en kent dorpshoofd Lakhan goed. Via stichting Samsar zet zij met de bewoners een inkomensproject op. Deelnemende boeren krijgen beurtelings een geit. Ze verzorgen het beest en mogen het eerstgeboren geitje houden. De geit gaat naar de volgende buurtbewoner, waarna het proces zich herhaalt. Zo kunnen boeren een veestapel opbouwen en hun inkomen vergroten. Tientallen dorpelingen doen inmiddels mee.

Jozef den Hollander:
“Breng de lokale machtsverhoudingen in kaart”  
Het verhaal over het coöperatiegebouw is gebaseerd op  een onderzoeksverslag van cultureel antropoloog Jozef den Hollander, die onlangs afstudeerde aan de Universiteit van Amsterdam. Twee maanden lang woonde hij in Samikat. Tijdens dat verblijf ontrafelde hij het sluimerende conflict, dat voor de Nederlandse initiatiefnemer grotendeels verborgen bleef. Den Hollander: “Vaak  hoor je de succesverhalen van kleinschalige projecten, maar je ziet niet wat er verder speelt. Vanuit ons Nederlandse perspectief denken we typisch dat iedereen in zo’n dorp gelijk is en dat er veel sociale mobiliteit is. De werkelijkheid is heel anders. Sommige mensen krijgen door het project veel macht. Wanneer je dat vooraf doorziet, kun je preventief iets doen. Bijvoorbeeld door checks and balances in te bouwen. Dat deed stichting Samsar naar mijn idee onvoldoende: ze spraken alleen met hun vertrouwenspersoon. Zo iemand krijgt dan enorme invloed. Mijn advies aan stichtingen: breng de lokale machtsverhoudingen in kaart. Beschrijf de sociale processen rond het project. Dat gebeurt nog veel te weinig.”

Ook Daaruk is een goede bekende van Els. Hij was chauffeur tijdens Els’ eerdere rondritten door India. Wanneer ze in India zijn, logeren Els en haar man bij Daaruk thuis. Haast vanzelfsprekend wordt Daaruk in 2007 de contactpersoon voor het geitenproject. Hij is de schakel tussen de boeren in Samikat en stichting Samsar. Al even vanzelfsprekend krijgt Daaruk een paar jaar later de verantwoordelijkheid voor de nieuwbouw. Wat Els niet weet, is dat de coöperatie op dat moment al grote klachten heeft over Daaruk. Ze beschuldigen Daaruk van nalatigheden en intimidaties. De klachten hebben Els echter nooit bereikt.

Dus gaat de bouw van start, met Daaruk als opzichter. Die wil zijn taak zo goed mogelijk volbrengen. Daarom laat hij een bouwploeg en materialen overkomen uit zijn eigen regio, ruim zeventig kilometer verderop. Het zet echter kwaad bloed bij een aantal dorpelingen, die vinden dat Daaruk de opdracht had moeten gunnen aan bouwvakkers uit de buurt. ‘Dat project van Daaruk’, schamperen ze over het nieuwe coöperatiegebouw.

De aanschaf van materialen en mankracht uit Daaruks woondistrict maken het project bovendien duurder dan begroot. Een nieuwe geldinjectie is nodig. Daaruk haalt het tekort van 170 euro ‘tijdelijk’ uit de kas van het geitenproject. De coöperatie wacht nog altijd op de terugbetaling.

Els Kooijman weet niets van de opgelopen spanning tussen Daaruk en de coöperatie en Daaruk houdt zich wijselijk stil. Aangezien Els geen rechtstreeks contact heeft met Lakhan en de andere dorpelingen, is Daaruks versie de enige die zij kent. Het dorpshoofd houdt ook nu, tijdens de opening, zijn mond. De avond ervoor heeft hij nog koortsachtig met het bestuur overlegd over wat er wel en niet tegen Els moest worden gezegd. Want hoe groot het ongenoegen ook is, de coöperatie heeft Daaruk nodig als brug naar de Nederlandse stichting.

Met een ruk haalt Lakhan de sleutel uit het kapotte slot in het coöperatiegebouw. De deur ernaast gaat gelukkig wel open. Daarmee is de officiële overdracht een feit. Els Kooijman haalt haar camera tevoorschijn en fotografeert het gebouw voor op de website. Niet veel later nemen Els en Daaruk afscheid en in het rode namiddaglicht rijdt de blinkende Tata Safari rustig weg uit Samikat.

Stichting Samsar, Els Kooijman, Daaruk en Lakhan heten in werkelijkheid anders.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons