Polen in Nederland lijden onder slechte beeldvorming en uitbuiting, maar komen amper op voor hun rechten. Misstanden zoals in Someren, waar arbeidsmigranten stelselmatig werden misbruikt, zijn eerder regel dan uitzondering. Een nieuw platform, het PLON, wil de politiek wakker schudden. ‘Het lijkt erop dat hufterigheid tegenover migranten steeds meer wordt gedoogd.’
Nederland telt meer dan 150.000 Polen en zij komen steeds vaker op voor hun rechten. Sinds kort is er het PLON, het ‘Pools Overleg Platform in Nederland’. Het PLON is het negatieve beeld van Polen onder veel Nederlanders zat en hekelt de structureel slechte behandeling van Poolse werkers in Nederlandse bedrijven.
Hoe slecht, dat bleek deze week toen de rechtbank in Den Bosch de zaak behandelde van aspergeboerin José Janssen in Someren. Janssen wordt ervan verdacht Roemenen, Portugezen en vooral Polen op een hardvochtige manier voor zich te laten werken. De boerin zou haar werkers zo weinig betalen, dat het zelfs niet genoeg was voor de reis terug naar huis. De Polen moesten hun paspoorten inleveren, hun kamers gingen ’s nachts op slot en Janssen liet haar terrein bewaken door een agressieve hond. Feitelijk leefden de Poolse arbeiders in slavernij. Zélf noemde Janssen haar optreden een ‘mooie manier van ontwikkelingshulp’. De officier van Justitie was minder onder de indruk en eiste vier jaar gevangenisstraf.
Schaamteloze situaties
Het is één voorbeeld uit vele, zegt Ela Rodenburg, vicevoorzitter van het PLON. Rodenburg kwam zestien jaar geleden naar Nederland, is juriste, spreekt vloeiend Nederlands en zet zich in voor landgenoten die hier in de misère belanden. ‘Buitenlandse werkers worden stelselmatig slecht behandeld. Uitbuiting is niet een uitzondering, het is de norm.’
Volgens Rodenburg zijn het vooral louche uitzendbureaus die alle regels aan hun laars lappen. Ze stoppen arbeidsmigranten die elkaar nooit eerder ontmoetten in veel te krappe woningen, ze laten hen veel te hoge huren betalen, ze dwingen hen om boodschappen te doen in eigen, dure winkels op het fabrieksterrein en ze laten hun werknemers vaak meer dan twaalf uur per dag werken.
Rodenburg: ‘Hoe is dit mogelijk in een land als Nederland, waar mensenrechten hoog in het vaandel staan? Janssen uit Someren had meer dan 70 mensen in dienst. Dat is toch geen naald in een hooiberg? Waar is dan ineens die overheid met al haar regels, wetten en controlerende instanties? Het lijkt erop dat hufterigheid tegenover migranten steeds meer wordt gedoogd, waardoor dit soort schaamteloze situaties ontstaan.’
Brief op poten
Uitzendbureaus en werkgevers maken misbruik van de zwakke positie van de Poolse werkers. En het is de Nederlandse overheid die veel te weinig actie onderneemt om dit soort praktijken te onderzoeken en te beëindigen. ‘Maar’, zegt Rodenburg, ‘wij Polen moeten ook beseffen dat wij in Nederland niet alleen plichten, maar ook rechten hebben. En dat wij een rechtvaardige behandeling mogen eisen. We hoeven niet over ons heen te laten lopen. Met meer 150 duizend Polen in Nederland kunnen wij veel krachtiger voor onze rechten opkomen.’
Vlak voor de zomer schreef het overlegplatform aan brief op poten aan Minister Henk Kamp dat de ‘huidige wetgeving sterk tekort schiet wat betreft uitbuiting, huisvesting en arbeidsomstandigheden van arbeidsmigranten, en dan met name van uitzendkrachten.’ Het was een eerste actie van een organisatie die van plan is om nog veel van zich te laten horen. Op de eerste plaats moet snel de beeldvorming over Polen veranderen. Het zijn niet de luidruchtige dronkenlappen waar ze steeds vaker voor worden versleten, zegt Rodenburg. Het zijn mensen die hard werken voor weinig geld, al is dat weinige geld nog steeds vier keer zo veel als ze in Polen kunnen verdienen. Op de tweede plaats moet nu ook echt iets aan de omstandigheden waarin veel Polen wonen en werken veranderen. Daarom lobbiet het PLON vandaag stevig op verschillende ministeries. Het PLON, zo meent Rodenburg, is onmisbaar wanneer Nederland werkelijk een rechtvaardig land wil zijn. Niet alleen voor de Nederlanders, maar ook voor de Polen.
