Ondergronds verzet tegen homofobie in Zimbabwe

Familie maken

Ik ontmoet Tshepo bij een jaarlijks evenement ter gelegenheid van IDAHO (International Day Against Homophobia). Dit jaar is het thema “Love makes a family”; veel mensen dragen kleurige T-shirts met die slogan erop. De zichtbaarheid op social media van organisaties zoals GALZ (Gays and Lesbians of Zimbabwe) had me verrast. Mijn pogingen om online contact te leggen, waren echter gestrand. Maar wanneer ik het IDAHO-evenement bezoek – na eerst in de gemeenschap te hebben gecheckt of het goed is dat er ‘een buitenstaander’ komt – is van de aanvankelijke achterdocht geen spoor te bekennen. Ik word al snel op sleeptouw genomen door Mira (25), bestuurslid van de LBT-tak van GALZ. Zij stelt me voor aan vrienden, naar wie ze verwijst als haar moeders, vaders, ooms en tantes. Lachend zegt ze: “In een gemeenschap waar de meesten door hun familie zijn verstoten, moet je zelf je familie maken. Iedereen met een positieve en open houding is aan mij verwant.” Het thema van de dag is in deze context bijzonder treffend.

Onder de radar

De bijeenkomst vindt onder de radar plaats: de autoriteiten mogen er niets van weten. Een van de organisatoren legt uit dat het gevaarlijk is wanneer grote groepen met het openbaar vervoer komen: als ze opvallen, zou iemand de politie kunnen bellen. Daarom huren ze zelf een bus en halen ze alle genodigden daarmee op. Evenementen worden nooit publiekelijk aangekondigd, uitnodigingen worden alleen binnen de eigen netwerken verspreid. De locatie wordt vaak pas de avond van tevoren bekend gemaakt, zeker nadat het GALZ-hoofkwartier meerdere keren is binnengevallen en overhoopgehaald door de politie. Deze vorm van intimidatie is effectief. Mira legt uit dat lang niet iedereen op een evenement als dit durft te komen. “We hebben een bereik van 3.500 mensen en toch maar 700 leden. Zelfs binnen de gemeenschap blijven veel mensen in de kast.”

Mannenstem

Dat veel mensen liever in de kast blijven blijkt uit het verhaal van Dee (29), een transgendervrouw die al vier jaar een geheime relatie heeft. Haar vriend is onder druk van zijn familie met een andere vrouw getrouwd, met wie hij inmiddels twee kinderen heeft. “Hij komt elke dag na zijn werk bij mij langs om te eten en pas daarna vertrekt hij naar zijn gezin,” vertelt ze trots. Ik vraag of zijn vrouw nooit iets heeft vermoed. “Jawel,” vertelt ze. “Ze vond berichtjes van mij in zijn telefoon en belde me woest op. Maar toen ze mijn mannenstem hoorde, bood ze meteen haar verontschuldigingen aan. Ze kon zich niet voorstellen dat haar man iets met een transgender of een andere man zou hebben.” Dee heeft zelf gescheiden ouders en zegt daarom ook niet te willen dat haar vriend zijn vrouw verlaat. “Zo lang hij ook aandacht voor mij heeft, ben ik tevreden.”

Vooruitstrevend

Ondanks de vele pijnlijke verhalen wordt er middag volop gelachen en gedanst. “De maatschappij is al veel vooruitstrevender dan onze traditionele politici,” zegt een van de organisatoren in zijn openingsspeech. In een volgende toespraak vertelt Diana (32), een lesbische vrouw en moeder van een vier maanden oude dochter, dat ze toe wil naar een maatschappij waarin seksuele voorkeur en gender non-issues zijn. “Ik wil dat mijn buren bij me aankloppen om een ei van me te lenen, niet om te me vragen hoe ik een baby kon krijgen terwijl er helemaal geen man bij me woont. Misschien zal ik dat nooit meemaken, maar mijn dochter hopelijk wel.”

Mira: “Dit is natuurlijk Zimbabwe en er is nooit ergens geld voor. Maar we blijven zo goed en zo kwaad als kan met onze bijeenkomsten doorgaan, om mensen een veilige plek te bieden en ons samen in te zetten tegen discriminatie.”

*Om de identiteit van de activisten te beschermen zijn hun namen veranderd.