Hiphop en graffiti voor mensenrechten in Colombia

“En met solidariteit,
zijn we een gemeenschap” ,
leest het meisje voor, en kijkt vragend naar rapleraar Sergio Molina Conde (30). “Heel goed!” zegt hij. “Waarom koos je voor deze zinnen?” Wendy denkt even na. “Omdat we hier in de buurt niet altijd even solidair met elkaar zijn,” zegt ze dan.

Om de twee dagen komt een twintigtal kinderen naar dit veldje voor de rapworkshop van Molina –  alias Alto Rango, zijn artiestennaam als rapper. Elke les staat er een ander mensenrecht centraal, waarmee de kinderen aan de slag gaan om een raptekst te schrijven en te zingen.

Voor de workshops in Fonseca toog het team naar de buurt Villahermosa, een sociaal woningbouwproject bedoeld voor families die in armoede leven of hun huizen kwijtraakten door het Colombiaanse conflict. Maar twee jaar na de oplevering van de huizen is er nog steeds niets van infrastructuur of sociale cohesie in de buurt, waar de Colombiaanse overheid schittert door afwezigheid. “Er is geen gezondheidspost, geen riool, nog niet eens een voetbalveldje,” zegt Francisco Abreu (27), coördinator van Ayara.

Op het braakliggende veldje dat dienst doet als park, bestaat de enige infrastructuur uit een ring voor hanengevechten. Verspreid over de grond van aangestampte aarde liggen hopen afval. Kinderen zonder schoeisel maken ruzie met elkaar en gooien met de loslopende kippen. Een dikbuikige man drinkt bier in een hangmat. Het is duidelijk dat dit niet de meest gezonde omgeving is om in op te groeien.

“Participatie!” antwoordt de groep in koor. “Juist,” zegt Choconta Rojas (28). “Vandaag gaan jullie samen een woord kiezen, en dat uitbeelden met materialen verzameld in de omgeving. Welke woorden komen in jullie op?”

Respect, tolerantie, bescheidenheid,  reageren de kinderen, en kiezen uiteindelijk voor paz; vrede. Gewapend met handschoenen trekken de kinderen het verwaarloosde veldje in. Met de opbrengst van plastic flesjes, zakjes, doppen en bladeren vormen ze het woord paz in graffitiletters op de grond, waarna ze trots hun tags tekenen in het zand.

Tot slot geeft ze de groep opdracht het afval in vuilniszakken te doen. “Het is belangrijk om je omgeving schoon achter te laten, daarom ruimen we het kunstwerk ook weer op.”

“Graffiti als kunstvorm dient vele educatieve doelen”, zegt Conconta Rojas na de les. “Niet alleen leren ze ideeën vormen over mensenrechten, ze leren ook beter spellen, schrijven, en uitbreiding van hun woordenschat. Het onderwijsniveau van La Guajira is laag, de meesten kunnen nauwelijks schrijven. Ook leren ze een eigen stijl te ontwikkelen, die niet afhangt van de bevestiging van anderen.”

“Kinderen in deze buurt worden vaak ernstig verwaarloosd, en huiselijk geweld komt veel voor,” zegt coördinator Abreu. “Dat maakt de kinderen extra kwetsbaar voor risicofactoren als drugsgebruik en tienerzwangerschappen. Een ander probleem is de aanwezigheid van gewapende groepen in dit gebied. Rekrutering van deze kinderen door de bendes is een groot gevaar.”

Abreu geeft een voorbeeld. “Neem het recht op participatie. Ze leren dat ze het recht hebben om gehoord te worden door hun familie, door de overheid. Die kennis motiveert ze om die rechten ook op te eisen.”

Zoals de 18-jarige Luis Alejandro Brito, een schuchtere jongen met een petje, zilveren ketting en voetbalshirt, die een jaar eerder de workshops volgde en nu vrijwilliger is voor Ayara. “Door de raplessen leerden we optreden voor een groot publiek. Zo leerde ik mijn angst om in het openbaar te praten af,” zegt Brito.

“Voor mij is dat de grootste winst van dit project”, zegt leraar Molina Conde. “Natuurlijk is het belangrijk dat de kinderen leren over hun rechten. Maar belangrijker is dat ze hun creativiteit ontwikkelen en zelfvertrouwen winnen. Daar hebben ze uiteindelijk het meeste aan.”