Fietsend je toekomst tegemoet

In een schaars verlicht gangetje in de achterstandswijk Lubya in Kampala, de hoofdstad van Uganda, gaat de telefoon. Of er een pakketje opgehaald kan worden bij de Nederlandse ambassade in de binnenstad van Kampala. Yusufu Mbaziira (40) roept naar buiten en meteen loopt Richard Kitaka (25) de gang in. Richard pakt de Bullit, een Deense vrachtfiets, ontvangt instructies en vertrekt. Richard is koerier bij Kampala Cycling Couriers, onderdeel van de wielerclub Kampala Cycling.

“Hij moet wel binnen een half uur bij de ambassade zijn, want anders krijgen we een boete”, zegt Yusufu, trainer, coach en initiatiefnemer van Kampala Cycling en oprichter van de koeriersdienst. “Dat kan best een probleem zijn, want hier in Kampala is het onbeleefd om niet even te stoppen bij iemand die jou gedag zegt. Daarom bouw ik een marge in, de koeriers denken dat ze een half uur hebben, de klant verwacht ze binnen een uur.”

In 1989 huurde Yusufu een fiets en raakte verslingerd aan het fietsen. Hij deed mee aan wedstrijden en kocht van zijn prijzengeld een eigen fiets. Hij haalde in 1992 de nationale selectie. Na zijn wielrencarrière werd hij coach en richtte hij in 2006 zijn eigen wielrenclub op: Kampala Cycling. Acht jaar later startte hij Kampala Cycling Couriers, de eerste fietskoeriersdienst in Oost-Afrika.

Meer dan een koeriersdienst

“De koeriersklusjes zijn meteen een goede training voor mijn atleten”, vertelt Yusufu. Het idee van Kampala Cycling is eenvoudig: “Kinderen vanaf vier jaar kunnen bij mij training krijgen. Ze krijgen de kans op een gezonde manier te ontsnappen aan hun bestaan in deze achterstandswijk, ze vergroten hun eigenwaarde – want ze leren iets, en ze krijgen discipline mee. In ruil voor hun trainingen moeten ze naar school blijven gaan. Heb je niet meer de leeftijd om naar school te gaan, dan geef je training aan de kleintjes of je geeft les op een van de scholen hier in de buurt. En iedereen helpt mee bij het onderhoud van de fietsen.”

Het komt voor dat ouders het schoolgeld voor hun kinderen niet kunnen betalen en dan springt Yusufu bij. “Dat kan door het geld dat de atleten winnen bij wedstrijden en door de hulp van een aantal betrokken organisaties.” Right to Play, een internationale organisatie die zich inzet voor het recht van kinderen op sport en spel, helpt mee en de Koninklijke Nederlandse Wielren Unie (KNWU) sponsort met onderdelen en kleding.

Omdat Yusufu graag meer kinderen wilde trainen en helpen, wilde hij met een fietskoeriersdienst zorgen voor meer inkomsten. Daarom zocht hij contact met Arthur Wieffering van Lola Bikes and Coffee in Den Haag. Arthur is een bekende in de fietskoerierswereld. Van de opbrengst van het pakjesvervoer gaat een deel naar Kampala Cycling, zodat er meer kinderen naar school kunnen, en een deel naar de koeriers. Dankzij Yusufu ronden flink wat jongeren hun opleiding af en vinden een baan, of hij leidt ze op tot fietskoerier zodat ze daar een inkomen mee verdienen.

Toekomst bieden

Martijn Herlaar van International Sports Alliance (ISA), een organisatie die zich inzet voor kinderen in achterstandswijken, onderstreept het belang van het werk dat Yusufu doet: “Hij leert de kinderen middels sport omgaan met structuur, regels en afspraken, het prikkelt ze om het beste uit zichzelf te halen, en bovenal geeft het ze een plek waar plezier voorop staat. Waar ze zichzelf kunnen zijn. Thuis of op school lukt het hen om uiteenlopende redenen vaak niet om hun leven op de rit te krijgen. En zonder baan is een vlucht richting drank, drugs of criminaliteit nooit ver weg.”

Yusufu is trots op zijn wielerclub en zijn koeriers: “We hebben al nationale kampioenen voortgebracht. Kijk naar Marion Ayebale, zij kwam als klein meisje binnen en werd vrij vlot de snelste van de club, zelfs sneller dan de meeste jongens. Ze is vier keer nationaal kampioen geweest en heeft Uganda vertegenwoordigd tijdens de Commonwealth Games in India in 2010. Ze is een voorbeeld voor meisjes in Uganda, een land waar een groot gat is tussen meisjes en jongens. Marion durfde in het begin niet eens een korte broek aan op de fiets. Nu is ze een van onze koeriers, ze geeft les op school, traint de kleintjes en is een voorbeeld voor meisjes in de wijk.”

Marion beaamt het verhaal van Yusufu: “Ik kwam hier in 2005, mijn moeder was net overleden en ik bleef alleen over met mijn vader en mijn twee broers en twee zussen. Er was geen geld voor een opleiding voor mij, en een baan kon ik niet vinden. Zonder Yusufu zou ik zeker mijn school niet hebben afgemaakt. Nu werk ik vrijwillig als leerkracht op een basisschool, en verdien ik geld als koerier.”

Over zijn motivatie is Yusufu heel helder: “Kinderen hebben het moeilijk hier in Lubya. De werkloosheid is groot, slechts 30 procent van de kinderen gaat naar school. De keuze voor criminaliteit is dan snel gemaakt. Als ze naar school gaan, hebben ze een vooruitzicht. Er zijn al oud-leden die nu een baan hebben in de ICT, omdat ze bij mij trainden en naar school bleven gaan. Uiteindelijk is dat het belangrijkste: dat het me lukt om kinderen een toekomst te bieden.”