De kracht van de crowd

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Wie geld wil inzamelen voor een school in Zambia of een waterproject in Bolivia hoeft niet langer alleen te vertrouwen op familie of vrienden. Particuliere initiatieven maken steeds vaker gebruik van crowdfunding. Met crowdfunding haal je online geld op bij een grotere groep mensen, die doorgaans een klein bedrag schenken. In Nederland leverde crowdfunding vorig…

Crowdfunding2Wie geld wil inzamelen voor een school in Zambia of een waterproject in Bolivia hoeft niet langer alleen te vertrouwen op familie of vrienden. Particuliere initiatieven maken steeds vaker gebruik van crowdfunding. Met crowdfunding haal je online geld op bij een grotere groep mensen, die doorgaans een klein bedrag schenken. In Nederland leverde crowdfunding vorig jaar 32 miljoen euro op. Crowdfunding lijkt een gouden kans voor kleinschalige projecten. Maar wie erin stapt merkt dat er nogal wat voorwaarden aan zijn verbonden. Is crowdfunding iets voor jou? MyWorld brengt de valkuilen en kansen in kaart.

Door Michel Knapen. Illustraties: Bouwe van der Molen

Hoe begin je aan crowdfunding?
De meest logische manier is om aan te kloppen bij een crowdfundingplatform – daarvan zijn er vele. Op zo’n online platform presenteren zich meerdere, soms ruim honderd projecten die allemaal dingen naar de gunsten van donateurs. Meestal kun je je bij zo’n platform eenvoudig aanmelden: je beschrijft het project en voegt foto’s toe. Donateurs die het project zien zitten, geven een bedrag aan het platform, dat het vervolgens naar jouw organisatie doorsluist.

Merieke Arts“Alleen je project op een platform zetten is onvoldoende”
Organisatie: Stichting Nativa
Crowdfundingplatform: 1%Club

Merieke Arts: “Ons doel is het doneren van zonnepanelen aan een indianengemeenschap in Bolivia. We wilden 3490 euro ophalen, inclusief het bedrag dat ik moest betalen aan het platform. Ik koos voor 1%Club omdat ze duidelijk in het Nederlands en Engels communiceren, ze een mooie vormgeving hebben en een niet al te hoog percentage vragen.
Dit was mijn eerste crowdfundingcampagne. Om mensen te bereiken heb ik mails gestuurd naar mijn contacten, die de mail weer doorstuurden naar hun netwerk. Ook heb ik berichten geplaatst op sociale media. Veel mensen doneerden omdat ze me kennen, anders zouden ze het nooit hebben gedaan. Maar het was dus niet genoeg. Mogelijk moesten mijn teksten beter: in het Nederlands, en bondiger. Die opmerkingen kreeg ik wel uit mijn omgeving.
Half oktober, met nog tien dagen te gaan, zat ik op 22 procent van het beoogde bedrag. We hebben het dus niet gered, maar het project gaat sowieso door: alle beetjes helpen. Ik vind dat het niet slecht is gegaan, maar een volgende keer zal ik ook andere middelen moeten inzetten om publiciteit te zoeken. Misschien via een lokale krant of een school. Ik zou crowdfunding wel aanraden aan andere particuliere initiatieven. Maar zij moeten van tevoren goed bedenken hoe ze hun campagne bekend gaan maken, want met alleen je project op het platform zetten ben je er nog niet.”

Welk platform kies je?
Er zijn platforms die open staan voor ieder ‘goed doel’, zelfs voor de student die geld zoekt voor een reis en de alleenstaande moeder die een koelkast nodig heeft. De kans dat je ontwikkelingsproject dáár succesvol wordt gefinancierd, is niet groot. Beter is het om je project onder te brengen bij een platform dat zich bezighoudt met internationale samenwerking. Je project moet dan wel concurreren met vele andere, maar zo’n platform trekt wel extra gemotiveerde bezoekers. Voorbeelden van platforms in Nederland zijn Pifworld, Get It Done, 1%Club, World of Crowdfunding, GiffDiff, Oneplanetcrowd, Symbid en Lendahand.
Het loont de moeite om hun websites te vergelijken, want de verschillen zijn groot. Bij het ene platform kun je geld ophalen, bij het andere kun je mensen vinden met bepaalde vaardigheden, een derde platform is alleen bedoeld voor leningen aan sociale bedrijven. Het gebruik van een platform is vrijwel nergens gratis en de kosten lopen nogal uiteen – soms tot 12 procent van het opgehaalde bedrag. Ook de tijd dat je project op de website mag staan verschilt, net als het moment waarop je het opgehaalde bedrag krijgt en de manier waarop je project wordt gecontroleerd.

Wat kost crowdfunding?
Crowdfundingplatforms zijn commerciële ondernemingen die onkosten hebben (personeel, website) en winst willen maken. Sommige platforms romen een deel van het opgehaalde bedrag af, andere werken met een vast tarief. Zo hanteert Pifworld een lidmaatschapsmodel en is de contributie afhankelijk van de grootte van de organisatie. Het goedkoopste lidmaatschap kost jaarlijks 285 euro. Dan gaat wel 100 procent van het opgehaalde geld naar het project. World of Crowdfunding houdt 6 procent van het gedoneerde bedrag in, en daarbovenop komen nog de bankkosten. Bij JustGiving is dat 5 procent. 1%Club houdt 7 procent van de donaties in, als het streefbedrag wordt gehaald. Wordt er te weinig opgehaald, dan roomt 1%Club 12 procent af. Oneplanetcrowd rekent tweehonderd euro per project en 7 procent van het opgehaalde bedrag. Iedere donateur betaalt daarbij negentig cent aan transactiekosten. Het goedkoopst is GetItDone: dat rekent alleen de bankkosten en houdt verder niets in. De eigen kosten betaalt GetItDone via sponsoractiviteiten en subsidie.

Jeroen Pool“Het vliegwiel te pakken krijgen”
Organisatie: Solar for Sub-Saharan Schools and Communities (S3C)
Crowdfundingplatform: Symbid

Jeroen Pool, directeur van S3C: “We zochten mensen die geld willen investeren in het opzetten van kleine bedrijven in Kenia die zich bezighouden met zonne-energie. Via via kwamen we terecht bij Symbid. Anderen hadden daar goede ervaringen mee.
We hadden minimaal vijftigduizend euro nodig. In het begin liep dat nog niet zo hard, maar toen we boven een bepaalde grens kwam, ging het heel snel. Als er weinig op de teller staat, hebben mensen nog niet zoveel vertrouwen. Maar als er al meer is geïnvesteerd, trekt dat weer anderen aan. De kunst is om dat vliegwiel te pakken te krijgen. Die eerste inleg haalden we vooral op van de ‘4f-donoren’: founders, friends, family en fools. Dat gaf ons een goede start, die we later hebben uitgebouwd. Uiteindelijk hebben we het bedrag in tien weken opgehaald. Dat de kerstperiode daarin viel, heeft daar zeker aan bijgedragen.
Symbid communiceerde goed met ons en zette ook de eigen sociale media en nieuwsbrieven in om ons project onder de aandacht te brengen. Zelf deden we dat ook. Wel was er op het eind onduidelijkheid over de success fee van 5 procent die we moesten betalen. Maar dat is wellicht te wijten aan het feit dat Symbid relatief jong is. Na een goed gesprek is dat weer gladgestreken.”

Welke projecten kan ik aanmelden?
Het gaat inderdaad om projecten. Crowdfunding is niet bedoeld om je lopende begroting op orde te krijgen. Een waterpomp, een stel geiten, lesmateriaal voor een school, een onderwijsprogramma voor dove kinderen, naaimachines voor weduwen, nieuwe visnetten – al deze projecten zijn te vinden op crowdfundingplatforms. Crowdfunding is dus projectfinanciering.
Het gaat verder om projecten met een duidelijke eindtermijn en een duidelijke begroting. Platforms vragen daar doorgaans ook om. Een project mag maar enkele maanden tot maximaal een jaar op een platform staan en in die tijd moet het geld zijn opgehaald. De projectbegroting moet bij het platform worden ingeleverd en sommige plaatsen die ook op hun website.
De bedragen lopen nogal uiteen. Er zijn veel kleine projecten, die doorgaans minder dan vijfduizend euro willen ophalen. Er zijn ook grotere projecten, van twintigduizend of soms wel vijftigduizend euro. Sommige platforms hanteren een maximumbedrag, zoals Get It Done (tienduizend euro).

Wat doet het platform om mijn project te promoten?
Platforms adviseren vooral wat je zélf moet doen: zet je eigen netwerk in, gebruik je eigen sociale media, schrijf je eigen nieuwsbrieven en blogs, ga zelf naar scholen voor acties – en lok al die mensen naar het platform. Platforms zijn, en dat zeggen ze soms letterlijk, eenvoudige betaalsystemen. Soms doen platforms meer. Ze maken bijvoorbeeld reclame voor jouw project via hun eigen nieuwsbrief, of ze verzorgen de administratie van de inkomsten.

Wat gebeurt er als het bedrag niet binnen de termijn is opgehaald?
Ook dat verschilt per platform. Pifworld stort iedere donatie direct op de rekening van de organisa-tie. Ook al wordt het streefbedrag niet gehaald, je kunt dan wel vooruit met een deel ervan. World of crowdfunding en 1%Club betalen het gedoneerde bedrag pas als de termijn is verstreken. Get It Done werkt weer anders: als je het streefbedrag niet haalt, dan verdelen ze het gedoneerde bedrag over andere organisaties die op het platform staan. De donateurs mogen bepalen wie hun bijdrage dan krijgt. Bovendien werkt Get It Done met een tweefasenmodel: je moet je project in twee delen knippen, en pas als het eerste deel klaar is wordt het bedrag voor het tweede deel gestort. Bij het christelijk platform ActHope en Oneplanetcrowd krijgen de donateurs hun geld terug als het streefbedrag niet wordt gehaald.

Hilde Eijgenhuizen“Een stappenplan voor dummies”
Organisatie: Stichting SADO
Crowdfundingplatform: meerdere

Hilde Eijgenhuisen, penningmeester van SADO: “Voor een moeder en kind-kliniek in de Somalische hoofdstad Mogadishu wilden we in één jaar tienduizend euro ophalen. Dat probeerden we eerst via 1%Club, daarna bij GeefGratis, vervolgens bij Get It Done. We zijn steeds afgehaakt omdat ze niet aan de verwachtingen voldeden.
Crowdfundingplatforms trekken je binnen met mooie beloften en hun grote netwerk. In het begin steken ze tijd in hun website, jouw verhaal staat er keurig op. Maar daarna: radiostilte. Wij zijn een kleine stichting, onze medewerkers zijn wat ouder en hebben behoefte aan ondersteuning: hoe moeten we verder, wat moeten we doen? We wilden een stappenplan voor dummies. Dat kregen we niet. Zelfs als we zelf geld ophaalden, hield het platform een percentage in. Al dat uitzoeken kostte ons veel energie, die we liever in iets anders staken. We doen het weer zelf. We staan open voor nieuwe ideeën maar die moeten voor ons wel uitvoerbaar zijn.
Crowdfunding is misschien een mogelijkheid voor jonge, hippe mensen met een groot eigen netwerk. Voor stichtingen met oudere vrijwilligers is het naar ons oordeel niets. Om crowdfunding tot een succes te maken heb je bijvoorbeeld een media-expert nodig. Van het platform hoef je die hulp niet te verwachten.”

Wordt mijn project gecontroleerd?
Soms wel, soms niet. Pifworld zegt te geloven in de “kracht van de crowd”. Als de massa denkt dat een project goed en betrouwbaar is, zal het geld doneren. World of crowdfunding en 1%Club controleren een project wel, om zeker te zijn dat het niet in strijd is met hun algemene voorwaarden. Get It Done volgt de voortgang van een project: opgehaald geld wordt pas gestort als er voldoende vooruitgang is geboekt.

Wie zijn de donateurs?
Het grootste deel van het geld dat je via een platform ophaalt, komt nog steeds van familie, vrienden en fans. Vervolgens haken vreemden aan die sympathie hebben voor het project én die zien dat anderen ook hebben betaald. Verwacht echter niet dat je een compleet nieuw netwerk aanboort – uitzonderingen daargelaten.

Bij welke platforms is de slagingskans het grootst?
Een aardige graadmeter is de succesratio van een platform: hoeveel procent van de aangemelde projecten haalt aan het eind van de termijn het streefbedrag? Slechts een enkel platform is daar open over. Zo zegt World of Crowdfunding dat ongeveer 20 procent van de indieners het geld op-haalt dat ze nodig heeft. Sommige platforms halen afgeronde projecten – geslaagd of niet – van de website. De lopende projecten moeten dan een indruk geven van de slagingskans. Zo staan op de website van Fairfriends twaalf ontwikkelingsprojecten, waarvan de meeste hooguit enkele tientjes ophaalden. Slechts één project heeft de gevraagde 1370 euro binnen. De website van Get It Done laat vijftig afgeronde projecten zien die het streefbedrag haalden, achttien die nog lopen maar die wel al het streefbedrag haalden, en vier projecten die nog op zoek zijn naar geld. Ook bij 1%Club blijven de afgeronde projecten op de site staan. De variëteit is dus groot, maar goed vergelijken is moeilijk.

Wat is nu een goed platform?
Het ligt eraan wat je belangrijk vindt. Vind je screening van je project prettig of juist niet? Heb je er moeite mee dat je platform veel geld afroomt? Wil je het gedoneerde bedrag direct ontvangen of pas na afloop van de termijn? Hét beste platform bestaat niet; je moet op zoek naar het beste platform voor jou.

Tips

1. Steek tijd en energie in het vergelijken van verschillende crowdfundingplatforms. De verschillen zijn groot.
2. Een ontwikkelingsproject staat tussen soms tientallen andere projecten die allemaal dingen om de gunsten van donateurs: je project moet er uitspringen. Schrijf wervende teksten en plaats mooie foto’s of video’s.
3. Donateurs moeten vertrouwen hebben in het project. Werken met referenties kan helpen, een goed businessplan en een correcte projectbegroting ook.
4. Laat familieleden en vrienden liever 25 dan 10 euro betalen. Anderen zien dat en zijn dan eerder geneigd om ook 25 euro te betalen.
5. Een project aanmelden op een crowdfundingplatform is niet het einde, maar juist het begin. Zet sociale media (en de lokale media) in. Hou je pagina actueel. Het meeste moet je nog steeds zelf doen!
6. Crowdfunding kost tijd en energie. Het is de vraag of die inzet zin heeft als je slechts een laag bedrag nodig hebt voor een klein project.
7. Laat je niet afschrikken door het feit dat veel projecten na maanden niet meer hebben opgehaald dan enkele tientjes. Dat moet jij beter kunnen!
8. Stop je actie niet te snel. Zelfs als de officiële termijn is afgelopen, kan nog best 20 procent binnenkomen – mits je project op de website mag blijven staan.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons