Steeds vaker zetten vrijwilligers uit de rijke landen zich in voor projecten in arme landen. Prima toch? Niet altijd.
Uit vele onderzoeken blijkt dat dit ‘vrijwilligerstoerisme’ de internationale solidariteit kan versterken en sociaal kapitaal kan opbouwen. Maar het kan ook een vorm van post-kolonialisme oproepen omdat vrijwilligerstoerisme afhankelijkheid creëert. Twee nieuwe studies tonen de actualiteit aan van deze problematiek.
Machtsrelaties
In haar masterscriptie onderzocht Hanna Voelkl (Brunel University, Londen) het vrijwilligerstoerisme in de praktijk. Ze deed veldonderzoek in een weeshuis in Ho, een stad in het zuidoosten van Ghana. Daar ging ze na hoe de kinderen aankijken tegen steeds nieuwe vrijwilligers. Uit haar onderzoek blijkt dat de kinderen baat hebben bij deze vrijwilligers: samen ondernemen ze allerlei activiteiten en de kinderen krijgen emotionele zorg en aandacht. Maar de studie toont ook de structuur aan die onder het vrijwilligerswerk ligt: machtsrelaties en financiële afhankelijkheid. Dat beperkt een duurzame verbetering van de ontwikkeling van de kinderen en van de gemeenschap.
Gescheiden van families
De studie van Voelkl illustreert een fenomeen waar de Nederlandse organisatie Better Care Network al langer op hamert: een weeshuis is goed, opvang in een gezin is beter. Wereldwijd leven miljoenen kinderen in weeshuizen of vergelijkbare instituties, terwijl naar schatting zeker 80 procent van deze kinderen nog één of beide ouders hebben. Veel van deze kinderen lopen het gevaar om onnodig van hun families te worden gescheiden terwijl voor andere kinderen alternatieve vormen van zorg nodig zijn. Deze kinderen lopen een groter risico om te worden uitgebuit of mishandeld.
Praktijkvoorbeelden
Om dat probleem aan te pakken werden in 2009 door de VN De richtlijnen voor alternatieve zorg voor kinderen aangenomen. Voor het eerst werd ingezet op investeren in families en het voorkomen dat kinderen van hun families worden gescheiden. Mooie ideeën, maar de praktische uitvoering bleef achterwege. Het handboek Moving Forward: Implementing the Guidelines for the Alternative Care of Children biedt daarvoor handvatten, met praktijkvoorbeelden uit meer dan zestig landen.
Meer informatie, inclusief introductiefilms over het handboek en een groot deel van de praktijkvoorbeelden uit landen zelf, is hier te vinden.
