Als EHBO’er naar Calais, hoe houd je dat vol?

Ruim een jaar geleden besloot Nynke van Dijck om samen met een studiegenoot een avond te helpen bij Refugees Welcome Amsterdam (zie kader). De goede sfeer en leuke collega-vrijwilligers zorgden er voor dat ze niet meer wegging. Op het hoogtepunt stond ze er wel zes of zeven avonden in de week. “Ik zat in mijn masterjaar antropologie, dus las ik artikelen op het station, en mijn opdrachten maakte ik ’s nachts. Ik sliep toen denk ik vier uur per nacht.” 

Op een van die avonden op het station ontmoette Nynke haar vriend Joram, die zich als vrijwilliger van het Rode Kruis ook voor vluchtelingen inzette. Omdat er ’s winters veel kinderen onderkoeld op het station aankwamen besloot Nynke haar EHBO diploma ook te halen.

Als EHBO’er naar Calais

Het werk van RWA stopte in februari, toen het aantal vluchtelingen dat aankwam op het station afnam. Maar Nynke en haar vriend wilden nog niet stoppen. “Er was al een grote groep vrijwilligers naar Lesbos gegaan, en toen dachten wij: we gaan als EHBO’ers naar Calais. We sloten ons aan bij het Engelse ‘Refugees Support First Aid & Care Team’ en vertrokken naar Frankrijk.”

Inmiddels is Nynke ongeveer tien keer in Calais geweest. “Na die eerste keer wilden we sowieso terug. Omdat Calais niet werd erkend als vluchtelingenkamp, waren er geen hulporganisaties zoals het Rode Kruis, dus alles kwam aan op vrijwilligers.” Joram behandelt vooral mensen met ernstige wonden, terwijl Nynke zich buigt over mensen die bijvoorbeeld slecht slapen. “Ik praat dan een uur met ze over hoe dat komt. En dan komt het hele levensverhaal. Dat is echt heftig. Ik heb ook een keer meegemaakt dat er een paar jongens van rond de twaalf jaar naar de EHBO caravan kwamen. Zij hadden verkrachtingsverschijnselen en waren er psychisch en lichamelijk slecht aan toe. Het enige wat wij dan kunnen doen is naar ze luisteren en een psychiater inschakelen. Ze durven geen aangifte te doen en er is gewoon echt geen veilige plek voor ze.”

“Ik vraag mezelf wel eens af hoe ik dat allemaal volhoud. Ik sluit me ervoor af als ik daar ben. Thuis besef ik dan pas hoe heftig het is geweest. Gelukkig heb ik veel mensen om me heen die het begrijpen. Ik kan hen zelfs midden in de nacht bellen, dat is echt belangrijk. Ik word zelf ‘s nachts ook wel eens door iemand gebeld die het even niet meer ziet zitten. Zo helpen we elkaar.” 

Raar thuiskomen

“Als ik in Calais ben, ben ik 24/7 aan het werk. Als ik terugkom in Nederland, heb ik er moeite mee om leuke dingen te doen. Dan wil ik niet naar de bioscoop, want de mensen in Calais kunnen dat ook niet. Gelukkig kan ik steeds een beetje beter een knop omzetten, maar het is echt lastig om ineens je normale leven weer te leven. Af en toe de Titanic kijken en heel hard huilen, dat lucht wel op”, lacht Nynke.

“Het is fijn dat mijn vriend alles begrijpt, maar we moeten echt afspreken dat we het niet iedere avond over Calais of over vluchtelingen hebben. Dat is lastig, want ik ben er echt elke dag mee bezig, alleen al op Facebook komt er zoveel voorbij. Af en toe heb ik een week nodig dat ik niet op internet kijk, anders wordt het me echt te veel. Dan doe ik mijn telefoon uit, en ben ik voor iedereen onbereikbaar. Of ik ga een weekend weg terwijl ik mijn telefoon thuis laat. Soms ga ik ter ontspanning vrijwilligerswerk doen bij het Rode Kruis, dat is dan een heel relaxte dag. Ik hoef alleen maar een beetje bij de marathon te kijken.”

Lichtpuntjes

Ondanks de heftige dingen die Nynke meemaakt, blijft ze naar Frankrijk reizen. “Ik zie dat het echt nodig is. Als dat niet het geval was, was ik lekker thuis op de bank blijven zitten. Gelukkig zitten er genoeg leuke momenten tussen om het vol te houden, dat zijn de lichtpuntjes. Zo ontmoette ik een Syrische man van rond de 80 in Calais. Hij kwam speciaal naar onze EHBO-caravans om mij op te zoeken. Op zijn hand stond mijn naam geschreven, en hij vroeg aan iedereen waar ik was. Toen hij mij had gevonden, moest ik mee naar zijn caravan en kreeg ik thee van hem. Wat bleek, hij was een vriend van een vriend van een vriend van iemand die ik ooit had geholpen. We konden elkaar niet verstaan, maar hij zat maar te lachen en te knikken en te knuffelen. Toen ik wegging, kreeg ik ook een appel van hem mee: ik moest goed voor mezelf zorgen.”

Vrijwilligers bij de EHBO-caravan. Foto: Nynke van Dijck

Nynke’s meest bijzondere herinnering stamt uit haar periode op het Centraal Station. “Op een avond kwam een man naar ons toe met een hele grote bos bloemen. Hij zei: “mijn vrouw en kinderen komen straks aan, maar ik weet niet waar. Willen jullie alsjeblieft meelopen?” Hij was zijn vrouw en kinderen in Turkije kwijtgeraakt, en had ze twee jaar niet gezien. Het was heel bijzonder en emotioneel om getuige te zijn van die ontmoeting . De man was ons zo ontzettend dankbaar dat we even met hem meeliepen. Daar doe je het voor. Dat was echt het mooiste moment.”

En nu?

Het vluchtelingenkamp Calais is inmiddels ontruimd, maar dat betekent niet dat het werk voor Nynke erop zit. “Misschien komen er mensen terug naar Calais, of ontstaat er ergens anders een nieuw kamp. We zijn ook in Parijs geweest, daar slapen veel vluchtelingen buiten. Ik vraag mezelf wel eens af wanneer ik ermee stop. Waarschijnlijk pas als alle vluchtelingen een veilig plekje hebben, dus ik ben nog lang niet klaar.”

Nynke ontving dit jaar de StudenTalentprijs van de Vrije Universiteit voor ‘Betrokkenheid grootste maatschappelijke vraagstuk’. Daarnaast was ze te zien in een documentaire van Kruispunt, ‘Kinderen van Calais’, waar ze oud-kinderombudsman Marc Dullaert een rondleiding geeft in Calais.