Achtergrond

Waar geld tekortschiet, ontstaan tijdbanken

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Van Amerika in de jaren ’80 tot Spanje anno nu. Tijdbanken verschijnen op plekken waar het economisch slecht gaat en de inkomensongelijkheid toeneemt. In Nederland bestaat sinds twee jaar ook een tijdbank met bijna duizend rekeninghouders.

Een website bouwen, foto’s maken of een Spaanse tekst vertalen. Het is een kleine greep uit de diensten die door deelnemers worden aangeboden op de website van de Nederlandse Timebank.cc. Betalen kan niet met euro’s. Wel met tijd.

Gelijkwaardig
Sara Pape is kunstenares en heeft een rekening bij de alternatieve bank. Vorige maand schakelde zij voor de opbouw van haar groepstentoonstelling hulp in van andere rekeninghouders en betaalde met hour notes. Notes die ze vorig weekend zelf had verdiend door iemand te helpen bij een verhuizing. “Kenmerkend aan de tijdbank is dat één hour note altijd staat voor één uur werk”, legt Sara Pape, die naast rekeninghouder ook een van de initiatiefnemers is van de Timebank uit. ’Ieder uur werk is gelijkwaardig. Dat is anders dan in een geldsysteem waar het uurloon van een accountant hoger is dan van een schoonmaker.’ Deelnemers mogen niet in het rood staan maar moeten eerst een klus zoeken of werk aanbieden.

Kunstenaars
De Timebank begon in 2011 als een project van de kunstenaarsgroep e-flux uit New York. “Via e-flux waren wij verbonden met Stroom, een kunstcentrum uit Den Haag, maar we zijn inmiddels onafhankelijk geworden. Volgens mij zijn wij op dit moment de enige tijdbank in Nederland. Er staan ongeveer duizend mensen ingeschreven, waarvan een derde echt actief is”, aldus Pape. ‘Het merendeel van de rekeninghouders komt uit Den Haag maar we zien ook dat steeds meer Amsterdammers zich aanmelden.’

Tijdbanken ontstaan volgens de kunstenares op plekken waar weinig geld in omloop is. Veel deelnemers van de Timebank in Nederland zijn zzp’ers uit de kunst- en cultuursector. Kunstenaars zijn bovengemiddeld afhankelijk van subsidies en worden daardoor hard getroffen door overheidsbezuinigingen. “De Timebank is echt een gereedschap voor kunstenaars. Zo accepteert de notaris, die ons helpt met het opzetten van de vereniging voor de tijdbank, dat we haar in hour notes betalen.”

[[{“fid”:”21948″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:275,”width”:565,”style”:”width: 400px; height: 195px; “,”class”:”media-element file-default”}}]]

Geldloze bank
Een pionier in het tijdsbankconcept, Edgar Cahn, begon zijn eerste Timebank in New York ook als antwoord op overheidsbezuinigingen. Ronald Reagan, destijds president van Amerika, sneed begin jaren ’80 flink in sociale uitgaven, waardoor onder leiding van Cahn de eerste golf van tijdbanken in de Verenigde Staten ontstond. Door de recente kredietcrisis zijn de geldloze banken aan een tweede opmars bezig in Amerika. De inkomensongelijkheid neemt toe en verbreekt volgens het OECD haar record uit de jaren ’20 van de vorige eeuw. De minder welvarende burgers kunnen door middel van tijdbanken, waarvan er in Amerika al honderden zijn, ondanks een gebrek aan dollars toch deelnemen aan de economie.

“We leren dat geld niet is wat we dachten dat het is, dat bankiers niet zijn wie we dachten dat ze zijn en dat het monetaire systeem ons niet in staat stelt om de richting op te gaan waar we heen moeten”, zegt Cahn in een interview met het Britse tijdschrift New Start dertig jaar nadat hij zijn eerste tijdbank opzette.

Armoede
Het idee van Cahn vindt de afgelopen vijf jaar steeds vaker zijn weg naar Europa. Spanje kent momenteel ongeveer driehonderd tijdbanken. Daarnaast is het fenomeen populair in Portugal en Griekenland. In deze noodlijdende eurolanden duiken tijdbanken op als alternatief voor de nationale valuta. Net als met de dollar in Amerika, wordt het voor veel Zuid-Europeanen steeds moeilijker om euro’s te verdienen. Meer dan een kwart van de Spanjaarden is werkloos. En een op de twee Spaanse jongeren heeft geen baan.

Ruben Munsterman schrijft o.a. voor Follow the Money en business website 925.nl. Ook schrijft hij over macht en geld op zijn eigen website RubenMunsterman.nl. Hij is bijna klaar met de studie Journalistiek te Utrecht. Volg hem op Twitter.

In opkomst
De wereld van de tijdbanken is in Nederland nog klein in vergelijking met een land als Spanje. De economische rampspoed is in Nederland immers minder groot. Het aantal Nederlanders dat moeilijk aan voldoende euro’s kan komen loopt echter op: het aantal faillissementen neemt toe en er is een stijgende werkloosheid. Mensen zijn op zoek naar creatieve manieren om uit de crisis te komen of anders met geld om te gaan. Met de Time Bank komen beide wensen in vervulling. 

Foto: Olivia Alcock.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons