Senegal maakt zich op voor presidentsverkiezingen. 26 februari 2012 is het zover en dat belooft wat: maar liefst 16 kandidaten strijden om de macht. Onder hen de zittende president Abdoulay Wade, die voor een derde – onrechtmatige – termijn wil gaan, en zanger Youssou N’Dour. Bijzonder is dat ook een vrouw zich onder de kandidaten heeft geschaard: Amsatou Sow Sidibé. De Amsterdamse documentairemaaksters Aida Grovestins en Machteld Aardse laten haar keiharde strijd tegen corruptie, wanbeleid en hebzucht zien in hun documentaire Women of Waalo.
1. Waarom deze documentaire?
Aida (regisseur/producent): “Net als de drie vrouwen die de Nobelprijs voor de Vrede in 2011 wonnen*, staan er steeds meer Afrikaanse vrouwen op om duurzamere en vreedzamere samenlevingen te creëren. Zij zijn de agents of change van nu, onderhandelen tijdens stukgelopen vredesprocessen voor vreedzaam leiderschap en democratisering. Helaas blijven de verhalen van vrouwen en hun strijd voor vreedzame verandering vaak onderbelicht. Women of Waalo laat met het verhaal van Amsatou Sow Sidibé zien hoe vrouwen werken aan een nieuwe vorm van leiderschap in Afrika en waar hun kracht in schuilt. Vrouwen zijn meer dan family caretakers of slachtoffers van onderdrukking.”
2. Vijftien kandidaten staan te trappelen om president Wade van zijn autoritaire troon te stoten. Wat maakt Amsatou Sow Sidibé zo bijzonder?
Aida: “Sow Sidibé is enorm gedreven en heeft zich jarenlang ingezet als professor en advocaat voor de mensenrechten, zowel in Senegal als in andere Afrikaanse landen. Ze is veelvuldig betrokken geweest bij (internationale) vredesbemiddelingen en heeft daarmee een brede ervaring opgedaan waar ze uit kan putten als ze verkozen wordt. Als vrouwelijke leider draagt zij uit dat een politieke leider er voor de hele maatschappij en alle bevolkingsgroepen hoort te zijn, en daarbij de grondwet te respecteren heeft. Vooruitgang kan volgens haar alleen bereikt worden als er in het algemeen belang gehandeld wordt. Ze strijdt dan ook tegen corruptie in de Senegalese regering: het is tijd voor een nieuwe vorm van leiderschap in een land waar mannelijke politici te vaak ten prooi zijn gevallen aan de verleidingen van zelfverrijking.”
3. Voormalig ministers Moustapha Niasse en Idrissa Seck worden als favorieten voor de presidentstitel genoemd. Hoe gaat Sow Sidibé de strijd met hen aan?
Aida: “Niasse, Seck en ook N’Dour hebben het geluk dat ze veel meer geld tot hun beschikking hebben om campagne te voeren dan Sow Sidibé. Maar de mannen kampen ook met obstakels: Seck is bijvoorbeeld al eens veroordeeld voor corruptie en N’Dour heeft geen opleiding gehad. Sow Sidibé heeft daarentegen een enorme kennis, veel ervaring en een goede reputatie. Zij zal het tijdens de verkiezingsstrijd vooral moeten hebben van een grassroots campagne. De steun van vrouwenorganisaties zal daarbij essentieel zijn. In onze documentaire levert die grassroots campagne een mooi contrast op met de wijze waarop haar mannelijke tegenkandidaten hun campagnestrijd voeren. Zij laten zich met helikopters of in een lange stoet van fourwheeldrives van dorp naar dorp vervoeren om kiezers te trekken.”
4. Is Senegal wel klaar voor een vrouwelijke leider?
Aida: “De Senegalezen hebben genoeg van de corrupte politici die hun land runnen. Er zijn in Senegal nog nooit zoveel straatprotesten geweest tegen de regering als het afgelopen jaar. Het kan in Sow Sidibé’s voordeel werken dat ze altijd heeft geweigerd om deel uit te maken van het politieke systeem. De zittende president Wade heeft haar gevraagd als vice-premier en ook nog eens als premier – ze sloeg zijn aanbod of zomdat ze geen marionet wilde worden van een corrupt regime.
Tijdens deze verkiezingsstrijd proberen veel van Sow Sidibé’s tegenstanders haar in hun eigen kamp te trekken om zo meer stemmen te verwerven. Ze zijn zich dus maar al te goed bewust van haar capaciteiten. Maar het geeft ook aan dat een vrouwelijke leider nog een gevoelig punt is in Senegal: een vrouw dient zich en public op de tweede plaats te presenteren. Niet als nummer één, zeker niet in de politiek. Het wordt spannend om te zien hoe zij zich tijdens de verkiezingen staande gaat houden tussen al die mannelijke politici, ze heeft een behoorlijk taboe om te doorbreken. Tegelijkertijd is het de Liberiaanse presidente Ellen Johnson Sirleaf ook gelukt om dat taboe te doorbreken. En het staat buiten kijf dat de Senegalezen een president met schone handen willen.”
5. Jullie documentaire wordt deels gefinancierd met behulp van crowdfunding. Waarom?
Machteld (beeldend kunstenaar/producent): “De actualiteit van dit onderwerp wacht niet, dus er was geen tijd voor het lange traject van fondsen aanschrijven en maanden wachten op de uitslag. Die crowdfunding was dus uit pure noodzaak. Het mooie is dat we hierdoor in een vroeg stadium op een interactieve manier in contact zijn gekomen met het publiek. Mensen kunnen het hele filmproces volgen via sociale media en onze website. Veel mensen zijn betrokken, waardoor de discussie over het onderwerp meteen breed gevoerd wordt. Een mooi neveneffect, want we maken de film om het debat te stimuleren.”
De trailer en meer informatie over Women of Waalo zijn te vinden op www.womenofwaalo.com. Benieuwd hoe het afloopt met Amsatou Sow Sidibé? Je kunt jouw steentje bijdragen aan de documentaire via www.cinecrowd.nl en mooie tegengiften verwachten.
* De Nobelprijs voor de Vrede 2011 ging naar drie voorvechters van vrouwenrechten: de Liberiaanse president Ellen Johnson Sirleaf en activiste Leymah Gbowee, en de Jemenitische journaliste Tawakkul Karman.
