“Veel PVV-stemmers zijn helemaal niet islamofoob of racistisch”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Hoewel Geert Wilders nauwelijks aan debatten meedoet, bepaalt hij met zijn mantra ‘2,5 miljoen Nederlanders naar wie moet worden geluisterd’, wel toon en thema van de verkiezingscampagne. OneWorld-onderwerpen als ongelijkheid, klimaat en diversiteit sneeuwen daarbij al gauw onder. Hoe zit dat voor de partij die electoraal in eenzelfde vijver vist als de PVV: de SP? OneWorld sprak met Eric Smaling, Kamerlid met een imposante portefeuille: ontwikkelingssamenwerking, duurzaamheid, energie, verkeer en infrastructuur.  

Worden de partijstandpunten over hulp en duurzaamheid beïnvloed door de concurrentie met de PVV? Uw partij raakt, althans in de peilingen, veel kiezers kwijt aan Wilders.  
"Nee hoor, het internationale hart van de partij klopt nog volop. Op het congres werd zelfs een amendement ingediend om het hulpbudget naar 0,8 procent te verhogen. Maar mensen met een kleine portemonnee, die vaak op ons stemmen, zijn wel blij als ze weten dat het geld voor ontwikkelingshulp goed wordt besteed. Het is essentieel om in de schoenen te staan van de mensen die op je stemmen. Zeker voor iemand als ik, die als wetenschapper toch al als een halve bourgeois geldt.  
Bij duurzaamheid hetzelfde verhaal: je moet het mét de mensen doen, en niet ondanks hen. Dat betekent bijvoorbeeld dat uitbreiding van wind op land problematisch is. Alle locaties waar dat probleemloos kon, zijn al wel bezet. Ik ging naar Gasselternijveen, waar een windpark gepland is, en sprak in het dorpshuis met de omwonenden. Dat wordt enorm gewaardeerd. 
Er is ook een alternatief, want wind op zee is snel goedkoper. En de Noordzee mag je zo langzamerhand als een grote vijver met windmolens beschouwen, met een gigantisch stopcontact op de Doggersbank. 

Ik ging naar naar Gasselternijveen, waar een windpark gepland is, en sprak in het dorpshuis met de omwonenden

Dat is het verschil tussen onze benadering en die van GroenLinks: zij beschouwen de overgang naar een klimaatneutrale samenleving vooral als een technische kwestie. Wij kijken ook naar het sociale aspect. De veranderingen kunnen nu best snel gaan, met de gas-aansluitplicht die uit de wet gaat, elektrisch rijden dat snel terrein wint, en de opmars van nieuwe technologieën zoals geothermie. Maar je moet er wel de geesten rijp voor maken. Ik praat ook met de zware industrie, Tata Steel en Shell Moerdijk. Bij Tata Steel kunnen ze niet morgen duurzaam staal gaan produceren. En je zult voorlopig kolen nodig hebben om die fabrieken te laten draaien, dan moet je dus de CO2 afvangen en ondergronds opslaan. Dan nog kom je niet op 100 procent klimaatneutraal in 2050."

Waarom niet?
"Wij zijn nu eenmaal een atypisch land in Europa. We hebben veel vee, veel mensen, grote havens en zware industrie, en geen hoogteverschillen waarbij we waterkracht kunnen winnen. Eigenlijk zouden we waterkracht van Noorwegen moeten betrekken en zonne-energie van Spanje, maar dat ligt politiek weer lastig. En als je kolencentrales sluit, moet je je ook om het personeel bekommeren. Een motie van mij om flankerend beleid voor die mensen te ontwikkelen, is vorig jaar aangenomen. Daar ligt onze niche.  
We doen trouwens niet altijd wat de kiezers behaagt, zoals ons wel eens wordt verweten. We willen nu dat de automobilist betaalt naar gebruik. Dat kun je 'automobilistje pesten' noemen. Maar als je dat niet doet, loopt het hele verkeer vast." 

Hoe kun je de burger warm krijgen voor energietransitie? 
"Je kunt het best leuk maken door slimme meters te promoten die laten zien hoeveel energie je bespaart. En je moet de zorg voor de planeet goed in het onderwijs integreren. Op wijkniveau hebben mensen het soms al prima opgepikt. In de Utrechtse wijk Lombok wordt overcapaciteit aan zonnestroom opgeslagen in de accu's van elektrische auto's in de buurt. De overheid kan fiscale prikkels geven om vergroening aantrekkelijk te maken. Nu betalen burgers, en het midden- en kleinbedrijf, de bulk van de energiebelasting. Grote bedrijven betalen minder belasting naarmate ze meer verbruiken. Daar zit ook weer een vorm van ongelijkheid: rijke mensen kunnen meer investeren in energiebesparing en profiteren het meest van allerlei subsidieregelingen." 

Ontwikkelingshulp zit nu weer in de lift als middel om de migratiestroom te stoppen. Gelooft u daar in? 
"We hebben de afgelopen twee jaar geleerd dat we een heel goed verhaal nodig hebben bij de vluchtelingenstroom. Het was een periode van grote sociale onrust, mensen zagen vluchtelingen voorrang krijgen bij sociale huurwoningen, en waren bang dat hun banen afgepakt zouden worden. Vluchtelingen werden met velen tegelijk ondergebracht in kleine gemeentes zoals Oranje en Geldermalsen. Dat was niet verstandig, het was allemaal learning by doing. Op zo'n moment klinkt de boze boodschap van Wilders luider door dan verstandige verhalen over grenzen stellen, selectie van echte vluchtelingen en veel aandacht voor fatsoenlijke integratie. We zijn als SP veel kiezers kwijtgeraakt in die periode. Ik zie het als een golfbeweging, ze komen wel weer terug. Veel van die PVV-stemmers zijn helemaal niet islamofoob of racistisch." 

Rijke mensen kunnen meer investeren in energiebesparing en profiteren het meest van allerlei subsidieregelingen

We worden nu nog steeds geconfronteerd met een grote stroom migranten. Veel twintigers in West-Afrika komen niet aan een baan. In Dakar heb je gewoon migratiebureautjes die de hele trip voor je regelen. Daar moet je wat aan doen, met ontwikkelingsgeld of vanuit andere budgetten. De omgang met migratie is een van de belangrijkste kwesties van deze tijd."

Kun je met hulp migratie tegenhouden?  
"Conflicten kunnen de oorzaak van migratie zijn, en die los je niet met geld op. Maar aan de basis van conflicten en migratiebewegingen ligt vaak klimaatverandering: instabiel weer, waardoor oogsten mislukken, wat weer leidt tot voedseloproeren. Je kunt samen met de regeringen daar aan basisvoorzieningen als voedsel en water werken. 
Er moeten nog steeds grote bedragen naar Afrika. Ze hebben daar veel behoefte aan investeringen. Op de kapitaalmarkt vinden ze die niet altijd. Dat valt best aan de Nederlandse bevolking uit te leggen. Natuurlijk is de populariteit van ontwikkelingssamenwerking gedaald. Maar als de Nederlandse burger snapt waarom er belastinggeld naar Afrika gaat, en dat het ergens toe leidt, heeft hij er geen moeite mee." 

Tot slot: u draagt duurzaamheid en ontwikkelingssamenwerking bij de SP, maar u staat 15 op de kandidatenlijst. Als u de Kamer niet haalt, hoe moet het dan met die thema's? 
"Dat hangt niet van mij af. Jasper van Dijk doet nu al internationale handel, die kan wat overnemen als het om internationale samenwerking gaat. En nummer 6 van de lijst, Sandra Beckerman, was fractievoorzitter van de SP in de provincie Groningen. Zij heeft de NAM het vuur na aan de schenen gelegd. Ik heb veel vertrouwen in haar. Bovendien hebben we een samenhangende duurzaamheidsvisie geformuleerd waar we de komende jaren mee vooruit kunnen. En we zijn nu mede-indiener van de Klimaatwet."

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons