Achtergrond

TTIP: Onderhandelen achter gesloten deuren

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Medewerkers van de Europese Commissie staan driftig sigaretten te roken voor het Management Center Europe in Brussel. Ze lijken nerveus. Het feit dat het omvangrijke onderhandelingsproces voor het  Transatlantic Trade & Investment Partnership (TTIP) volledig achter gesloten deuren plaatsvindt, heeft in verschillende lidstaten geleid tot een storm van kritiek, met Duitsland voorop. De Duitse krant Die Zeit maakte in februari het gelekte onderhandelingsmandaat van de Europese Commissie openbaar. In 47 pagina’s ambtelijk taalgebruik is te lezen dat de Commissie een groot voorstander is van bijvoorbeeld verregaande juridische beschermingsmechanismen voor buitenlandse investeerders en van verdere liberalisering in de financiële sector. Inmiddels heeft ook een aantal belangrijke vakbonden, onder andere die in de Duitse metaalsector, zich bij het verzet tegen het vrijhandelsverdrag aangesloten.

Verantwoordelijk Eurocommissaris Karel de Gucht van het Europese handelscomité (DG Trade) schrok zo van alle kritiek dat hij de onderhandelingen op de meest controversiële onderdelen drie maanden stillegde om het Europese maatschappelijk middenveld te kunnen consulteren.

Serie
Hans Wetzels schrijft in vijf afleveringen over het Europees-Amerikaanse vrijhandelsverdrag.
Deel 1: "TTIP: vloek of zegen?"
Deel 2: "Waar komt dat verdrag precies vandaan?"
Deel 3: "Een standaard voor de rest van de wereld?"

Belangen afwegen
In de lobby van het Management Center Europe staat Roeline Knottnerus van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) koffie te drinken met Pietje Vervest van het Transnational Institute (TNI). Heel enthousiast zijn ze niet over de vier parallelle bijeenkomsten waarin maatschappelijke organisaties welgeteld vijf minuten krijgen om hun punt te maken. De geuite bezwaren worden heel serieus bekeken en vervolgens meegenomen naar de onderhandelingstafel, verzekert een medewerker van de Europese Commissie desondanks stellig.

De bijeenkomst in het strak ingerichte Brusselse conferentiecentrum is een poging van de Europese Commissie om transparant te lijken, vindt het tweetal: “Dit soort meetings zijn eenrichtingsverkeer. Het is goed dat ze er zijn, maar de status ervan is altijd heel onduidelijk. De onderhandelaars horen de hele dag klachten en ideeën van maatschappelijke organisaties aan, maar het wordt nooit duidelijk wat de Europese Commissie doet met die informatie en hoe ze dat afwegen tegen de belangen van het grote bedrijfsleven.”

Slap verhaal
Uit documenten opgevraagd en gepubliceerd door de in Brussel gevestigde organisatie Corporate Europe Observatory (CEO) blijkt dat de Europese Commissie in de aanloop naar de TTIP-onderhandelingen vanaf januari 2012 ruim 130 belanghebbenden geconsulteerd heeft. Daarvan waren maar liefst 119 bijeenkomsten met vertegenwoordigers uit het grote bedrijfsleven.

Knottnerus legt uit hoe het werkt: “Brussel is niet zo ontoegankelijk als veel mensen denken. Maar er is wel een heel duidelijk verschil in machtsverhoudingen. Er lopen hier duizenden bedrijfslobbyisten rond. Die worden allemaal goed betaald door grote bedrijven die veel geld uittrekken om hun belangen in Brussel goed te presenteren. Maatschappelijke organisaties hebben niet de middelen om langdurige en vruchtbare relaties aan te knopen met mensen die hoog in de Brusselse bureaucratie zitten. Het is een slap verhaal als de Europese Commissie beweert dat alle maatschappelijke belangen gelijkelijk worden meegewogen. In de praktijk laat de Commissie vooral de oren hangen naar het bedrijfsleven.”

Strikte geheimhouding
De rol die de democratisch verkozen volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement spelen in het onderhandelingsproces is beperkt. Dat vinden veel parlementariërs zelf ook problematisch. Door de strikte geheimhouding weten de parlementsleden vaak niet eens of er al een concepttekst bestaat over een bepaald deelonderwerp.

Het handelscomité binnen het parlement wordt weliswaar regelmatig geïnformeerd over hoe de onderhandelingen vorderen, maar de parlementariërs mogen pas over het verdrag stemmen als aan het einde van het onderhandelingsproces de definitieve verdragstekst gereed is. Documenten waar de leden van het parlement wel inzage in krijgen zijn veelal conceptteksten. Maar die conceptteksten moeten vervolgens wel weer binnenskamers worden gehouden en zijn niet digitaal in te zien.

Controverse
Toch is de rol van het Europees Parlement niet uit te vlakken. In de zomer van 2013 werd het controversiële auteursrechtenverdrag ACTA nog door het parlement weggestemd. Die controverse verleidde het Britse parlementslid David Martin tot de uitspraak dat “wetten die achter gesloten deuren gemaakt worden nooit goede wetten kunnen zijn”.

Volgens Pietje Vervest (TNI), die onderzoek doet naar TTIP, is het ondanks de geheimhouding toch mogelijk om als burger grip te krijgen op de onderhandelingen: “Het is van belang dat er op het niveau van de lidstaten een debat op gang komt over dit onderwerp. Kijk bijvoorbeeld naar het debat dat er in Duitsland wordt gevoerd. Zolang iedereen zijn mond dichthoudt, kan de Europese Commissie in alle rust verder sleutelen aan TTIP totdat het als een vaststaand feit gepresenteerd wordt. Maar met de Europese verkiezingen in mei het vooruitzicht moeten Nederlandse burgers hun best doen om de aandacht te trekken van hun parlementariërs. De Tweede Kamer kan de minister dwingen om verantwoording af te leggen over de onderhandelingen en Europarlementariërs kunnen het verdrag uiteindelijk wegstemmen. Als het parlement nee zegt, dan wordt het nee!”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons