Achtergrond

TTIP: nieuwe kansen lobby ‘Big Pharma’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Bernd Lange, de invloedrijke voorzitter van de handelscommissie van het Europees Parlement, is geen man van kleine woorden. ''We hebben vandaag onze Europese waarden getoond'', stelde de sociaal-democraat donderdag 28 mei in zijn altijd pünktliche Duits terwijl de perszaal van het parlement volstroomde met journalisten. ''Het Europees Parlement heeft een duidelijk offensieve positie ingenomen.''

De handelscommissie had zojuist, dankzij een coalitie van sociaal-democraten, conservatieven en liberalen, een resolutie aangenomen over TTIP (pdf), het controversiële vrijhandelsverdrag waar EU en VS momenteel over onderhandelen. De resolutie moet duidelijk maken waar voor het Europees Parlement – dat uiteindelijk moet instemmen met het mega-verdrag – haar 'rode lijnen' liggen.

Een aantal rode lijnen hebben daarbij echter de politieke koehandel niet overleefd. Onder deze de eis dat TTIP geen effect mag hebben op regels voor klinische studies, iets waartoe de parlementaire milieucommissie had opgeroepen in een advies (pdf) dat zij maart de handelscommissie opstuurde.

Europarlementariër Bart Staes (Groenen), opsteller van dat advies, is verbolgen. ''Ik had de opmerkingen over klinische studies in het advies gezet op verzoek van de sociaal-democraten. De sociaal-democraten hebben het echter nu in de handelscommissie weer weggestemd.''

Met de stellingname over klinische studies poogde de milieucommissie ervoor te waken dat zwaarbevochten Europese wetgeving middels TTIP via de achterdeur verdwijnt. 

Zwaarbevochten
Met de stellingname over klinische studies poogde de milieucommissie ervoor te waken dat zwaarbevochten Europese wetgeving middels TTIP via de achterdeur verdwijnt. ''In 2014 is in Europa met introductie van nieuwe regelgeving voor klinische studies een belangrijke stap gezet'', vertelt Katrina Perehudoff van EU-consumentenorganisatie BEUC. ''Er is toen bepaald dat de uitslagen van klinische proeven die farmaceuten aanleveren aan de European Medicines Agency (EMA) voor iedereen inzichtelijk moeten worden gemaakt wanneer een medicijn op de markt komt.'' De VS kent soepelere regels, en Perehudoff vreest dat TTIP de 'successen' terug zal draaien.

In een klinische studie wordt de (bij)werking van een medicijnen onderzocht. Dergelijk onderzoek is vereist om medicijnen te mogen 'vermarkten'. Volgens de industrie bevatten de resultaten concurrentiegevoelige informatie. Voorstanders van transparantie benadrukken dat onafhankelijke wetenschappers de werking en vooral de veiligheid van medicijnen moeten kunnen bestuderen.

Feit is dat de Europese en Amerikaanse farmaceutische industrie nooit voorstander is geweest van de EU-regels.

Feit is dat de Europese en Amerikaanse farmaceutische industrie nooit voorstander is geweest van de EU-regels. ''PhRMA en haar leden zijn zeer bezorgd over de huidige voorstellen van de EMA en het Europees Parlement die vrijwel ongelimiteerde toegang zullen bieden tot data van klinische studies'', schreef PhRMA (pdf), belangengroep van de Amerikaanse industrie, in 2014 aan de Amerikaanse overheid. De Europese industriegroep EFPIA, die net als PhRMA multinationals als Bayer en Pfizer vertegenwoordigt, lobbyde ook tegen de nieuwe EU-wetgeving. Dat verzet ging zo ver dat EFPIA, zo berichtte de Britse krant The Guardian, Europese patiëntenorganisaties (die de industrie vaak financiert) inzette voor haar lobbycampagne.

Lobby parlement
Volgens de Franse Europarlementariër Michèle Rivasi (Groenen) krijgt 'Big Pharma' met TTIP opnieuw een kans te lobbyen tegen publicatie van klinische testgegevens. Volgens Rivasi richt de industrielobby zich – naast de Europese Commissie – ook op het Europees Parlement. Ze toont een e-mail van EFPIA die haar kantoor in februari ontving. ''Eerder dit jaar nodigde EFPIA mijn assistent uit voor een lunchbijeenkomst'', vertelt ze. ''Dat was buiten het parlement. Alleen medewerkers die zeer nauw samenwerken met Europarlementariërs kregen een dergelijke uitnodiging. Mijn assistent ging langs en werd daar voor 1,5 uur gebrainwasht over hoe geweldig TTIP wel niet is.''

Naast versoepeling van de regels voor klinische studies, zou de industrie ook inzetten op versterking van intellectueel eigendom. Een specifiek punt waar de farmaceutische industrie volgens ngo's (pdf) in het kader van TTIP voor lobbyt, is: patent linkage. Patent linkage betekent dat goedkeuring van generieke medicijnen pas mogelijk wordt op het moment dat een patent op een merkmedicijn is verlopen. Nu kunnen Europese producenten van generieke geneesmiddelen al voordat een patent verloopt hun product geëvalueerd en goedgekeurd krijgen. Dat bespaart veel tijd. Door patent linkage worden medicijnen gemiddeld duurder.

Gelekte 'wish list'
Bewijs dat de industrie hierop inzet zou blijken uit een gelekte TTIP-wensenlijst opgesteld door EFPIA en PhRMA. Daarop staat patent linkage prominent als één van de verzoeken. EFPIA wil echter de authenticiteit van het document niet bevestigen. ''Die zogenaamde wensenlijst reflecteert niet de werkelijke voorstellen van de industrie'', is wat een woordvoerder erover wil zeggen.

Volgens BEUC kan daarnaast ook ISDS – een clausule binnen TTIP die investeerders speciale bescherming moet bieden – zorgen voor het oprekken van het patentrecht, en daarmee ook leiden tot duurdere geneesmiddelen in de EU. Met ISDS kunnen bedrijven landen voor speciale tribunalen brengen wanneer (zij menen dat) wet- of regelgeving hun investeringen schaadt.

Perehudoff: ''In 2013 klaagde het farmaceutisch bedrijf Eli Lilly op basis van een ISDS-clausule in vrijhandelsverdrag NAFTA de Canadese staat aan.'' De reden was dat Canadese rechtbanken twee patenten van Eli Lilly hadden ingetrokken omdat de medicijnen niet zouden voldoen aan de Canadese patenteisen. ''Zo'n beslissing leidt tot lagere medicijnprijzen omdat het concurrentie toelaat. Eli Lilly legde echter een claim neer van 500 miljoen dollar. De dreigende kosten van zo'n ISDS-zaak kan ook handhavers in andere landen beïnvloeden in hun besluitvorming.''

"Sneller toegang medicijnen"
Daar waar ngo's veel beren op de weg zien, zijn de farmaceuten positief over TTIP. ''Wij zien verschillende kansen en voordelen die TTIP de industrie, de economie, en – meest belangrijk – de patiënt kan bieden'', zegt een woordvoerder van EFPIA. ''Zo kan TTIP meer overlapping creëren tussen Europese en Amerikaanse handhaving, iets dat dubbele inspecties van fabrieken met wel 40 procent zou kunnen doen verminderen. (…) Meer gestroomlijnde en efficiënte regelgeving biedt daarnaast ook voordelen voor patiënten doordat er sneller toegang komt tot nieuwe medicijnen.''          

Volgens EFPIA is bescherming van patenten van groot belang. ''Het is een prikkel voor onderzoek en innovatie, iets dat nieuwe medicijnen en behandelingen sneller naar patiënten zal brengen – inclusief generieke medicijnen.'' EFPIA weerspreekt tegenstander te zijn van EU-wetgeving voor publicatie van klinische studies. ''Dat is totaal incorrect. Wij zijn zeker niet tegen transparantie.''

Ondertussen schrijden de TTIP-onderhandelingen voort. Onduidelijk is waarover EU en VS – die achter gesloten deuren onderhandelen – het inmiddels eens zijn. Wel stelde de Commissie recent nog dat de gevolgen van TTIP voor de Europese gezondheidszorg 'neutraal' zullen uitvallen.

''Het uitgangspunt is om te kijken waar we kunnen samenwerken en resultaten kunnen bereiken op vlakken die onze interesse hebben'', zei EU-onderhandelaar Fernando Perreau de Pinninck, tegen nieuwswebsite EurActiv. ''Maar we zullen altijd minimaal onze eigen wetgeving behouden.'' Over (verdere) privatisering van de Europese zorg onder TTIP – een andere schrikbeeld van de TTIP-tegenstanders – stelde hij gerust. Het zou geen onderdeel vormen van de TTIP-gesprekken.

Binnenkort stemt het Europees Parlement in Straatsburg plenair over de resolutie. Dan zal blijken of ook een meerderheid van alle 751 EU-parlementsleden ISDS steunt.

ISDS
Toch lijkt de kans steeds groter dat ISDS – volgens critici het instrument waarmee multinationals meer macht over de Europese gezondheidszorg zullen krijgen – onderdeel wordt van het EU-VS verdrag. In de TTIP-resolutie waar de handelscommissie donderdag 28 mei mee instemde zit een goedkeuring voor een dergelijke clausule die investeerders moet beschermen. Opmerkelijk: de sociaal-democraten, voor wie ISDS eerder een 'rode lijn' was, stemden uiteindelijk ook voor. Binnenkort stemt het Europees Parlement in Straatsburg plenair over de resolutie. Dan zal blijken of ook een meerderheid van alle 751 EU-parlementsleden ISDS steunt.

Foto: cc

[[{“fid”:”36878″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”style”:”width: 581px; height: 72px;”,”class”:”file-default media-element”}}]]

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons