Onder de term clustermunitie vallen granaten, raketten en vliegtuigbommen die een groot aantal kleinere explosieve ladingen verspreiden, vaak over een groot oppervlak.
 |
| Clustermunitie op de grond in Libanon. Foto: Wereldomroep |
Nog jaren nadien kan deze niet-ontplofte ‘submunitie’ slachtoffers eisen – vooral onder burgers. Volgens sommige schattingen zijn er de afgelopen decennia wereldwijd minstens tienduizend onschuldige burgers om het leven gekomen en een nog groter aantal verminkt geraakt. Oud-militair Simon Conway van de ‘Cluster Munition Coalition’ geeft een voorbeeld:
“In de zomer van 2006 lieten de Israëli’s een paar miljoen clusterbommetjes vallen op de verarmde sjiitische dorpen in Zuid-Libanon. We hebben daar tot nu toe twee- tot driehonderd slachtoffers gezien, vooral onder kinderen. Jongetjes vormen de meest kwetsbare groep. Zij pakken die dingen op, en vaak is dat het enige wat nodig is om ze te laten ontploffen.”
Lastige onderhandelingen
De pogingen om deze wapens de wereld uit te helpen hebben sinds de start in 2006 veel weerklank gevonden bij regeringen, hulporganisaties als het Internationale Rode Kruis en NGO’s (non-gouvernementele organisaties). ‘Dublin’ moet het slotstuk vormen van een reeks internationale conferenties om tot een (bindend) verdrag over clusterwapens te komen.
Maar, zoals gezegd, het zijn lastige onderhandelingen. Om te beginnen ontbreken in Dublin de belangrijkste producenten en gebruikers van clustermunitie: de VS, Rusland, China, India, Pakistan en Israël. En aangezien de eerste drie landen ook behoren tot de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad is er zonder hun actieve instemming geen bindend verdrag over deze categorie wapens te verwachten. Toch zegt de coalitie van ngo’s tegen clustermunitie dat ook zonder genoemde landen een verdrag wel degelijk zin heeft, net als een eerder verdrag tegen antipersoneelsmijnen:
 |
| Franse clusterbommen. Foto: Wereldomroep |
Verdrag heeft toch zin
“Er zijn grote spelers die dit betrokken willen worden bij dit verdrag, zoals de VS, China en Rusland. Dan kun je bij jezelf zeggen: als die drie er niet bij zijn, wat heeft dit verdrag dan voor zin? Het antwoord luidt dat je moet kijken naar het verdrag over antipersoneelsmijnen, het verdrag tegen landmijnen dat tot nu toe is getekend door meer dan 150 landen. Rusland, de VS en China hebben dat niet getekend, maar wie gebruikt die mijnen nu? Alleen een geïsoleerd land als Birma. Dus het is heel goed mogelijk om die grote landen te beïnvloeden als je samen maar een voldoende groot blok vormt: zij doen het wapen in de ban, zij werken niet samen met militairen uit andere landen die het wapen wel gebruiken, en dat legt wel degelijk een druk op de landen die niet ondertekenen. Uiteindelijk zorg je ervoor dat het wapen niet ingezet wordt.”
Nederland
Dan is er een groep landen, waaronder Nederland en andere lidstaten van de Europese Unie, die een ‘verbod met uitzonderingen’ nastreeft. ‘Slimme’ clusterwapens met minder dan tien stuks submunitie, die zich bovendien automatisch uitschakelen of vernietigen zodat er geen burgerslachtoffers kunnen vallen – dat is de Nederlandse inzet in Dublin. Als deze groep voet bij stuk houdt, zal de Dublin-conferentie niet anders kunnen doen dan vaststellen dat een totaal verbod op cllusterwapens geen haalbare kaart is.
Volgens Den Haag is een totaal verbod op clusterwapens ook nooit het uiteindelijke doel van het ‘Oslo-proces’ geweest. Dat streeft namelijk naar een verbod op clusterwapens “die onacceptabel humanitair leed” veroorzaken. In Dublin hebben de deelnemers aan de conferentie twee weken om precies te formuleren wat daaronder verstaan moet worden. Nederland besloot eerder dit jaar al wel om zijn zware clusterbom CBU-87 niet langer te gebruiken.
Dit artikel is, met toestemming, overgenomen van de Wereldomroep.
