De kapperszaak van Patricia Correia Capistrano ligt in Rocinha, met 250.000 inwoners de grootste favela of sloppenwijk van Rio de Janeiro. “De regering wil de wijk veiliger maken voor toeristen, omdat het uitzicht hier adembenemend is”, vertelt de 28-jarige kapster.
 |
| (cc) Paulo Abrantes |
Nu Rio zich voorbereidt op zijn rol als gastheer van het WK voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016, houdt overheid grote schoonmaak in de sloppenwijken op de heuvels van de stad. Doel: het ontwikkelen van toerisme in de favelas, als spannend alternatief voor Rio’s beroemde bezienswaardigheden als de Suikerbroodberg, het standbeeld van Christus de Verlosser en het strand.
Peace-politie
Sinds twee jaar staan dertien van Rio’s ruim duizend sloppenwijken onder permanente politiebewaking. Zogeheten vredestichtende politie-eenheden, kortweg UPP genoemd, proberen drugsdealers die de baas zijn in de sloppenwijken te verdrijven.
Afgelopen augustus bood het toeristenbureau van Rio de bewoners van sloppenwijk Santa Marta, de eerste sloppenwijk waar de politie-eenheden actief werden, een opleiding tot toeristengids aan. Door het opzetten van het project is Santa Marta, dat vroeger door de grootste drugsbende Comando Vermelho (Rode Commando) werd beheerst, een toeristentrekpleister geworden, die de eerste maand meteen 4.500 bezoekers trok.
Sambaschool
In de wijk wijzen straatbordjes in het Engels de weg naar dertig attracties, van een sambaschool, een kunstgalerie tot de plek waar Michael Jacksons clip They Don’t Care About Us werd opgenomen. Het project wordt uitgebreid naar andere sloppenwijken voordat het WK voetbal losbarst, maar sommige mensen trekken hun eigen plan om toeristen te trekken. Zoals Cial Oliveira uit sloppenwijk Pereira da Silva, waar hij werkt als kunstenaar en gids. Hij vindt het geweldig om toeristen rond te leiden, zodat zij een betere indruk krijgen van hoe mensen er leven. “Ik zeg tegen ze: welkom in mijn wijk. Relax, wij zijn vreedzaam hier.”
Maar het geweld dat de meeste sloppenwijken nog teistert, beperkt hun toeristische aantrekkingskracht tot een handvol rondleidingen voor avontuurlijke backpackers.
Kritiek is er ook, van degenen die stellen dat het regeringsplan voorbijgaat aan de gecompliceerde werkelijkheid in sloppenwijken als Rocinha. Verder vragen veel mensen zich af hoe lang de veronderstelde voordelen van de regeringsplannen na afloop van de Wereldcup en de Spelen zullen beklijven. Of zoals socioloog Bianca Freire-Medeiros het samenvat tegenover de BBC: “De ‘bevrijde’ favelas zijn vooral een pronkstuk van de regering.”
Promotiefilmpje over de favela’s en de speciale politie UPP, van de Federatie van Industrieën in Rio de Janeiro (FIRJAN) (engels):
FIRJAN UPP ENGLISH from JohnJohn on Vimeo.
Foto boven: opening van een politiepost van de UPP, september 2010 (cc) André Gomes de Melo / SEASDH
