Achtergrond

Sahand Sahebdivani: de man die culturen samenbrengt

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Sahand Sahebdivani is een autoriteit op het gebied van storytelling. De oprichter van cultureel centrum Mezrab probeert met avonden vol sprookjes, cabaret en muziek een brug te slaan tussen culturen. Christel Don sprak met hem. “Jongeren zitten hier schouder aan schouder, met hun mobieltje uit.”  

Binnenkomen in de Mezrab voelt alsof je bij een goede vriend binnenloopt. Dat is ook niet zo vreemd, want eigenaar en verhalenverteller Sahand Sahebdivani (35) heeft in Pakhuis Wilhelmina een soort veredelde woonkamer gecreëerd. Grote Perzische tapijten op de vloer, sofa’s, kussens, maar ook een podium en een bar. Een enorme pan met smakelijk geurende soep staat te pruttelen en de eerste bezoekers druppelen binnen.

Zoals elke vrijdag staat alles paraat voor een nieuwe avond storytelling. “Storytelling is een hele gevarieerde kunstvorm”, legt Sahand uit, “de ene keer is het cabaretesk met veel liedjes en vermaak, soms zijn het sprookjes of fabels uit oude culturen. En een andere keer zijn het ontboezemingen over je angsten of de liefde. Daar tussenin kan het van alles betekenen.” In 2014 won Sahand de titel ‘verhalenverteller van het jaar’. Terecht, want wie hem wel eens in actie heeft gezien, weet dat hij moeiteloos ieder publiek voor zich wint. Fluisterend, roepend, soms kwetsbaar. Snelle, verrassend goed getimede grapjes, soms vlug dan weer traag, als toehoorder hang je aan zijn lippen. 

Sahand Sahebdivani

Hoe kwam jij voor het eerst in aanraking met de vertelkunst? 
“Mijn ouders zijn hele kunstzinnige mensen. Mijn moeder kan erg mooi zingen en mijn vader is een geboren verteller. Zijn podium was onze keuken en ik was zijn eenmanspubliek. Daar zat ik dan als klein kereltje ademloos te luisteren. En al had hij maar één toehoorder, zijn verhalen deden niet onder voor die van een professional. Later op school kreeg ik zelf de behoefte om te vertellen. Niemand van mijn vrienden bleek Iraanse verhalen te kennen.”

Je zou de Mezrab een familiebedrijf kunnen noemen. De ouders van Sahand vluchtten 33 jaar geleden uit Iran naar Nederland. Jarenlang runden ze samen een wasserette, waar ze mee stopten toen hun zoon in 2004 de Mezrab begon. Nu doen ze boodschappen, wordt er traditionele Iraanse soep gekookt en helpen ze Sahand met de organisatie. Toch is de drijvende kracht zonder twijfel Sahand zelf. Hij is Mr. Mezrab, het gezicht van het culturele centrum dat in twaalf jaar tijd uitgroeide tot iets wat je gerust een autoriteit in de verhaalkunst mag noemen.

Het centrum is zo’n vijf avonden per week openen en ontvangt gemiddeld zo’n 1500 bezoekers per maand. De meeste bekende avonden zijn op vrijdag. Al jaren staan ze in het teken van storytelling: sprookjes, mythen, sagen, maar ook waargebeurde verhalen worden openhartig gedeeld. Door geoefende vertellers, maar ook door enthousiaste bezoekers. Maar er zijn ook andere activiteiten, zoals modeltekenen op maanden, vele optredens van muzikanten en thema-avonden. 

Wat maakt de Mezrab zo’n populaire plek? 
“Er wordt vaak gesteld dat Amsterdam een smeltkroes is. Ik ben het daar niet mee eens. Já, we hebben hier alle culturen, maar heel veel mensen leven compleet langs elkaar heen. Op onze storytelling avonden komen ze samen en gaan ze met elkaar in gesprek.” 

Dat gebeurt op meer plekken in de stad, denk aan Pakhuis de Zwijger, De Balie. Wat maakt de Mezrab anders? 
“Het publiek. Ga maar eens op een gemiddelde avond naar de Balie, dan zie je overwegend witte, hoogopgeleide mensen. Terwijl meer dan 50 procent van Amsterdam niet autochtoon is. Op een thema-avond over bijvoorbeeld Turkije komen er wel Turken, maar geen Surinamers of Marokkanen. Dat is in de Mezrab anders. Hier zie je bij ieder evenement alle culturen door elkaar. Niet omdat het over hun land gaat, maar omdat mensen zich hier thuis voelen. Bovendien wil iedereen stiekem wel een mama die soep staat te maken. Veel mensen missen dat. Italianen, Zuid-Amerikanen, Afrikanen, noem maar op. Die komen hier binnen en denken ‘oh gelukkig hier is het nog’.” 

Mezrab

Hoe kunnen verhalen helpen in een versnipperde samenleving? 
“Verhalen zijn een manier om een andere gemeenschap te leren begrijpen. Iets wat in deze tijd, ook qua media, steeds moeilijk wordt. Zo leest de ene groep alles op Geenstijl en de andere op Joop.nl. We lezen de artikelen die ons door de Facebook algoritmes worden voorgeschoteld. Er is weinig communicatie in de breedte met elkaar."

"Keek jij vroeger ook 'Van de schoonheid en de troost' met journalist Wim Kayser? Dat waren lange, diepgaande interviews waar ik als twintiger van genoot! Maar de twintigers van nu kijken een VICE-documentaire van een kwartier. Dit is niet bedoeld als aanklacht, want ook VICE maakt toffe dingen, maar de tendens is dat alles steeds korter wordt. Ik zie een tegenbeweging ontstaan die je aan den lijve ervaart in de Mezrab. Jongeren zitten hier schouder aan schouder, met hun mobieltje uit, een aantal uur te luisteren naar echte verhalen.”

De lessen van Sahand Sahebdivani

Les 1: Alles wat je meemaakt kan een verhaal zijnWees nieuwsgierig naar alle onderwerpen die je tegenkomt; van historische verhalen tot het dagelijks nieuws. Dat is het materiaal waar je verhalen mee maakt. Hou dus altijd je oren en ogen open, want verhalen zijn vaak dichterbij dan je verwacht.  
 

Les 2: Vertel iets wat héél belangrijk voor je is. Het is belangrijk dat je je verhaal heel graag wilt delen. Alsof je je ertoe geroepen voelt. Dat kan alleen als iets heel belangrijk voor je is. Maar denk niet te ingewikkeld, het kan ook zijn hoe je voor het eerst een bloem meenam voor een meisje op de basisschool. 
 

Les 3: Maak je verhaal niet te grootHet is lang niet altijd nodig je hele levensgeschiedenis  te vertellen om een boodschap over te brengen. Vaak is wat je wil zeggen al te vangen in bijvoorbeeld een klein fabeltje dat weinig uitleg behoeft. Bij grote, lange verhalen loop je bovendien kans dat je je publiek kwijtraakt. 
 

Les 4: Denk aan je publiekJe vertelt geen verhalen voor jezelf, je doet het voor je toehoorders. Denk er dus over na wat zij willen horen, zodat je weet waarom je iets vertelt, en hoe je ze mee kan nemen. Overschat je publiek niet, maar onderschat ze ook vooral niet. Je hoeft niet alles uit te leggen, anders voelen ze zich niet serieus genomen. 
 

Les 5: Onthoud de hoofdpunten, maar laat ruimte voor improvisatieProbeer je verhaal niet woordelijk uit je hoofd te leren. Heb helder wat de hoofdpunten zijn en gun jezelf de vrijheid om voor het publiek delen te improviseren. 

Door de jaren heen heeft de Mezrab enkel via mond-op-mondreclame zowel bij muzikanten als bezoekers veel krediet opgebouwd. Dat bleek onder meer toen hij een jaar in no time 25.000 euro ophaalde via crowdfunding waardoor de Mezrab van de kelder naar een grotere ruimte boven kon verhuizen. Naast geld ontving Sahand tientallen berichten van mensen die hem lieten weten wat de plek voor hen betekenden. En zelfs in het buitenland wordt hij soms hij herkend.  

“Toen ik een tijdje terug in Israël was, kwam er opeens een jongen naar me toe. ‘Ah, jij bent de jongen van die plek aan het water, waar een hele lieve mevrouw soep maakt’, zei hij me.” Nu de community-tak van de Mezrab zo sterk is, richt Sahand zich op een nieuwe uitdaging: het professionaliseren van de storytellers. Daarom is hij anderhalf jaar terug samen met verhalenverteller Raphael Rodan en producer Farnoosh Farnia de Mezrab Storytelling School gestart.

“Er is geen theateropleiding voor verhalenvertellers, dus ze moeten alles in de praktijk leren. Die leegte vullen wij nu op met de school. Via allerlei workshops en een jaarlijkse fulltime opleiding van drie maanden. Onze cursisten zijn mensen die de ambitie hebben om professioneel verhalenteller te worden. Die drive om iets op het podium te doen is essentieel.” 

Mezrab

Deze week hebben jullie voor het eerst ook het Mezrab Storytelling Festival. Hoe is dat ontstaan? 
“Storytelling is een serieus te nemen kunstvorm die we moeten ontwikkelen en professionaliseren. Dit is nog een heel klein festivalletje met vijf evenementen verdeeld over vier dagen, voortgekomen uit de wens breder te denken over wat storytelling kan zijn. Het laat de verscheidenheid van het vak zien, van impro-acteurs tot vertellers met jarenlange ervaring. Kom het ervaren.” 

Waar moet het de komende jaren naartoe met de vertelkunst? 
“Storytelling moet net zo’n vanzelfsprekende kunstvorm worden als film, theater of muziek. Bovendien is het een veel directere vorm, zonder barrières. Een filmmaker is vaak jaren bezig voor zijn film uiteindelijk draait. Een verhalenverteller hoort vandaag iets op het nieuws en morgen kan hij het op het podium verwerken.”

Tot slot, waar ben je het meest trots op? 
“Ik word heel gelukkig als ik lees dat iemand zijn eigen theateravond heeft geboekt, omdat hij tijdens een Mezrab-avond zijn talent voor vertellen ontdekte. Of als ik in dezelfde week een band uit Israël en een band uit Iran geprogrammeerd heb staan. Nog een mooi voorbeeld? Tijdens de opleiding dit jaar hadden we zowel een leerling uit Yemen die bijna door Al Qaida was gerekruteerd als een Amerikaanse soldaat die in Irak terroristen moest doodschieten. Kun je je dat voorstellen? En nu helpen ze elkaar met hun verteltechnieken. Dát is wat mij gemotiveerd houdt.” 

Het Mezrab Storytelling Festival vindt plaats van 22 t/m 25 september.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons