Nog steeds worden journalist Judith Spiegel en haar man Boudewijn Berendsen vastgehouden in Jemen. Maar er is hoop. Veel gegijzelden komen, hoe uitzichtloos de situatie er ook uitziet, vrij. Drie grote ontvoeringszaken met een goede afloop.
David Rohde
Alle Amerikaanse media hielden hun mond, toen ze hoorden dat journalist David Rohde was ontvoerd in november 2008. Zelfs Wikipedia, de website waarbij elk willekeurig individu informatie kan toevoegen, werd gecensureerd uit het oogpunt van de veiligheid van de journalist. Na de ontvoering en executie van journalist Daniel Pearl in Pakistan waren media namelijk bang dat de ontvoerders van Rohde een zelfde voorbeeld wilden stellen. Achteraf was niet iedereen het eens met deze redenatie en de radiostilte: het was immers duidelijk dat de kidnappers alleen uit waren op geld.
Lees hier de serie Held by the Taliban door David Rohde. David Rohde schreef samen met zijn vrouw een boek over de tijd dat hij ontvoerd was: A rope and a prayer. Bekijk hier zijn lezing over de ontvoering.
Pulitzer Prize winnaar Rohde werd op weg naar een interview gekidnapt en zeven maanden vastgehouden door de Taliban in de bergen van Afghanistan en Pakistan. Hij werd goed behandeld: Rohde had genoeg te eten, kreeg dagelijks een fles met schoon drinkwater en mocht (internationale) kranten lezen. Maar naar mate de tijd verstreek begon hij zijn ontvoerders steeds meer te haten. Ze probeerden zijn familie een schuldgevoel aan te praten: als ze rijk genoeg waren geweest, hadden ze zijn vrijlating kunnen betalen. En de kidnappers logen maandelijks over een vrijlating in de nabije toekomst. Ook voelde Rohde zich schuldig. Hij had het interview geregeld voor het boek dat hij aan het schrijven was en was bereid geweest om daar grote risico’s voor te nemen. Nu, zo dacht hij, moest hij daar de prijs voor betalen. Zijn vrouw Kirsten wist hem een hart onder de riem te steken met een brief die via het Rode Kruis bij David terecht kwam: “You must be strong, because I am strong.”
Na een half jaar realiseerde Rohde zich dat de situatie uitzichtloos was. De ontvoerders eisten vijfentwintig miljoen dollar en de vrijlating van 15 gevangenen van Guantánamo Bay. Na onderhandelingen werd dat zeven miljoen en vier gevangenen. De journalist probeerde zijn ontvoerders te vertellen dat het een onmogelijke eis was, maar ze wilden niet luisteren. Samen met zijn medegevangene ontsnapte hij na zeven maanden gevangenschap ’s nachts naar een nabijgelegen Pakistaanse legerbasis. Daar belde hij naar huis (kreeg helaas eerst de voicemail) en werd hij na een paar uur later opgehaald met een helikopter, waarna hij veilig naar huis terugkeerde.
Arjan Erkel
“In Rusland zeggen ze: ‘De nacht is de vriend van criminelen en bandieten’.” Op 12 augustus 2002 overvielen bandieten de auto van hulpverlener en cultureel antropoloog Arjan Erkel, die werkzaam was voor Artsen zonder Grenzen. Met wapens beukten ze in op zijn hoofd en dat van zijn medepassagiers. Daarna stopten ze Erkel in een klein hok, dat naar eigen zeggen voelde als “het voorportaal van de dood”. Hoewel de ontvoerders hem in het begin vooral martelden en vernederden, werd de band tussen kidnappers en slachtoffer steeds een beetje beter. Er kwamen gesprekken op gang over auto’s, vrouwen en politiek. Uiteindelijk mocht hij meehelpen koken en zelfs met messen werken, iets wat de ontvoerders eerder niet aandurfden.
Arjan Erkel schreef een boek over zijn ontvoering: Ontvoerd: 607 dagen tussen leven en dood.
Maar de onderhandelingen duurden lang, zo vonden ook de ontvoerders. Ze besloten een emotionele video van Erkel op te nemen en deze op te sturen naar Artsen zonder Grenzen. Inmiddels hadden de kidnappers sympathie gekregen voor hun slachtoffer. In gesprekken kwam naar voren dat ze hem eigenlijk niet meer wilden doden. Daar zouden ze, wanneer het dan toch moest, een andere partij voor inhuren. Samen met de hulpverlener speculeerden ze ook over de meest nette manier om hem te executeren. Uiteindelijk bleef het bij speculaties. De Nederlandse regering betaalde, als voorschot voor Artsen zonder Grenzen, 1 miljoen euro voor zijn vrijlating. Op 11 april 2004 werd Arjan Erkel vrijgelaten.
Nigel Brennan en Amanda Lindhout
In 2008 werden Australische fotograaf Nigel Brennan en Canadese journalist Amanda Lindhout 462 dagen vastgehouden in Somalië. Media en politiek hielden de ontvoering stil om het onderhandelingsproces niet te verstoren en de borgsom niet op te drijven.
De twee journalisten waren op weg naar een vluchtelingenkamp toen onverwacht hun auto tot stilstand kwam. Brennan, die nog bezig was zijn fototoestel af te stellen, keek op en zag tien mannen op de auto afkomen. Ze werden uit hun auto gesleept en op de grond gedrukt. De ontvoerders namen Lindhout en Brennan vervolgens mee naar een nieuwe plek en om hen te verhoren. Op de nieuwe locatie werd hun vrees dat de ontvoering vooropgezet was bevestigd: ook daar stond een groep gewapende mannen hen op te wachten. Eerst beschuldigden de kidnappers Brennan en Lindhout van spionage, maar later veranderde hun motivatie. Ze zouden de journalisten vasthouden voor losgeld “omdat de Amerikaanse overheid in oorlog is met de Islam.”
Brennan schreef een boek over de gebeurtenis: The price of Life.
De eerste maanden van de ontvoering waren emotioneel zwaar. Schuldgevoelens, angst, boosheid en verdriet wisselden elkaar af. Later bleef vooral angst over. Brennan probeerde ritme in zijn dag te krijgen door regelmatig te lezen en te tekenen. Hij en Lindhout hadden weinig contact, maar vonden troost in het feit dat ze dichtbij elkaar waren (ze waren vaak maar een kamer van elkaar verwijderd) en hetzelfde meemaakten. Ondertussen onderhandelden de families van beide journalisten met de kidnappers over het losgeld. Uiteindelijk stak Brennans familie zich flink in de schulden om de gevraagde 600.000 dollar te betalen voor de vrijlating. En met resultaat: op 25 november 2009 konden de twee weer naar huis terugkeren.
