Aanhangers vertelden het verhaal de afgelopen maanden op allerlei manieren na: Muhammadu Buhari ontmoet in het vliegtuig een rijke zakenman die zegt: ‘Ik heb u en de partij heel veel geld gedoneerd.’ Waarop de politicus antwoordt: ‘En?’, ten teken dat hij om die reden geen politieke gunsten hoeft te verwachten. Met deze anekdote – al dan niet op waarheid gebaseerd – illustreerden Buhari’s fans dat de man, die onlangs de Nigeriaanse presidentiële verkiezingen won, niet te koop is.
In een land waar machthebbers in de regel de staatskas plunderen zonder zich veel van de noden van de bevolking aan te trekken, nam Buhari’s veronderstelde onkreukbaarheid haast mythische proporties aan. Die reputatie leverde de presidentskandidaat van oppositiepartij All Progressives Congress (APC) in de spannendste presidentiële race in de Nigeriaanse democratische geschiedenis menige stem op. Maar waar staat de nieuwe president van Afrika’s volkrijkste land nog meer voor?
Buhari’s economisch beleid pakte rampzalig uit, en hij liet journalisten en muzikanten die zich tegen hem uitspraken in de gevangenis gooien en criminelen publiekelijk executeren zonder fatsoenlijk proces
Buhari is niet nieuw op het politieke toneel. De oud-majoor-generaal bestuurde Nigeria al eerder. In 1983 leidde hij een coup tegen de democratisch gekozen president. Hoewel zijn kortdurende militair regime de corruptie probeerde aan te pakken, hebben de Nigerianen aan die tijd niet enkel goede herinneringen. Buhari’s economisch beleid pakte rampzalig uit, en hij liet journalisten en muzikanten die zich tegen hem uitspraken in de gevangenis gooien en criminelen publiekelijk executeren zonder fatsoenlijk proces. Geconfronteerd met zijn autoritaire verleden, wees de oud-militair erop dat het nu andere tijden zijn en dat hij is veranderd, maar hij nam er geen afstand van. Om die reden vrezen critici dat de 72-jarige politicus zijn dictatoriale neigingen niet helemaal verloren heeft.
Dat het overwegend christelijke zuidwesten in groten getale koos voor Buhari, een moslim uit het noorden, is ook historisch te noemen
Andere menen dat zijn politieke bondgenoten hem democratisch wel in het gareel zullen houden. Want Buhari, een moslim geboren in een stadje in het woestijnachtige noorden van Nigeria aan de grens met Niger, bereikte zijn historische overwinning niet in zijn eentje. Sinds de terugkeer van de democratie in 1999 deed hij al drie keer eerder een gooi naar het presidentschap. Steeds legde hij het af tegen de kandidaat van de People’s Democratic Party (PDP). Dat de oppositie nu voor het eerst in Nigeria’s geschiedenis het presidentschap wint, is het gevolg van een recente fusie van de twee grootste oppositiepartijen. Met hun achterban in het dichtbevolkte zuidwesten en in het noorden vormen zij een aanzienlijk deel van het Nigeriaanse electoraat.
Dat het overwegend christelijke zuidwesten in groten getale koos voor Buhari, een moslim uit het noorden, is ook historisch te noemen. De Nigeriaanse kiezer stemde traditiegetrouw langs etnische en religieuze lijnen. Tijdens de campagne trokken zijn politieke tegenstanders daarom Buhari’s religieuze tolerantie in twijfel. Ze verweten hem een voorstander te zijn van de sharia, de islamitische wetgeving die in verschillende noordelijke staten gedeeltelijk is ingevoerd, hoewel hij zelf ontkende een radicale islamitische agenda te voeren. De verdachtmakingen waren in ieder geval niet afdoende om het electoraat in het zuidwesten van Buhari af te doen keren, een indicatie van hoezeer de kiezer het had gehad met de zittende president Goodluck Jonathan.
Rustig verlopen verkiezingen in Nigeria
In die zin is de populariteit van Buhari ook te danken aan de wanprestaties van Jonathan. In 2010 aan de macht gekomen als vice-president toen zittend president Yar’Adua overleed, werd Jonathan in 2011 nog met grote meerderheid tot president verkozen. Inmiddels ligt hij in binnen- en buitenland onder vuur vanwege zijn incompetentie. The Economist noemde zijn regering zelfs ‘clueless’. Onder Jonathan kon de corruptie floreren. Hij bezorgde notoire fraudeurs zelfs eerherstel. Verder bleef hij tot zes weken voor de verkiezingen het gevaar van Boko Haram publiekelijk miskennen. Onder deze omstandigheden was voor menige Nigeriaan een voormalige dictator als president een aantrekkelijker vooruitzicht dan de terugkeer van Goodluck Jonathan.
De populariteit van Buhari is ook te danken aan de wanprestaties van Jonathan
Bovendien spreekt Buhari’s militaire achtergrond niet alleen tegen hem. Ten eerste is in de jonge democratie de roep om een sterke man altijd te horen, iemand die met vaste hand orde zal scheppen in de chaos. Ook hopen velen dat hij met zijn militaire achtergrond wel effectief zal kunnen optreden tegen de moslimstrijders van Boko Haram. APC voerde zelfs campagne met de slogan ‘Wij zullen Boko Haram verslaan’.
Voor de ruim anderhalf miljoen mensen op de vlucht voor de terreur in het noordoosten zal dat het belangrijkste punt op de politieke agenda zijn, maar er is veel meer dat om aandacht vraagt.
Buhari erft van zijn voorhanger een op vele fronten falende staat: de werkloosheid is torenhoog; het openbaar onderwijs zo bedroevend dat wie rijk genoeg is zijn kinderen naar privé-scholen of naar het buitenland stuurt; tweederde van de Nigerianen leeft van minder dan twee dollar per dag en het land weet maar een fractie van de elektriciteit te produceren die het nodig heeft. De nieuwe president van Nigeria komt te staan voor een kolossaal karwei.
