Alle duurzame marketingpraat ten spijt, zitten Nederlandse banken dik in de kolenmijnbouwindustrie. ING is de grootste Nederlandse speler en was tussen 2005 en 2013 met een bedrag van 1,6 miljard euro betrokken bij de milieuvervuilende sector. Ook Rabobank en ABN AMRO doen een duit in het zakje. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport Banking on coal, uitgevoerd door onder meer onderzoeksbureau Profundo.
“ING Groep is ook in 2012 weer CO2-neutraal” (ING), “Een betere bank die bijdraagt aan een betere wereld” (ABN AMRO), “Samen werken aan een duurzame toekomst” (Rabobank). Tegenwoordig omarmen alle banken de term “duurzaamheid”. In de praktijk is er nog een wereld te winnen.
Klimaat
Op het gebied van de kolenmijnbouwindustrie, de winning van kolen, is er in elk geval geen sprake van practice what you preach, zo blijkt uit het onderzoeksrapport Banking on coal. De kolenmijnbouwindustrie behoort tot een van de grootste CO2 uitstotende industrieën ter wereld. Naast gevolgen voor het klimaat, kunnen steenkoolmijnen negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van de lokale bevolking en is er dikwijls sprake van mensenrechtenschendingen. Ondanks alle nobele voornemens en maatregelen is de steenkoolproductie tussen 2000 en 2012 met 69 procent toegenomen. Hotspots zijn onder meer India, Zuid-Afrika, Centraal Europa en – grootste producent – China.
Onderzoek
Banken spelen een belangrijke rol bij de financiering van de kolenmijnbouwindustrie. Profundo deed in opdracht van onder meer de Duitse non-profitorganisatie Urgewald en netwerk Banktrack financieel onderzoek naar de portfolio’s van 100 banken en hun relatie met 70 mijnbouwbedrijven van 2005 tot 2013 (hierbij zijn twee onderzoeken gecombineerd). Het rapport focust op twee soorten activiteiten: leningen en underwritings (het garanderen van obligatie en aandelen uitgiftes). Sinds de invoering van het Kyoto protocol, afspraken over de vermindering van broeikasgassen, in 2005 hebben commerciële banken alsnog bijna 165 miljard euro gekanaliseerd naar de belangrijkste kolenmijnbouwbedrijven, aldus het rapport.
Nederland op hete kolen
Welke landen zijn dan koplopers? Nederland staat niet in de top 3, die eer gaat naar de Verenigde Staten, China en het Verenigd Koninkrijk, maar heeft wel een plaatsje in de nationale financieringsranglijst.[[{“fid”:”22724″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:315,”width”:616,”style”:”width: 550px; height: 281px;”,”class”:”media-element file-default”}}]]
Bron: Banking on Coal.
ING is de grootste Nederlandse speler met een bedrag van 1,6 miljard euro (van 2005-2013). De bank is betrokken bij de kolenmijnbouwindustrie in Rusland/Kazachstan, Centraal-Europa en Colombia. Bij de Rabobank gaat het om een bedrag van 391 miljoen euro en ABN AMRO (van 2011-2013) 271 miljoen euro. De drie banken zijn de enige Nederlandse banken in de onderzochte groep, dus het is niet uitgesloten dat er meer banken van Nederlandse huize betrokken zijn bij de financiering van de kolenmijnbouwindustrie.
[[{“fid”:”22725″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:309,”width”:684,”style”:”width: 550px; height: 248px;”,”class”:”media-element file-default”}}]]
Bron: Banking on coal.
In debat
“Het verbaast ons niks dat Nederlandse banken zich hiermee bezighouden,” reageert Tweede-Kamerlid Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Ze wijst op meerdere ‘slechte investeringen’ van Nederlandse banken: “ING en Rabobank investeren ook in de Oost-Europese vee-industrie en in palmolieplantages waarvoor mensen van hun land zijn weggejaagd. Zo zijn er nog tal van andere voorbeelden. Het kabinet maakt zich er te gemakkelijk vanaf met halfzachte maatregelen en verwijzingen naar mvo activiteiten in jaarverslagen. De staatssteun aan ING en ABN AMRO had aangegrepen moeten worden om strenger op milieuvervuilende investeringen toe te zien. Wij willen dat er wettelijke normen komen voor dit type investeringen, maar andere fracties zijn terughoudend daarin.” De Partij voor de Dieren zal dinsdag in de Tweede Kamer een debat aanvragen over de uitkomsten van het rapport Banking on coal.
Agnes Mulder, woordvoerder Economische Zaken en Ontwikkelingssamenwerking voor het CDA, vindt vooral dat banken transparanter te werk zouden kunnen gaan. “We willen uiteraard een zo duurzaam en schoon mogelijke samenleving. Maar een energiemix zonder kolen is niet reëel. Een klein gedeelte van die mix zal altijd uit kolen bestaan, want de energiebehoefte is te groot. Het zou echter wel mooi zijn als banken kijken naar hun maatschappelijke rol hierin en verantwoording afleggen. Consumenten hebben behoefte aan meer transparantie en de overheid moet kijken hoe ze banken kan verleiden meer open te zijn over hun investeringen.”
Banken reageren
ING laat weten dat de bank zich wel degelijk bezighoudt met de transitie naar een economie die duurzaam is en minder CO2 uitstoot. “Dat ING die transitie wil faciliteren blijkt uit de ontwikkeling in de verhouding tussen gas, kolen, olie en hernieuwbare energie in onze energieportfolio zoals beschreven in ons maatschappelijk jaarverslag. Daarin staat dat in 2012 circa 15 procent projectfinanciering in dat portfolio betrekking had op kolen en circa 31 procent op duurzame energiebronnen (wind, water, zon, biomassa et cetera). In 2006 bedroeg het percentage kolen nog 63 procent, terwijl op dat moment het percentage hernieuwbare energie waarin ING investeerde circa 5 procent bedroeg.”
Een woordvoerder van ABN AMRO geeft aan dat de bank toeziet op de gevolgen van mijnbouwfinancieringen voor mens en milieu: “We zijn ons terdege bewust van en bekend met de milieu- en sociale risico’s gerelateerd aan de kolenmijnbouwindustrie die in het rapport Banking on Coal aan de orde komen. We hanteren specifiek duurzaamheidsbeleid voor financieringen in de mijnbouwsector. Dit beleid schrijft voor dat bij elke financiering wordt vastgesteld of de klant de milieu- en sociale risico’s gerelateerd aan de mijnbouwactiviteiten voldoende managed en mitigeert.” In principe voldoen volgens ABN AMRO de mijnbouwbedrijven in kwestie aan de door de bank gestelde eisen. “En daar waar eventueel die standaard nog niet volledig gehaald wordt (bijvoorbeeld bij langlopende financieringen die in het verleden zijn afgesloten), moeten die klanten binnen afzienbare tijd met verbeterplannen en beleid aan de richtlijnen voldoen. Anders kan dat bij een herfinancieringsmoment leiden tot een beëindiging van de financieringsrelatie.”
Eerlijke taal
Op de website van de grootste Nederlandse speler zien we staan: “ING kan als wereldwijde organisatie altijd méér doen om onze impact op het milieu te verminderen.” Dat zullen we in elk geval niet betwisten.
Rabobank heeft aangegeven spoedig met een reactie te komen.
Beeld: LHOON.
