Moet Afrika aan de grootschalige veeteelt of moet het juist van de kleine boer komen? Daarover verschilden de meningen bij de tweede aflevering van It’s the Food Stupid op 12 februari.
De voedselcrisis van vorig jaar ging de geschiedenis in als ‘de ergste in zestig jaar’ en lag aan de basis van de Arabische revolte. Genoeg reden voor het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) en Ecominds om in hun debatreeks “It’s Food Stupid” een hele avond aan de drama’s en kansen van de voedselproductie in Afrika – boven en onder de Sahara – te wijden.
Volgens Afrika-deskundige (oa. Universiteit Twente) Eric Smaling is er wat aan het gebeuren in Afrika. “Het is geen verloren continent meer.” De FAO (Food and Agriculture Organization) van de VN voorspelt een wereldbevolking van 9 miljard mensen in 2050. In Afrika zal de bevolking dan verdubbeld zijn. Nu leven er 1 miljard mensen in Afrika, in 2050 zijn dat er 2 miljard. Dat zijn veel monden om te voeden. En waar op dit moment 10 procent van al het graan in Afrika geïmporteerd is zal dat in 2050 15 procent zijn. “En dat is aanzienlijk”, verduidelijk Smaling die liever ziet dat Afrika zelf in die vraag kan voorzien.
Er zou volgens hem meer grond in gebruik genomen kunnen worden. Smaling bedoelt dan met name op de enorme oppervlakten aan savanne . Hij geeft wel toe dat dit ook zonde zou zijn van de natuur . Een andere mogelijkheid is het intensiveren van de huidige landbouw. “Er kan meer worden gehaald uit dezelfde hectare of dezelfde koe. In Afrika is er namelijk niet zo veel industriële veehouderij”, verklaart hij. Intensivering van de landbouw betekent onder andere meer gebruik maken van kunstmest, irrigatie en bestrijdingsmiddelen.
De derde oplossing die Smaling schetst is het terugdringen van voedselverlies. Volgens het UNEP (United Nations Environment Programme) wordt meer dan de helft van al ons voedsel niet opgegeten. Smaling vindt deze schatting iets te hoog maar kan niet ontkennen dat hier veel winst te behalen valt. “In de Tropen gaat het dan bijvoorbeeld om rottingsprocessen, gebrek aan opslagcapaciteit of een gebrekkige logistiek. En in het Westen wordt veel voedsel weggegooid omdat het ‘over-de-datum’ zou zijn of omdat er meer wordt bereid dan wordt opgegeten.”
Als laatste zegt Smaling dat al het beschikbare voedsel beter verdeeld moet worden. Op met name dit laatste punt is Madelon Meijer van Oxfam Novib het van harte met hem eens. “Het is een verdelingsvraagstuk, niet alleen een productiviteitsvraagstuk”, zegt de landbouweconome stellig. Maar met een groeiende middenklasse op het continent zal de vraag de komende jaren flink stijgen. Daarom zegt ook Meijer dat er geïnvesteerd moet worden. Volgens haar moet dit met name in de kleine producenten worden gedaan. “In Afrika is 80 procent van de boerenbedrijven kleinschalig. Zij moeten weerbaarder worden.” Een voordeel van kleinschaligheid volgens Meijer is dat “lokaal gegenereerde inkomsten, de lokale economie stimuleren”.
Bob van der Bijl van de Netherlands African Business Council (NABC) is positief over de groeikansen die Afrika heeft. “Afrika is een enorme groeimarkt. Het percentage mensen die zeer arm zijn in Afrika daalt en het percentage mensen met een hoog inkomen groeit!” Volgens hem ontkom je dan niet aan schaalvergroting. Het enige probleem hierbij is dan wel dat investeerders morgen resultaat willen zien en niet pas over tien jaar.
Het debat dat als ondertitel ‘drama’s en kansen’ heeft maakt die titel waar. Er worden veel problemen benoemd en oorzaken gezocht. Maar echt concrete oplossingen blijven helaas uit. Kansen zijn er zeker. Maar wie grijpt ze?
Foto: cc
