De Sakharovprijs voor vrijheid van denken, is woensdag in Straatsburg uitgereikt aan de Iraanse advocate Nasrin Sotoudeh en filmregisseur Jafar Panahi. Althans, aan zij die hen representeerden. Zelf konden, of beter gezegd, móchten ze er namelijk niet bij zijn.
De[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”17939″,”attributes”:{“style”:”margin: 5px; width: 260px; height: 195px; float: left;”,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]] stoelen van Sotoudeh en Panahi zijn akelig leeg vandaag, op het podium van het Europees Parlement. Zij kunnen er niet bij zijn om de door hun gewonnen prijs in ontvangst te nemen. Thuisland Iran laat ze niet gaan. Een exemplarisch teken van een land dat de rechten van haar bevolking al ruim dertig jaar beperkt. En een duidelijk bewijs voor het terecht winnen van deze prijs voor de twee laureaten. “Met de Sakharovprijs willen we Sotoudeh en Panahi erkennen voor hun buitengewone inzet en onophoudelijke strijd voor mensenrechten, fundamentele vrijheden en politieke verandering in Iran,” aldus Martin Schultz, president van het Europees Parlement.
Sakharovprijs
Het Europees Parlement reikt de Sakharovprijs sinds 1988 jaarlijks uit aan mensen en organisaties die op bijzondere manieren strijden voor rechten en vrijheden van de mens. De prijs is vernoemd naar de Rus Andrej Sakharov, die in de Sovjet-Unie pleitte voor vrijheid van meningsuiting. De eerste editie van de prijs ging naar Nelson Mandela.
Gevaar voor de staat
Sotoudeh zit sinds september 2010 vast in de beruchte Evin gevangenis. Haar misdaad: haar inzet voor vrouwen- en kinderrechten, met name voor de minderjarige opstandelingen die na de verkiezingen in 2009 werden opgepakt. Ze zou daardoor een ‘gevaar vormen voor de nationale veiligheid’, en kreeg een straf van minstens zes jaar opgelegd. Panahi is nog op vrije voeten, maar ook hem hangt een straf boven het hoofd. Zijn reisrecht is al aan banden gelegd. Hij maakte zich schuldig aan het regisseren van succesvolle, artistieke films over het alledaagse leven in Iran. In zijn films schroomt hij niet de beperkingen die de Iraanse overheid oplegt openlijk te bekritiseren. Dat maakte hem een doorn in het oog van het regime. De komende twintig jaar mag hij geen films meer maken. Doet hij dat wel, dan wacht ook hem een gevangenisstraf.
Stevige woorden
Sotoudeh en Panahi staan symbool voor de duizenden, zo niet tienduizenden Iraniërs die de afgelopen decennia in Iran werden opgepakt, vastgezet of geëxecuteerd vanwege het simpele feit dat ze er een andere mening op nahielden. De prijs is een belangrijke manier om hen opnieuw onder internationale aandacht te brengen. Goede vrienden van de twee prijswinnaars, de Iraanse rechter en Nobelprijswinnares Shirin Ebadi, en de Franse filmregisseur Costa Gavras, kwamen de prijzen namens hen in ontvangst nemen. Zij lazen de dankbrieven van Sotoudeh en Panahi voor.
Mensenrechten Iran
Met name sinds de Iraanse Revolutie in 1979, zijn de mensenrechten in Iran zeer beperkt. Na China, worden er de meeste executies voltrekt. Martelpraktijken, verminkingen, steniging en executies zijn er aan de orde van de dag. Het is tevens een van de weinige landen ter wereld waar minderjarigen nog de doodstraf kunnen krijgen.
De zaal van het Europees Parlement, gevuld met publiek van over de hele wereld, luistert in stilte naar de stevige woorden van Sotoudeh. “Ik heb maar één droom: gerechtigheid. En ik geloof dat deze droom werkelijkheid kan worden in mijn land, door rechterlijke onafhankelijkheid. Overheden moeten inzien dat ze alleen kunnen blijven bestaan als ze de rechten van individuen in acht nemen.”
Meerdere keren klinkt er tijdens het voorlezen applaus. De zaal lijkt oprecht gero[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”17940″,”attributes”:{“style”:”margin: 5px; width: 290px; height: 162px; float: left;”,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]erd. Ook na de woorden van Panahi: “De vraag is waarom almachtige regeringen met de dag intoleranter lijken te worden. Hoe kan het zo zijn dat een kleine groep mensen het leven van zovelen tot een hel maakt, om de meest onacceptabele redenen als hun geslacht, taal, religie of politieke ideeën?”
Vlam van vrijheid
Sotoudeh eindigt haar brief met woorden van hoop. “Ondanks alles mogen wij onze hoop niet verliezen. Zij die de weg van het strijden voor mensenrechten ooit ingeslagen zijn, hebben ook niet opgegeven. Denk aan mensen als Martin Luther King en Nelson Mandela. Ook zij werden tegengewerkt, maar hebben volgehouden en uiteindelijk enorm veel bereikt. De vlam van vrijheid zal nooit uitdoven. Het is de plicht van de regering om de rechten van íeder individu te respecteren. Hier moet internationaal toezicht op komen.”
Karim Lahidji, oprichter van de Iraanse Liga voor Verdediging van Mensenrechten, sluit zich hierbij aan.“ Volgend jaar juni vinden de presidentsverkiezingen plaats in Iran. We willen graag dat er internationaal toezicht wordt op het verloop hiervan. De Sakharovprijs is een moedige prijs, maar hij moet wel gepaard gaan met handelingen.”
Beeld: cc
