Achtergrond

Het nieuwe China van schrijfster Lijia Zhang

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

Nog geen zestien was ze, de dag dat haar moeder haar een gereedschapskist en baan in de plaatselijke wapenfabriek aan Lijia overhandigde. Een nachtmerrie voor de levenslustige tiener, die ervan droomde om journalist te worden. In haar zoektocht naar compensatie voor het geestdodende werk in de fabriek stort ze zich op een intensieve zelfstudie Engels en zoekt spanning in verboden liefdes. De Chinese rebelleert tegen de duizenden ideologische regels die het leven van een jong meisjes in China’s jaren tachtig beheersen. Ondanks de argwaan die ze opwekt met haar uit de toon vallend krullend haar, felgekleurde kleding, en deelname aan de studentenprotesten van 1989 weet ze uiteindelijk de Londense universiteit te bereiken en haar wens, een studie journalistiek, te vervullen.

Nu, bijna twintig jaar later woont en werkt de naar eigen zeggen nog altijd recalcitrante Lijia als journaliste vanuit Beijing. Hoe kijkt deze vrouw tegen het huidige China aan?

Lijia Zhang 2Je hebt je boek in het Engels geschreven waarom?
“Omdat ik de lezers in het Westen wil informeren over China en een brug wil slaan tussen die twee werelden. Er bestaat zoveel onwetendheid en misvattingen over China, met mijn boek en artikelen hoop ik dat de lezers zich een completer beeld van mijn land kunnen vormen. In tegenstelling tot de meeste Chinese memoires verhaal ik niet over de culturele revolutie of repressie van Mao Zedong, maar over een periode (de jaren tachtig) die de basis heeft gevormd voor fundamentele veranderingen.” 

Wat zijn voor jou de belangrijkste veranderingen die China heeft doorgemaakt in de afgelopen twintig jaar?
“De kwaliteit van leven is toegenomen. Mensen genieten veel meer persoonlijke vrijheid dan voorheen. Twintig jaar geleden waren lipstick, hakken of vriendjes een taboe, nu zie je prachtig uitgedoste meisjes hand in hand met hun geliefde over straat lopen. Je voelt dat de greep van de regering op privé-situaties verslapt; toen ik op de fabriek werkte moest ik maandelijks langs de ‘menstruatiepolitie’, een zwangere arbeidster konden ze niet gebruiken. Nu steeds meer Chinezen zich bewust worden van hun rechten, durven zij daar ook beter voor op te komen.”

“We want your energy for revolution, not for making love”, zo vat Lijia het antivriendjes beleid van China in de jaren 80 samen. Seks had je pas als je getrouwd was, tot die tijd behield de regering graag de controle over de meest intieme privé-zaken van haar vrouwelijke bevolking.

AppleMark
Foto cc: Propagandaposter voor een-kind-politiek

Nog altijd reiken de tentakels van de overheid letterlijk tot in bed, denk maar aan de een-kind-politiek. Maar, zo bepleit Lijia, niet meer zo ver als in haar jonge jaren, waar de menstruatiepolitie de dienst uitmaakte.

Je spreekt vrij positief over de vrijheid in je land, terwijl daar vanuit het Westen juist veel kritiek op is. Is deze kritiek dan ongegrond?
“De kritiek is niet ongegrond maar vormt wel slechts een gedeelte van het verhaal, ze komt grotendeels voort uit angst en onwetendheid. Natuurlijk moet er op het gebied van de mensenrechten en democratie nog heel veel gebeuren in China, maar je moet begrijpen waar we vandaan komen; een paar jaar geleden leefden we nog in een compleet gecontroleerde staat, bestond het woord mensenrechten niet eens. Ik wil de wereld laten zien dat de Chinezen geen beteuterd en onderdrukt volk zijn, zoals vaak wordt gedacht, maar dat we hard werken aan onze ontplooiing en ontwikkeling.”

Hoe is jouw situatie als journalist?
“Voor een journalist is het verschrikkelijk opwindend om in een land te wonen waar constant veranderingen plaatsvinden, de twee belangrijkste ingrediënten, drama en spanning, zijn hier alom vertegenwoordigd! Er is echter ook een keerzijde, mijn artikelen worden voornamelijk in internationale media gepubliceerd want voor China is mijn werk te kritisch. De stukken die wel in nationale media verschijnen worden nog altijd ernstig gecensureerd….”, dan verzuchtend; “Persvrijheid, dat is nu echt een thema, waar we hier nog geen raad mee weten.”

Hoe ga jij daar mee om?
“Ach, in China zijn er ontzettend veel regels, maar ook evenzoveel manieren om deze regels te ontwijken. Met speciale software bijvoorbeeld, of gewoon door een beetje te improviseren.” Dan verschijnt er een lach op Lijia’s gezicht, “met vrienden spreken ik ook wel codes af, zo schrijven we Tiananmen los van elkaar en ontwijken we dus vrij eenvoudig de automatische e-mail controles!.”

Hoe kijk jij als brug tussen die twee werelden aan tegen de gebeurtenissen in Tibet en de opstand van de Oeigoeren?
“Hoewel de reactie van de regering op de opstanden niet perfect was, moet wel worden erkend dat in beide gevallen sprake was van etnisch geweld, gepleegd door minderheden. De mensen die zijn omgekomen bij de opstanden in Xingjan waren voornamelijk Han-Chinezen, in zo’n situatie moet je als overheid ingrijpen. In het Westen wordt China automatisch veroordeeld, maar ik denk dat elke regering hard had opgetreden bij zulke geweldsuitbarstingen op het eigen gebied.”

Hoewel Lijia een aantal jaar in Engeland heeft doorgebracht woont ze toch liever in Beijing. Daar was ze vorig jaar getuige van de gebeurtenissen rondom de Olympische Spelen. Door veel actievoerders politici en andere prominente internationale figuren werden de spelen aangegrepen om China op haar mensenrechtensituatie aan te spreken, voor de Chinezen zelf was het ondanks deze kritieken een positieve ervaring.

Hoe hebben de meeste Chinezen de Olympische Spelen ervaren?
“De Olympische Spelen waren een morele ‘boost’ voor veel van mijn landgenoten. Het succes van de Spelen maakte dat veel Chinezen zich op de een of andere manier meer gewaardeerd zijn gaan voelen. De kritische noot, die voornamelijk uit het Westen kwam, lijkt veel minder doorgedrongen.”

Lijia Zhang spitting
Foto cc: Chinees verbod op
spugen op straat

 

We zijn nu een jaar verder, hebben de Spelen ook (structurele) verandering gebracht?Lachend, “Nou, als je het hebt over de zwervers en daklozen die voor de Spelen uit de straten van Beijing zijn verwijderd, die zijn terug. Het lijkt er wel op dat de nationale schoonmaak- en opvoedcampagnes, die de regering in de aanloop naar het evenement introduceerde, hun vruchten hebben afgeworpen. Er ligt minder afval buiten en er wordt niet meer constant op straat gespuugd! Maar, misschien wel het belangrijkste is dat de Spelen de westerse houding ten opzichte van China hebben veranderd. Men heeft met eigen ogen kunnen zien dat China op veel gebieden een ontwikkeld land is waarin veel tevreden mensen leven.”  

 

 

Bejing_een_jaar_later_-_2

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons