Achtergrond

Helden op stokken

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

“Met dit boek willen we laten zien dat gehandicapten in Afrika meer zijn dan die bedelaar langs de kant van de weg,” vertelt Sybilla Claus. Claus, buitenlandredacteur bij Trouw en Petra Jorissen, rolstoelend publicist, stortten zich een jaar lang in het leven van Afrikanen met een beperking. Claus: “Tijdens het optrekken met deze mensen ben ik echt onder de indruk van hun vechtlust geraakt. Dat je met een handicap in Afrika überhaupt volwassen wordt, geeft denk ik al aan dat je een taaie rakker bent. ” 

 

AnasAzdad
Na één dag werd Anas Azdad
al weggestuurd van school
omdat de directeur niet wist
wat hij met de omgekeerde
kniegewrichten van Anas aan-
moest. Foto: Bernice Siewe

 

Atlete van het jaarIn het boek staat onder meer een portret van een Tsjadische handelaarster in bier, die het aan de stok heeft met corrupte douaniers, een Ghanese atlete die het in haar racerolstoel tot atlete van het jaar weet te schoppen en een dove homo uit Zuid-Afrika die er in de conservatieve dovengemeenschap geen geheim van maakt dat hij seropositief is. Hij werkte zelfs mee aan een stripboek voor dove jongeren over aids, seksualiteit en mensenrechten. En er is het zevenjarige Marokkaanse jongetje dat zich verheugt op school, maar op de eerste dag al wordt weggestuurd omdat de directeur niet weet wat hij met een gehandicapt kind aanmoet.

 

 

 

 

Slecht voorteken
Want hoewel het boek juist niet de boodschap ‘Wat zijn die Afrikaanse gehandicapten zielig’ wil overbrengen, wil dat natuurlijk niet zeggen dat het een makkie is om gehandicapt in Afrika te zijn. Negentig procent van de gehandicapte kinderen gaat niet naar school. In bepaalde culturen zoals die van de Masai wordt een handicap gezien als een slecht voorteken. Ouders schamen zich voor hun gehandicapte kind en sluiten het op in huis. Veel gehandicapten trouwen niet en hebben het lastig om de eindjes aan elkaar te knopen.

 

“Het is een genuanceerd verhaal,” vindt Claus. “Natuurlijk heeft het voordelen om in een westers land als Nederland gehandicapt te zijn, maar het heeft ook voordelen om in Afrika gehandicapt te zijn,” legt ze uit. “We hebben ook met het blinde zangduo Mariam en Amadou uit Mali gesproken. Zij wonen de helft van de tijd in Frankrijk en de andere helft in Mali. Volgens hen is het fijn dat er in Frankrijk allerlei voorzieningen zijn zoals aangepaste computers, maar in Mali heb je weer een veel uitgebreider familienetwerk waar je op terug kunt vallen.”

 

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) leven er ongeveer 600 miljoen wereldburgers met een lichamelijke beperking. Tachtig procent van hen woont in ontwikkelingslanden. Oorlogsgeweld, ongelukken, slechte gezondheidszorg, gebrek aan informatie en onderwijs, ondervoeding, vuil drinkwater, natuurrampen en huiselijk geweld zijn belangrijke oorzaken voor handicaps. Negentig procent van de gehandicapten in ontwikkelingslanden gaat nooit naar school, velen leven onder het bestaansminimum.

Kleinerend

 

De blinde Keniaanse juriste Josephine Sinyo, een van de geportretteerden uit het boek, kan zich vinden in die relativering. “Het viel me op dat het leven voor Nederlandse gehandicapten comfortabel is dankzij alle aanpassingen die er zijn,” herinnert ze zich nog van een bezoek aan Nederland. “De mentaliteit is er een van: ‘Ga maar zitten, wij helpen je wel’. Maar dat is tegelijkertijd ook kleinerend. Want mocht je als gehandicapte kritiek hebben dan ben je ondankbaar. Je wordt eigenlijk geacht je stil te houden.”

 

 

Van een dergelijke gedweeë houding moet Sinyo niets hebben. Als parlementslid maakte ze zich in Kenia sterk voor de rechten van blinden en andere gehandicapten. Ook werkte ze mee aan het VN-verdrag voor de rechten van gehandicapten dat in 2006 werd aangenomen. Een boek als dit is volgens haar erg belangrijk bij de implementatie van dat verdrag. “Het is een getuigenis dat gehandicapten ook productief kunnen zijn en waardevolle onderdelen zijn van de samenleving. Niet je lichaam, maar de manier waarop de samenleving op jou reageert is de echte handicap. Mensen zien alleen die handicap en niet dat je ook nog jurist bent en moeder. Daarnaast is het erg belangrijk dat een boek als dit rolmodellen geeft. Ouders met een gehandicapt kind kunnen dan zien dat je kind wel degelijk mogelijkheden heeft en dat het zin heeft om je kind naar school te sturen.” 

 

JosephineSinyo
Josephine Sinyo: “Niet je lichaam maar
de manier waarop de samenleving
daarop reageert, is de eigenlijke
handicap.” Foto: Sven Torfinn

 

OntwikkelingsbeleidBehalve dat Claus en Jorissen het beeld van gehandicapten in Afrika willen bijstellen, willen ze met dit boek ook minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking en Nederlandse hulporganisaties opporren om gehandicapten meer in hun beleid te betrekken. Claus: “Nederland heeft vorig jaar het VN-verdrag voor de rechten van gehandicapten ondertekend. Dat zou moeten betekenen dat je hen ook in je beleid voor ontwikkelingssamenwerking opneemt. Vooralsnog doet de overheid niets. Bij de Nederlandse hulporganisaties komt de aandacht voor gehandicapten schoorvoetend op gang. Cordaid was tot voor kort de enige organisatie die gehandicapten expliciet in hun beleid had opgenomen. Icco gaat nu ook de overstap maken.”

 

 

 

 

Sinyo denkt dat het goed zou zijn als Nederland gehandicapten tot een van de speerpunten van het ontwikkelingsbeleid zou maken. “Als een donorland aangeeft dat het dit onderwerp belangrijk vindt, dan wordt het voor het ontvangende land belangrijk om daar iets mee te doen. Neem bijvoorbeeld vrouwenrechten. Doordat westerse donoren daar op zijn gaan hameren is het ook op de agenda van ontwikkelingslanden komen te staan. Dat zou ook met gehandicapten kunnen gebeuren.”

 

Sybilla Claus en Petra Jorissen, ‘Helden op stokken, gehandicapt in Afrika’, KIT Publishers, 168 p. ISBN: 9789068324747, €24,50. Meer informatie over het boek of over de reizende fototentoonstelling via www.heldenopstokken.nl.

 

Het boek wordt komende zaterdag gepresenteerd in De Balie in Amsterdam tussen 13.00 en 16.00, www.debalie.nl.

 

Helden op stokken

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons