Yezidi's zijn boos over een film die eigenlijk uit had moeten leggen wat ISIS deze bevolkingsgroep heeft aangedaan. Judit Neurink was bij de première.
Als de vader op het scherm zijn pistool richt op zijn dochter, ontstaat er onrust in de donkere filmzaal. “Zo was het niet!” wordt er geroepen, “Dat doen wij niet!”
Het internationale filmfestival in het Iraaks-Koerdische Duhok – waarvan de Koerden zo blij waren dat er ondanks de economische crisis in de regio toch geld voor was gevonden – begint met een rel. De openingsfilm The Dark Wind over de genocide door de islamitische groep ISIS op de yezidi-minderheid raakt een gevoelige snaar, en boze yezidi’s verstoren de vertoning. Het verhaal over een verloofd yezidi-stel dat elkaar kwijtraakt als zij door ISIS wordt ontvoerd, en elkaar terugvindt als ze ontsnapt, schaadt hun imago, vinden ze.
In de eerste dagen waren ze te koop voor rond de 100 dollar, niet voor 800
Ik zit in de zaal, en heb tijdens de film al een lijstje gemaakt van zaken die niet kloppen. Simpele dingen, zoals ISIS-strijders die de yezidi-dorpen binnenrijden in zwarte auto’s, terwijl dat in werkelijkheid witte waren. De verkoop van yezidi-vrouwen voor te hoge bedragen: in de eerste dagen waren ze te koop voor rond de 100 dollar, niet voor 800. De slavenmarkten waar vrouwen in het zwart geketend worden afgevoerd: dat is gebaseerd op foto’s van een sjiitisch rollenspel, en niet uit het kalifaat.
Pauwenkoning Malik Taus
Daarna wordt het ernstiger. Ik zie yezidi-vrouwen bidden tot de pauwenkoning Malik Taus, de gevallen engel die God volgens de yezidi’s terug heeft genomen. Het beeld ondersteunt het vooroordeel in moslimkringen dat yezidi’s de duivel aanbidden. Mijn yezidi-vrienden bezweren me dat er zo niet wordt gebeden.
Dan probeert nota bene een van de wijze vrouwen van de yezidi-tempel een abortus op te wekken – een onvoorstelbare gang van zaken
We zien hoe het getraumatiseerde meisje met zichzelf worstelt, maar ook hoe de yezidi-gemeenschap in het vluchtelingenkamp haar met de nek aankijkt omdat ze verkracht is, en later zelfs zwanger blijkt. Terwijl de opdracht van hun geestelijke leider, de Babasheik, om de vrouwen weer in de gemeenschap op te nemen, de negatieve reacties heeft weten te beperken.
Dan probeert nota bene een van de wijze vrouwen van de yezidi-tempel een abortus op te wekken – een onvoorstelbare gang van zaken. Hulpverleners regelden immers een medische oplossing voor deze ongewenste zwangerschappen.
En tenslotte is er de vader, die de schande niet meer aankan en zijn dochter meeneemt naar de rand van het meer waaraan hun kamp ligt, en haar wil doodschieten.
Yezidi's hebben alleen bijrollen
De Koerdische filmmaker en zijn Koerdische acteurs – yezidi’s hebben alleen bijrollen – lijken zich te hebben laten leiden door de eigen culturele mores, waarbij eerwraak veel voorkomt. Er zijn nog steeds vaders die dochters vermoorden omdat ze de familie-eer op het spel zetten.
yezidi’s zijn geen moslims, en hoewel ze door met hen samen te wonen wel wat van hun cultuur hebben overgenomen, zijn hun gedragingen niet gelijk
Maar yezidi’s zijn geen moslims, en hoewel ze door met hen samen te wonen wel wat van hun cultuur hebben overgenomen, zijn hun gedragingen niet gelijk.
De maker gooit het allemaal op artistieke vrijheid, maar de film begint met een paar regels van uitleg in beeld over wat ISIS de yezidi’s heeft aangedaan. Daarmee voedt hij de indruk dat de film gebaseerd is op de werkelijkheid, waardoor zijn artistieke vrijheid beperkt wordt door de feiten.
Feiten die extra gevoelig liggen, als ze een minderheidsgroep betreffen die zich toch al aangevallen en verraden voelt. Verraden omdat de Koerdische peshmerga-troepen die hun gebied in 2014 hadden moeten beschermen, voor ISIS zijn weggerend. En omdat diezelfde Koerden nu zeggen dat ze dat gebied bij hun regio willen trekken, zo gauw ISIS helemaal verjaagd is.
Alles is politiek
Ik woon in een regio waar alles politiek is. Zelfs als de Koerdische filmmaker met Koerdische steun gewoon een mooie film wilde maken, heeft hij de schijn tegen. En dat had hij zich moeten realiseren toen hij aan het project begon. Daarom had hij yezidi’s heel nauw moeten betrekken, in plaats van ze te beloven dat het een mooie film zou worden en als een olifant door de porseleinkast te lopen.
