Als het aan pillenfabrikant Gilead ligt, hoeft hepatitis C niet langer een probleem te zijn voor mensen in ontwikkelingslanden. De farmaceut ontwikkelde een pil waarmee de overdraagbare leverziekte genezen kan worden, en gaf aan 91 lageinkomenslanden licenties af om generieke versies van het middel te maken. De Access to Medicine stichting uit Haarlem noemde Gilead vandaag als voorbeeld in het beschikbaar maken van geneesmiddelen in ontwikkelingslanden in haar Index 2014.
Vanaf de frontlinie
heb je een heel ander perspectief
De Index werd met veel instemming gelezen en gedeeld. Maar niet iedereen is even positief. De gelijknamige (maar niet verwante) Access to Medicine-campagne van Artsen zonder Grenzen, die zich inzet voor een grotere beschikbaarheid van medicijnen, vindt dat de Index veel te veel afgaat op de informatie die farmaceuten hen geeft. “Als je als organisatie ter plekke patiënten moet behandelen, en als je met de farmaceuten moet onderhandelen, dan merk je dat er echt niet zoveel geneesmiddelen beschikbaar zijn”, zegt Rohit Malpani, van Artsen zonder Grenzen. “Vanaf de frontlinie heb je een heel ander perspectief.”
Eén probleem dat de Index aansnijdt, is dat farmaceutische bedrijven conservatief zijn als het gaat om patenten. “Het zou goed zijn als meer farmaceutische bedrijven die een geneesmiddel geregistreerd hebben in andere landen licenties uitgeven aan andere bedrijven om dat medicijn te produceren”, zegt Wolf. “Eigenlijk zoals dat gebeurt met televisieprogramma’s en Sesamstraatboeken.” Gilead (van het medicijn tegen hepatitis C) is een goed voorbeeld, vindt Wolf, net als GSK.
Als een farmaceut een licentie afgeeft aan een ander bedrijf om een merkloze versie van het gepatenteerd medicijn te maken, spreken ze een percentage af dat de patenthouder krijgt. Zo kunnen de medicijnen voor een betaalbare prijs verkocht worden aan patiënten in ontwikkelingslanden, en verdienen de patenthouders toch geld. Wolf geeft aan dat het een logisch systeem is. “Het is niet reëel om van farmaceuten te verwachten dat ze hun geneesmiddelen gratis weggeven, want ze zijn afhankelijk van de inkomsten die ze verdienen met hun patenten”, zegt ze.
De farmaceuten doen misschien meer dan ooit, maar ze hebben geen impact op patiënten.
Malpani, van Artsen zonder Grenzen, heeft geen goed woord over voor de manier waarop patenten werken. “De industrie kiest voor een one size fits all-benadering. Maar dat is slecht voor mensen die in armoede leven.” Malpani geeft het voorbeeld van Honduras, dat door een hoger BNP tegenwoordig als middeninkomensland wordt gezien. “De ongelijkheid is daar enorm, er leven heel veel arme mensen. Maar de farmaceuten zien kans geld te verdienen en vragen in dat land meer geld voor hun gepatenteerde middelen. Die zijn alleen te betalen door een hele selecte groep mensen”, zegt hij.
De farmaceuten zitten vast in een “falend systeem”, zegt Malpani. “Dat komt omdat ze geen prikkel hebben om iets anders te proberen”, zegt hij. “Tenzij overheden gezamenlijk eisen dat het anders moet, maar die roep is er niet.” Over de vandaag gepubliceerde Index is hij cynisch: “De farmaceuten doen misschien meer dan ooit, maar ze hebben geen impact op patiënten. De industrie faalt.”
