Waar zijn Floribert Ndjabu, Pierre Celestin Mbodina en Sharif Manda Ndadza nu? Hoogstwaarschijnlijk in een Congolese gevangeniscel, denkt Nicole Sprokel van Amnesty International. “Nederland had dit kunnen en moeten voorkomen”, zegt Sprokel in een telefonisch interview met OneWorld.nl.
“Internationaal geldt het zogenaamde 'Non-refoulement'; je mag mensen niet terug sturen naar plaatsen waar zij onderworpen dreigen te worden aan ernstige mensenrechtenschendingen, zoals marteling of onmenselijke behandeling”, aldus de perswoordvoerder van Amnesty.
Achter tralies
De drie mannen zaten eerder al vast in een Congolese cel wegens vermeende oorlogsmisdaden, voordat zij in 2011 naar Den Haag kwamen. In Den Haag dienden zij als getuigen in het proces van het ICC tegen de Congolese regering van president Joseph Kabila die van misdrijven en mensenrechtenschendingen in het noordoorsten van Congo wordt verdacht.
Vervolgens zaten de drie vast in een cel van het Internationaal Strafhof in Schevingen. Een van hen, Floribert Ndjabu Hgabu, ging afgelopen april in hongerstaking en moest worden opgenomen in het ziekenhuis. De getuigen werden op 4 juni vrijgelaten om vervolgens gelijk in vreemdelingendetentie geplaatst te worden. Hoogstwaarschijnlijk zijn de drie na hun tijd achter Nederlandse tralies dus weer terug bij af, in een Congolese cel. Met als verschil dat iedereen weet dat zij tegen Kabila hebben getuigd.
Geen lieverdjes
Er is een substantiële kans dat de drie Congolezen een oneerlijk proces krijgen met de doodstraf als uitkomst. Nederland wees de asielverzoeken van de drie af. Volgens Sprokel van Amnesty International gaat Fred Teeven, Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, hiermee voorbij aan de aanzienlijke risico’s waaraan het drietal bij terugkeer is blootgesteld.
In verschillende Nederlandse media, waaronder De Telegraaf, lieten reageerders weten achter de beslissing te staan om de criminelen terug te sturen. Maar dat de drie mannen zelf geen lieverdjes waren, is hierbij van ondergeschikt belang, volgens Amnesty International.
Een eerlijk proces?
“Het is van fundamenteel belang te realiseren dat elk mens recht heeft op een eerlijk proces, ook zij die zelf niet eerlijk gehandeld hebben. Als je als samenleving uitgaat van het beschermen van rechten van alle mensen, worden jouw rechten ook altijd beschermd."
"Ironisch genoeg heeft Nederland de kans op een eerlijk proces voor de drie Congolese mannen aanzienlijk kleiner gemaakt”, zegt Nicole Sprokel. Amnesty benadrukt de morele verplichting die Nederland nog steeds heeft om toe te zien op de veiligheid en een eerlijk proces voor de drie Congolezen.
