Het internationale netwerk van onderzoeksjournalisten ICIJ bracht begin deze maand de Swiss Leaks naar buiten: een database van klantgegevens van de Zwitserse tak van de bank HSBC. Uit de gegevens blijkt onder andere dat HSBC klanten aanhield die door de Verenigde Naties in verband werden gebracht met onder andere wapenhandel, bloeddiamanten en smokkel. Ook waren politieke bondgenoten van onder andere de voormalig Egyptische president Hosni Mubarak en de Syrische president Bashar al-Assad klant van HSBC.
De bank verzekerde zijn klanten dat het nooit klantgegevens openbaar zou maken. Dat dat nu toch gebeurd is, komt doordat een voormalige medewerker in 2008 de gegevens aan de Franse autoriteiten heeft gegeven. Via de Franse krant Le Monde zijn de gegevens in het bezig van ICIJ gekomen, die er in verschillende internationale media over bericht heeft en de database volledig doorzoekbaar heeft gemaakt online.
De Afrikaanse nieuwswebsite Mail & Guardian heeft de database gebruikt om een aantal Afrikanen met een groot vermogen en (soms) dubieus verleden uit te lichten. Hieronder een kleine selectie:
Rachid Mohamed Rachid, Egypte
In 2011, vlak na de protesten op het Tahrirplein in Cairo die uiteindelijk president Hosni Mubarak de politieke kop kostte waren begonnen, vluchtte Rachid weg uit Egypte. Daar was hij sinds 2004 minister van handel en industrie. Eerder was hij een prominente internationale zakenman. Hij was onder andere directeur voor de afdeling Noord-Afrika, Midden-oosten en Turkije van Unilever.
Sinds zijn vlucht zijn de Egyptische autoriteiten al bezig zijn rekeningen aan het onderzoeken. Hij is veroordeeld tot 35 jaar gevangenschap en het betalen van tenminste 330 miljoen dollar voor het illegaal gebruiken en verspillen van publieke middelen.
Belhassen Trabelsi, Tunesië
Belhassen Trabelsi werd een rijke zakenman in Tunesië tijdens het presidentschap van zijn zwager, Zine el Abidine Ben Ali. Ben Ali werd in 2011 afgezet tijdens de protesten in Tunisië die het begin van de Arabische Lente inluidden.
In 2011 ontvluchtte hij het land. Met zijn familie woont hij nu in Canada, waar hij de vluchtelingenstatus heeft aangevraagd. In datzelfde jaar werd hij in zijn thuisland veroordeeld tot vijftien jaar gevangenschap voor corruptie. Bij HSBC heeft hij verdeeld over vier rekeningen tenminste 22 miljoen dollar staan.
Abdul-Karim Dan Azoumi, CAR
Dan Azoumi is de eigenaar van diamantenexporteur Badica, de grootste in de Centraal-Afrikaanse Republiek (CAR). Een recent rapport van de Verenigde Naties (pdf) wees Dan Azoumi aan als sleutelfiguur in het steunen van de rebellengroep Seleka. Door de rebellen te betalen om illegale diamanten het land uit te smokkelen, zouden de rebellen bewapend blijven. Het conflict tussen Seleka en het nationale leger heeft al aan duizenden burgers het leven gekost.
