Voordat een ‘wit lijntje’ terecht komt in een discotheek in Amsterdam, legt het een flinke reis af. De internationale georganiseerde misdaad smokkelt steeds meer drugs door West-Afrika. Terroristische netwerken varen er wel bij.
Het West-Afrikaanse Senegal is straatarm, maar dat zou je niet denken in sommige wijken van de hoofdstad Dakar. Door de straten glijden glanzende terreinwagens vol types die eruitzien als Amerikaanse rappers. Ze parkeren bij paleizen van huizen en drinken champagne in dure nachtclubs. Het lijkt een Afrikaans succesverhaal, maar de pracht en praal heeft een duistere herkomst: drugshandel.
Alarm
Enkele jaren geleden sloeg de United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) alarm. Volgens de drugs- en misdaadwaakhond van de Verenigde Naties had West-Afrika zich ontpopt tot een mondiale doorvoerhaven voor drugs. Met name cocaïne uit Zuid-Amerika werd vaker en vaker onderschept. Volgens de UNODC is drugs momenteel het grootste gevaar voor de stabiliteit van de regio.
Oogje dicht
West-Afrika is een drugsparadijs geworden omdat Europa steeds meer cocaïne consumeert. In eerste instantie smokkelden de Zuid-Amerikaanse drug lords hun cocaïne veelal rechtstreeks naar Europa. Maar naarmate Fort Europa alerter raakte – denk aan de honderd procent-controles op Schiphol op vluchten uit de Antillen – steeg de behoefte aan een omleidende route. West-Afrika bleek perfect. Het ligt praktisch tegen Europa aan en, belangrijker, het is ‘s werelds armste regio. Dat betekent dat er grenzen zijn waar je zo overheen loopt, politiemachten die nog geen deuk in een pakje boter slaan en gezaghebbers die voor wat dollars graag een oogje dichtknijpen.
Goudmijntje
Het eerste land in West-Afrika dat viel voor de cocaïnekartels was Guinee-Bissau, een ex-kolonie van Portugal met sterke banden met Zuid-Amerika. “In Guinee-Bissau heeft drugs de maatschappij totaal ontwricht”, zegt Amadou Ndiaye, een Senegalese journalist gespecialiseerd in drugshandel. “Vind je het gek? Een kilo coke levert er zevenduizend euro op, terwijl een agent vijfenzeventig euro per maand verdient. Niet vreemd dat hij overstag gaat voor het grote geld.” Net als in Dakar zijn er in Bissau, de hoofdstad van Guinee-Bissau, wijken ontstaan met opvallend veel villa’s. De verkoop van plasmatelevisies en stereo-installaties is er omhoog geschoten.
Nils Elzenga is als freelance correspondent gevestigd in Dakar, Senegal. Van daaruit bestrijkt hij de regio’s West- en Centraal-Afrika. Eind 2010 reisde hij per jeep door Marokko, Mauritanië, Senegal, Gambia, Mali, Burkina Faso, Niger, Nigeria en Ghana. Volg Nils op Twitter: @NilsElzenga.
Cocaïne huizen
In andere landen is het al even erg, zegt Mu’azu Umaru van de Intergovernmental Action Group against Money Laundering in West Africa (GIABA). Umaru: “Officials in Ghana vertelden ons dat de ‘cocaine-huizen’ er als paddestoelen uit de grond schieten. In Gambia steeg de koers van de munt op een manier die niet te rijmen viel met de officiële instroom van kapitaal. Drugsgeld was naar alle waarschijnlijk de oorzaak.”
Zakcentje voor terroristen
Een gevaarlijk gevolg van drugshandel in West-Afrika is contact tussen drugskartels en terroristische groeperingen. Terroristen helpen de smokkelaars, uiteraard tegen royale betaling, hun handelswaar naar Europa te loodsen. De vrees bestaat dat smokkel en terreur in West-Afrika in elkaar gaan overvloeien. In andere delen van de wereld is dat al gebeurd. De Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC) bijvoorbeeld is verworden tot een drugskartel. Met de Afghaanse Taliban gebeurde hetzelfde. In zijn boek McMaffia stelt auteur Misha Glenny dat de beruchte groepering zijn strijd tegen de internationale troepenmacht in Afghanistan tegenwoordig financiert met de honderd miljoen dollar (!) die het jaarlijks verdient met de handel in heroïne.
Feesten
Een andere kopzorg is het groeiende drugsgebruik West-Afrika zelf. Op een regionale conferentie over drugs in de Ghanese hoofdstad Accra concludeerde men dat jonge mensen overal in West-Afrika steeds vaker heroïne, cocaïne en andere harddrugs consumeren. Ook de UNODC rept van een spectaculaire toename. “Hier in de stad wordt in elk geval volop cocaïne verkocht”, zegt een makelaar uit Dakar die anoniem wil blijven. “Ik organiseer soms feesten. Voor de deur ziet het altijd zwart van de dealers. Ik ken mensen die elke dag coke snuiven. Van een maat kreeg ik als cadeautje eens een halve kilo hash. Ik ben in huizen geweest waar de drugs tot aan het plafond lag opgestapeld.”
Nachtmerrie
Drugsverslaving, voorspelt journalist Ndiaye, gaat in Afrika dezelfde proporties aannemen als in het Westen. “Alleen zullen, zoals zo vaak in Afrika, de gevolgen erger zijn. Er zijn hier geen rehabilitatiecentra of andere plekken waar mensen met hun drugsproblematiek terecht kunnen. Gezondheidszorg functioneert überhaupt vaak nauwelijks. Een verslavingsepidemie zouden we hier op geen enkele manier kunnen opvangen.” Zoals Karen Tandy, hoofd van Amerika’s invloedrijke Drug Enforcement Administration, het formuleerde: “Als we niet snel krachtig ingrijpen, wordt Afrika qua drugs onze ergste nachtmerrie.”
Foto: cc.
