Achtergrond

Bankieren speciaal voor Ghanese vrouwen

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Tegenover het kolossale pand van De Nederlandsche Bank (DNB) in Amsterdam verblijft de Ghanese Charlotte Lily Baidoo in een hotel. Een toepasselijke locatie voor de Chief Executive Officer (CEO) van een bank, ook al is het een kleintje. De Women’s World Banking Ghana (WWBG) beheert omgerekend zo’n 25 miljoen euro. In Nederland kwam ze in contact met impact investeerder Goodwell (‘goed verdienen door goed te doen’). Els Boerhof en Wim van der Beek, partners van de Nederlandse impact investeerder Goodwell, hebben vertrouwen in haar bank en investeren sinds 2014. OneWorld spreekt haar over vrouwelijk bankieren en de enorme rentes die Women’s World Banking aan haar armlastige klanten moet rekenen. 

Heeft u een hekel aan mannen?

“Nee hoor, helemaal niet. Maar we zijn wel, zoals onze naam zegt, op vrouwen gericht. We begonnen in 1986 als een organisatie die zich richtte op de nichemarkt van vrouwen die ook wilden sparen. In die tijd was het erg lastig voor vrouwen om dat te doen. Je had alleen grote, commerciële banken, dus voor mensen met een laag inkomen waren er nauwelijks voorzieningen. In 1996 hebben we een banklicentie gekregen, en sinds die tijd moeten we zelf winstgevend zijn. Zo’n 80 procent van onze klanten is vrouw.” 

Charlotte Lily BaidooCharlotte Lily Baidoo werd in 1978 geboren in Twifo Praso, in de Central Region van Ghana. Ze behaalde een Master of Business Administration in fi nanciën aan de Central University in Takoradi. Ook heeft ze een bachelor in Social Studies. In 2009 begon ze haar professionele carrière bij de UT Bank in Ghana, als credit officer. In 2009 bracht ze voor diezelfde bank een half jaar door in Nigeria. Later werd ze algemeen directeur bij Ideal Finance, waar ze tot 2012 werkte. Toen stapte ze over naar First Trust Bank waar ze de onderdirecteur was, tot aan haar aanstelling als CEO van Women’s World Banking Ghana in juli 2015.

Hoe ziet vrouwelijk bankieren eruit?
Heeft u ook speciale financiële producten gericht op vrouwen? “Onze bank wordt vooral gebruikt om te sparen. Ik merk dat vrouwen, meer dan mannen, houden van geld storten. Mannen hebben een veel grotere behoefte aan lenen. Van de 84 duizend klanten hebben maar zevenduizend een lening. De rest spaart. Van die leningen zijn diverse typen. Zo hebben we leningen die speciaal gericht zijn op het betalen van schoolgeld. Maar er zijn ook groepsleningen, een systeem dat alleen in dorpen blijkt te werken, niet in de stad. Daarbij gaat de groep als geheel een lening aan en wanneer iemand niet betaalt, neemt een ander het over. Voorafgaand aan zo’n transactie gaan we eerst naar het dorp toe en spreken we met de plaatselijke chief.”

Hoe ‘micro’ zijn die leningen?
“Behoorlijk klein, sommigen lenen maar zo’n 250 euro, oplopend tot duizend. Sinds kort bieden we ook leningen aan het midden- en kleinbedrijf, met name omdat sommige van onze klanten zijn doorgegroeid. We hebben mensen die eerst op een tafeltje onder een parasol een paar elektrische apparaatjes verkochten, en inmiddels een groot bedrijf hebben waarvoor ze hele containers tegelijk invoeren. Daar zijn we als bank echt trots op.” 

Loont het om te sparen?
“Dat hangt af van de flexibiliteit. Spaarders die op elk moment hun geld willen kunnen opnemen, krijgen een rente van 5 procent op jaarbasis. We berekenen het per maand en betalen het dan ook uit. Verreweg de meeste mensen, zo’n 80 procent, kiezen voor een fixed deposit-rekening, en zetten het spaargeld dus 3, 6 of 12 maanden vast. Daarover betalen we hen 27 procent rente op jaarbasis.” 


Foto: Anne Reinke

En hoeveel rente rekent WWBG over een kleine lening?
“Laat ik eerst iets uitleggen over rente. We hebben rekening te houden met de T-bill: de Treasure bill. Dat zijn leningen die de Bank of Ghana zelf aangaat om aan geld te komen. Die T-bill komt met een rentepercentage van 22 procent. Wij als bank hebben langlopende leningen waarbij we geld lenen tegen 27 procent rente.” 

Nu hebt u nog steeds niet gezegd hoeveel rente u zelf berekent.
“33 procent op jaarbasis, en bij kortere periodes naar rato.” 

Bent u dan als microcredietbank uw klanten aan het helpen, of duwt u arme mensen nog dieper de schulden in?
“Dit is precies de reden waarom het merendeel van onze klanten spaart, en niet leent. Onze rente is nog laag vergeleken met andere banken, die soms wel 60 procent rekenen.”

Kan dat echt niet wat minder? In Europa leen je geld tegen een paar procent rente.
“Een groot obstakel in Ghana is de inflatie, letterlijk: geldontwaarding. Die staat nu op 16 procent. Dus als ik jou 1 euro leen, is die een jaar later nog maar 84 cent waard. Daarom alleen al moet de rente minimaal 16 procent zijn, om überhaupt net zoveel terug te geven als je geleend hebt. Zoals ik zei, lenen wij zelf tegen 27 procent − er zit dus slechts 6 procent marge op voor ons en daarvan moeten we ook al onze eigen uitgaven doen om als bank te blijven bestaan. En wat je ook niet moet vergeten, is dat veel mensen hun leningen bij ons in een half jaar terugbetalen. In dat geval betalen ze dan ook maar de helft van de jaarrente, en komen ze uit op zo’n 17 procent.” 

En de Nederlandse investeerders in microkredietbanken dan? Die vertellen dat het zo goed voelt om geld te investeren in Afrika, maar laten ondertussen straatarme mensen tegen torenhoge tarieven lenen.
“Investeerders lenen hun geld uit en willen daar zeker niet op achteruit gaan. En ja, ook die krijgen dan weer een rendement op hun lening. Als we de kosten voor onszelf omlaag willen brengen, moeten we als bank groter worden, dan wordt het goedkoper. Aan inflatie in Ghana kunnen wij als bedrijf niet zoveel doen.” 

Ghana vond in 2007 olie en rond 2010 werd het omhoog gepompt. In die periode kende Ghana een economische groei van zo’n 10 procent. Maar al in 2015 moest het land voor een noodlening van bijna een miljard dollar aankloppen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Hoe kon het zo misgaan? Baidoo zwijgt wijselijk. Ghanese zakenmensen staan nooit zo te springen om politieke uitspraken te doen. Een collega van Baidoo, werkzaam bij een andere bank, steekt daarom van wal. Hij blijft liever anoniem.
“Het geld werd verkeerd besteed. Het werd binnengehaald op basis van olie die nog uit de grond gehaald moest worden. Een gevaarlijke strategie om die olie al vooraf te verkopen. Bovendien werd van het geld infrastructuur aangelegd, in plaats van te investeren in het genereren van inkomen voor de toekomst. Wat Ghana nodig heeft, is meer fiscale discipline. Niet te veel uitgeven, niet te veel lenen. Het IMF heeft harde eisen gesteld aan Ghana, en terecht!”

Natuurlijk is Africa nog Rising, dat kun je overal zien

Baidoo vult aan: “Maar dat heeft wel als direct gevolg dat de belastingen enorm omhoog gegaan zijn. Want het IMF zegt: je moet geld ophalen in je eigen land. Belasting is daarvoor de makkelijkste manier. Zo is de economie van Ghana op dit moment: een hoge inflatie en een zwakke munt. De economie is niet goed beheerd. Een paar jaar geleden betaalde ik 50 cedi (9 euro) per maand voor water, nu is dat 400 cedi. Acht keer zoveel!”

Ook in de rest van Afrika is de economische groei nu lager dan vijf jaar geleden. Gelooft u nog in Africa Rising?
“Natuurlijk is Africa nog Rising. Dat kun je overal zien. Soms zit het economisch mee, dan tegen. Het klopt dat het na jaren alleen maar omhoog wat minder gaat. Zoals in Ghana en in Nigeria, de grootste economieën in heel West-Afrika. Maar ik zie de toekomst positief in. In Ghana heeft de huidige situatie ook met de presidentsverkiezingen van 7 december te maken. Dan is er traditioneel gezien minder geld, veel gaat vanuit de overheid naar de campagnes. Ook ondernemers houden de hand op de knip uit angst voor ongeregeldheden. Zijn die verkiezingen eenmaal achter de rug, dan verbetert het zakenklimaat weer.” 

Hoe ziet u de toekomst voor uw bank?
“Op korte termijn beginnen we met het aanbieden van mobiel bankieren. Mensen die verder buiten de stadjes wonen, kunnen dan ook gebruikmaken van onze services. Die technologie kan ervoor zorgen dat we flink meer klanten krijgen.”

Heeft een bankier ook een privéleven?
“Dat is niet altijd makkelijk. Ik maak lange dagen en ben ook vaak in het buitenland. Ik heb twee kinderen, ze zijn 12 en 15. Natuurlijk klagen die weleens dat ik er zo vaak niet ben. Maar de regel bij ons is dat wanneer ik wel thuis ben, ik ze onvoorwaardelijke aandacht geef.” 

Wie is uw grootste voorbeeld?
“Mijn moeder, zij is begonnen als onderwijzer en werd later assistent-directeur bij een district in het westen van Ghana. We waren met alleen maar meiden thuis en zij hield ons altijd voor: ‘Jullie kunnen alles wat een man ook kan, zelfs beter!’ Waar ik ook ben, ik zorg dat ik even met haar kan bellen, bijna elke dag. Ook wanneer het minder goed gaat. Ze reist heen en weer tussen Ghana en de VS, omdat twee van mijn zussen daar wonen. Dankzij haar ben ik geworden wie ik ben.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons