Achtergrond

‘Afrika is een wannabe western world’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Als naïeve reiziger die al ruim zestien maanden met mijn Landcruiser rondrijdt in het oosten en zuiden van Afrika valt mij iets op: alles wat werkt is van westerse origine en heeft een blanke eigenaar, alles wat niet werkt is een slechte kopie en is van een Afrikaan. Iedereen die gebruik maakt van kwalitatief goede spullen en voorzieningen is blank, iedereen die gebruik maakt van de rest, is zwart.

Sinds 15 maanden reist Pim Franssen in zijn eentje in een Toyota Landcruiser door Afrika. Vanuit Nederland is hij door Oost-Europa naar Turkije, Iran en Dubai gereden. Van daaruit heeft hij zijn auto verscheept naar Soedan en is vervolgens naar het zuiden gereisd. Inmiddels zit hij in Namibië. Het komende half jaar wil Pim via de westkant van Afrika terug rijden naar Nederland.

Alles westers
Iedereen wil wat ik heb: westers geld, westerse gezondheidszorg, een westerse opleiding, een westerse economie, een westers politiek systeem, een westers paspoort. Sommigen willen een westerse huidskleur. Hoewel veruit het grootste deel van de bevolking in Afrika zwart is, zijn op het merendeel van de reclame uitingen blanke mensen te zien. Dát is het ideaal. Blank staat voor westers, rijk, gezond en succesvol. Zwart staat voor Afrikaans, armoede, ziekte en verdoemenis. Afrika, tenminste wat ik er nu van gezien heb, is een soort wannabe western world.

Wij begrijpen heel goed dat zij willen wat wij hebben

En niet alleen Afrikanen denken zo. Wij, westerlingen, geven ze gelijk. Wij begrijpen heel goed dat zij willen wat wij hebben. En we denken dat we ze helpen om het te krijgen door de directe nood te ledigen en ondertussen Afrikanen te scholen zoals wij zijn geschoold. Maar dat is een misverstand. Wat wij kunnen is mensen opleiden die functioneren in onze westerse wereld. Een wereld van christelijke waarden, kapitalisme, democratie, vrijheid en individualisme. Maar die westerse cultuur sluit op geen enkele manier aan bij de belevingswereld van Afrikanen op het platteland, die vaak een combinatie is van mondeling overgeleverde tradities, resten van natuurreligies en half doorgesijpelde westerse gewoonten en producten.

Meer lezen over Afrika & beeldvorming? Dwarse meningen en frisse vergezichten kan je vinden in ons dossier 'Beeldvorming over Afrika'. 

Verwesterde Afrikanen
Je zou je nog kunnen voorstellen dat het zou werken om van Afrika inderdaad een gedupliceerde western world te maken, als je het maar grondig genoeg aanpakt. Geef alle Afrikanen van jongs af aan een westers georiënteerde opleiding die zonder onderbreking doorloopt tot hun zestiende en zorg voor vervolgopleidingen voor degenen die dat willen en kunnen. Dan leren die arme boertjes op het platteland allemaal netjes wat wij geleerd hebben en worden het ook zulke slimme, zelfverzekerde, initiatiefrijke en mondige burgers als wij, met onze normen en waarden en onze ideeën over hoe de wereld eruit zou moeten zien. Dan kunnen ze zonder problemen helpen hun maatschappij op een westerse manier te organiseren en daarin meedraaien.

Maar wie gaat dat organiseren? Corrupte Afrikaanse overheden? Die hebben de wil en de expertise niet. Wij, westerlingen? Kan, maar dan moeten we vergaande bevoegdheden hebben, dan moeten we diep ingrijpen in het overheidssysteem van Afrikaanse landen, dan moeten we daadwerkelijk Afrika Europeaniseren, of Amerikaniseren. Dat heet kolonisatie, geloof ik, en die tijd hebben we gehad. Afrikaanse overheden samen met westerse ngo’s dan? Dat hebben we de laatste vijftig jaar geprobeerd en dat heeft het, onder andere volgens Dambisa Moyo (die van het beroemde boek Dead Aid) allemaal nog veel erger gemaakt. Die Afrikanen willen maar geen westerlingen worden. Ook al denken ze zelf van wel. Wat dan?

Onze westerse oplossingen werken hier niet, simpelweg omdat Afrikanen geen westerlingen zijn

Fundamenteel anders
Misschien is het tijd om ons arrogante, morele superioriteitsgevoel achter ons te laten, ons verantwoordelijkheidsgevoel wat minder serieus te nemen en Afrika zelf wat serieuzer. Afrikanen leven in een cultuur die veel verder verwijderd is van de onze dan wij ons kunnen voorstellen. Wij komen uit een fundamenteel andere wereld, hebben een andere denk- en werkwijze. Onze westerse oplossingen werken hier niet, simpelweg omdat Afrikanen geen westerlingen zijn. Als we Afrika echt willen helpen moeten we een stap terug doen, onze westerse belangen opzij zetten en Afrika haar eigen verantwoordelijkheid laten nemen.

En dan krijgen we niet een wannabe western world, dan krijgen we ook geen gedupliceerde western world, dan krijgen we iets geheel nieuws. De kans is groot dat er dan onconventionele oplossingen gaan ontstaan. Oplossingen  die wij niet begrijpen en waar wij het niet mee eens zijn. Afrikaanse oplossingen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons