Achtergrond

Abortus en ontwikkelingssamenwerking (1)

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

moederVrouwen in Nederland die ongewenst zwanger zijn, staan voor de moelijke keuze: abortus uitvoeren of het kind baren? Op aandringen van regeringspartners ChristenUnie en CDA, wordt nu gepleit voor bevordering van adoptie als positief alternatief voor abortus. Uit onderzoek blijkt echter dat slechts enkele vrouwen per jaar hiervoor kiezen. Veel vrouwen vinden het psychisch te zwaar om het kind te voldragen en daarna af te moeten staan.
 
‘Politici uit mijn spreekkamer’ 
 Extra hulp voor tienermoeders is het beste alternatief voor abortus, aldus het FIOM, een hulpinstelling voor begeleiding van ongewenste zwangerschappen. Ook huisartsen reageerden sceptisch op het regeerakkoord. Driekwart van de huisartsen is niet bereid adoptie als alternatief voor abortus voor te leggen aan vrouwen die ongewenst zwanger zijn. “De politici moeten uit mijn spreekkamer blijven”, zei een arts in het Nederlands Dagblad nadat het regeerakkoord bekend werd. “Wanneer een vrouw haar besluit voor een abortus heeft genomen, is het onethisch om te komen met een alternatief dat niet passend is. Het kan zelfs schadelijk zijn voor de arts-patiënt-relatie”, zegt gynaecologe Gunilla Kleiverda.
 
Daarnaast is er ook meer geld voor voorlichting op scholen door de VBOK (Vereniging ter bescherming van het ongeboren kind) onderdeel van de nieuwe aanpak. Gezien de toenemende invloed van deze anti-choice club door regeringssteun vindt Kleiverda “het niet verwonderlijk dat de jeugd steeds problematischer over abortus gaat denken”. Ook vindt ze “de hele verproblematisering van abortus een daadwerkelijke aantasting van progressief beleid”.  
 
Moeder en kind
Moeder en kind, foto: CC

Geen animo voor adoptie

Op een debatavond over abortus die onlangs in Utrecht werd gehouden bleek dat ook buitenlandse activisten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg veel kritiek hadden op de adoptie-in-plaats-van-abortus benadering. Volgens Stella Mulama, voorvechtster van veilige abortus uit Kenia, slaat ook haar land wat dit betreft de plank flink mis. “Er zijn al veel te veel kinderen, hier is helemaal geen animo voor adoptie. Hulp zou zich moeten richten op goede voorlichting en anticonceptie om abortus te voorkomen. Door adoptie te promoten wordt een vrouw dubbel geraakt. Eerst moet ze een kind dragen en baren dat ze niet wil en vervolgens moet ze er afstand van doen.” 
 
Ook Rose Koenders van jongerenorganisatie CHOICE heeft geen hoge pet op van de adoptiebenadering. “Adoptie en abortus vergelijken is als appels met peren vergelijken. De keuze voor abortus is een eigen keuze van de vrouw. Zij heeft het recht om zelf te bepalen of en hoeveel kinderen zij wil hebben. Wereldwijd zijn er bovendien nog zoveel ongewenste zwangerschappen en sterven zoveel meisjes aan de gevolgen van zwangerschap ofj bevalling. Aan deze levensgevaarlijke situaties moet meer aandacht worden besteed en niet aan een ethische discussie over alternatieven als adoptie”.
 
Volgens de WHO sterven jaarlijks minstens 70.000 vrouwen en meisjes aan de gevolgen van illegale en onveilige abortus. Nederland heeft een van de laagste abortuscijfers ter wereld (8,6 abortussen per 1000 vrouwen in de leeftijd van 15-45 jaar). Onder tieners en vrouwen tussen 20-24 jaar is dit aantal het hoogst (resp. 7,8 en 14,5 per 1000 vrouwen). In Nederland komt abortus bij bepaalde groepen meer voor dan bij andere: Antilliaanse en Surinaamse meiden kiezen tot 9 keer zo vaak voor abortus, vergeleken met Nederlandse autochtone meiden, maar ook Marokkaanse en Turkse meiden laten sinds kort vaker abortus uitvoeren dan hun Nederlandse leeftijdsgenoten.
(Bron: CHOICE)

Abortus met een cassavewortel

In veel landen is de situatie rondom abortus en vrouwenrechten erbarmelijk te noemen. “Abortus is in mijn land illegaal, behalve als het leven van de moeder hiermee kan worden gered”, vertelt Stella Mulama uit Kenia. “Maar door de conservatieve, anti-choice lobbyisten weten veel vrouwen dit niet en sterven ze onnodig.”

 
Ook heerst er een groot taboe op abortus en doen er spookverhalen de ronde. “Er wordt verteld dat je gaat hallucineren van abortus”, zegt Bilal Aurang Zeb uit Pakistan. En als je een abortus hebt laten uitvoeren en dit lekt uit, kan dit je carrière flinke schade toebrengen. “Het is vaak ook erg moeilijk om een dokter te vinden omdat er op abortus gevangenisstraffen staan van meer dan tien jaar”, weet Aurang Zeb. Stella Mulama vult aan: “Meisjes zijn dan dus aangewezen op alternatieve abortussen, zoals het drinken van giftige thee of een geïmproviseerde abortus met een cassavewortel. Dit is levensgevaarlijk”. 
 
Vooruitstrevend beleid
Hoewel het Nederlandse beleid op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg in eigen land de laatste tijd onderhevig is aan conservatieve krachten, is Nederland internationaal bezien nog steeds zeer vooruitstrevend. Het verbeteren van de seksuele en reproductieve gezondheidszorg is een van de speerpunten van het Nederlands buitenlandse beleid.

“Nederland ondersteunt landen die werken aan abortus en waarin het juridisch of in de praktijk legaal is”, vertelt Rachel Ploem van de World Population Foundation (WPF). “Verder is het beleid vooral gericht op het voorkomen van abortus, door de reproductieve gezondheidszorg in ontwikkelingslanden te versterken. Ook wordt hulp geboden aan opvang bij complicaties voortkomend uit abortus”.

  
Koenders
Bert Koenders

Nicaragua op het matje

Maar ook juist landen die een zero-tolerance beleid ten opzichte van abortus voeren, krijgen met Nederland te maken. “Laatst is er in Nicaraqua een wet aangenomen die abortus onder alle omstandigheden verbiedt, zelfs wanneer het leven van de zwangere vrouw hierdoor gered kan worden. De vrouwen en artsen werden gevangen gezet. Toen is Koenders erheen gegaan om met de regering te praten en werden er ook consequenties verbonden aan de Nederlandse hulp aan het land”, aldus Ploem.
 
“We steken ontzettend onze nek uit om internationale afspraken over seksuele en reproductieve rechten te beschermen”, zegt Elly Leemhuis van het ministerie van Buitenlandse zaken tevreden. “Ook op de Global Safe Abortion Conference in Londen die op 23 en 24 oktober plaatsvond, zweeg minister Koenders moeilijke onderwerpen niet dood, maar sprak hij zijn grote bezorgdheid uit over de hoge mate van moedersterfte. Hiervoor moest ook over abortus gesproken worden.” 

Bang voor de ChristenUnie?
Toch lijkt ook hier het conservatisme door te sijpelen: “Het is opmerkelijk dat de rede die Koenders op de Safe Abortion Conferentie heeft gehouden, niet op de website van BuZa staat! Toch een beetje bang voor de ChristenUnie en ruzie in het kabinet?”, vraagt Gunilla Kleinverda zich af. 

 
Ploem van WPF hoopt in ieder geval dat Nederland zijn pioniersrol blijft behouden. Ook de organisatoren van de debatavond in Utrecht riepen de Nederlandse regering op zich te blijven inzetten voor toegang tot veilige abortus voor iedereen. Niet alleen in de partnerlanden waar Nederland ontwikkelingshulp biedt maar ook in Nederland.
 
UNDEFINED
Nederlandse meiden, Foto: Choice

Doorbroken taboes? 

Op diezelfde debatavond bleek namelijk dat het onderwerp in Nederland ook nog steeds in de taboesfeer ligt. Drie jonge Nederlandse vrouwen die ongewenst zwanger waren, vertelden over hun ervaringen. “Ik bespreek het alleen in prive-sfeer, maar misschien kan dat ook niet anders. Het blijft toch iets heel persoonlijks”,  zei een van hen. Ook de meiden die hun kind hadden gehouden en dus nu als jonge moeder door het leven gaan, ervaren een taboesfeer. “Ik word vaak raar aangekeken op straat en er bestaan vooroordelen dat een jonge moeder dom is of een slet”. Volgens een ander wordt er ook vanuit de media een negatief beeld gecreëerd: “Gezinsdrama’s met jonge moeders halen veel vaker het nieuws dan succesverhalen”.
 
 
 

Abortus per staat
 
Ieder land heeft zijn eigen abortuswetgeving. Om dit enigszins overzichtelijk te maken heeft het Centre for Reproductive Rights de wetgevingen in vijf categorieën verdeeld. In iedere categorie gelden de legitimaties voor abortus uit de voorgaande categorieën, plus de vermeldde legitimaties in de categorie. 
 
Categorie I: “Abortus toegestaan om leven vrouw te redden/ onder alle omstandigheden verboden”
69 landen vallen onder deze categorie, oftewel 26% van de wereldbevolking. Voorbeelden van landen uit deze categorie zijn Afghanistan, Brazilië, Kongo, Iran en Nigeria.
 
Categorie II: “Abortus toegestaan vanwege fysieke gezondheid vrouw”
Deze wetten gelden in 34 landen, waar 9,4% van de wereldbevolking woont. Argentinië, Ethiopië, Marokko en Pakistan zijn voorbeelden van landen waar deze wetgeving geldt.
 
Categorie III: “Abortus toegestaan op grond van psychische gezondheid vrouw”
Dit geldt in 23 landen, wat gelijk staat aan 4,2% van de wereldbevolking. Voorbeelden van deze landen zijn Ghana, Nieuw-Zeeland, Spanje en Noord-Ierland.
 
Categorie IV: “Abortus toegestaan om sociaal-economische redenen”
14 landen oftewel 21,3% van de wereldbevolking kent een abortuswetgeving die in deze categorie valt. Voorbeelden zijn Japan, Groot-Brittannië, India en Zambia.
 
Categorie V: “Abortus toegestaan in alle gevallen”
In deze categorie vallen, na categorie I, de meeste landen, namelijk 56, wat goed is voor 39,3% van de wereldbevolking. Voorbeelden van landen met de meest liberale abortuswetgeving zijn China, Nederland, Roemenië en de Verenigde Staten.

Kaart abortuswetgeving + legenda
Foto: Abortuswetgeving, Centre for Reproductive Rights

In twee artikelen belicht OneWorld de staat van abortus in de wereld. Het eerste deel kijkt met een kritische blik naar het “liberale” Nederland en het Nederlandse buitenlandse beleid. Het tweede deel gaat in op het Amerikaanse en het Europese beleid ten aanzien van seksuele en reproductieve gezondheidszorg.

 

 

Choice
Youth Incentives
MyBody
Rutgers Nisso Groep
Hivos
Share-Net
Woman’s Global Network for Reproductive Rights

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons