Curaçao kent sinds kort een kraamkamer voor koraal. Tien ‘bomen’ zijn in het Caribische zeewater neergezet door vrijwilligers van de Coral Restoration Foundation (CRF). "Aan de takken hangen we fragmenten op van Elkhorn- en Staghorn-koraal, die we op de zeebodem bij elkaar zochten. De ervaring leert dat de koraalbeestjes hangend in het water aan zo’n antenne snel verder groeien", zegt Jeremiah Peek van de CRF.
KoraalbeestjesKoraalbeestjes zijn de beestjes die gezamenlijk koraal vormen. Koraal behoort namelijk tot het dierenrijk. De diertjes zijn vaak een paar millimeter groot en leven in kolonies samen. Een grote groep koraalkolonies vormt een koraalrif. Het meeste bekende is het 'Great Barrier Reef' voor de kust van Australië.
De bedoeling is dat het koraal over zo’n negen maanden een boom vol levend koraal vormt. ‘Kerstbomen’ noemen de oprichters van de Coral Restoration Foundation uit Florida ze. Peek: "Na negen maanden zijn ze volgroeid en groot genoeg om terug te planten in het rif. Zo helpen we het rif te herstellen. En we beginnen gelijk opnieuw met kleine koraalfragmenten aan de antennes", aldus de al negen jaar op Curaçao wonende Amerikaan.
Schrikbarende staat
Het koraalrif ten zuiden van Curaçao – één van de mooiste attracties voor het groeiende duiktoerisme – smacht naar dergelijk goed nieuws. Want de realiteit is dat het bar en bar slecht gaat met het ‘Hollandse’ koraal. "Dit initiatief is een woeste poging om eindelijk iets goeds te doen", zegt Leon Pors instemmend. Hij is de voormalig beheerder van het enige marinepark op het eiland en klokkenluider over de belabberde toestand van het rif.
Leon Pors, voormalig beheerder van het marinepark op Curaçao. Foto: Edwin Timmer
Pors: "Begin dit jaar was ik van plan een natuurfilm te schieten over het zeeleven rond Curaçao. Maar ik ben me kapot geschrokken over de achteruitgang van het koraal sinds de jaren '80." Ook de fauna rond het koraal verandert: veel minder roofvissen zoals Snappers, veel meer klein grut en ‘beangstigend’ veel Lionfish – een exotische binnendringer uit Azië die veel schade aanricht, juist omdat hij in de Cariben geen natuurlijke vijanden kent.
Gebrek aan afvalwaterzuivering
Wetenschappelijke cijfers geven Pors gelijk. Het Koninklijk Instituut voor het Onderzoek der Zee (NIOZ) stelt dat de koraalbedekking in het ondiepe rif bij Curaçao sinds de jaren '80 is verminderd van 60 tot circa 10 procent. In de diepere gedeelten is de bedekking tussen 1973 en 2013 gehalveerd. Het is voornamelijk het menselijke afvalwater dat in zee terecht komt dat de koraaldiertjes doet stikken, waarna het koraal afsterft.
Het grootste probleem is dat het rioolwater niet goed wordt gezuiverd. Het komt rechtstreeks in zee terecht
"Het grootste probleem op Curaçao is dat rioolwater niet goed wordt gezuiverd", klaagt Pors. "We hebben drie zuiveringsinstallaties, maar twee werken helemaal niet of onvoldoende." Het gevolg is dat vuil rioolwater rechtstreeks in zee wordt geloosd. "Dat is niet alleen fnuikend voor het koraal, maar ook gevaarlijk voor zwemmers." Pors heeft er daarom bij hotelorganisatie Chata op aangedrongen dat zij bij de overheid een oplossing eisen. "Anders kun je je duiktoerisme straks vergeten."
Herstelprojecten
Toch is er hoop. De Coral Restoration Foundation werd opgericht in 1990 in Florida. En na een lang leerproces weten initiatiefnemers als Ken Nedimyer inmiddels hoe zij koraal weer kunnen laten groeien. Jeremiah Peek, tevens manager van duikschool Ocean Encounters Diving op Curaçao, kwam op Bonaire met de CRF in aanraking. "Het is ongelooflijk. Na een start met slechts 200 koraalfragmenten, hebben ze daar al 3500 koraaldelen opnieuw uitgezet. Dat is een succesverhaal!"
Koraalantennes op de oceaanbodem voor de kust van Curaçao. Foto: CRF
Er is echter één belangrijk verschil: op Bonaire wordt het rioolwater wél gezuiverd. Dreigingen als ziektes en stormen blijven bestaan, maar de grootste belagers – stikstof, fosfaat en andere troep uit menselijke uitwerpselen – zijn sterk afgenomen. "Ik ben het eens met Pors", zegt Peek. "Het lozen van afvalwater op Curaçao is onze grootste bedreiging." Op Bonaire heeft men berekend wat een vierkante meter koraal oplevert aan toerisme en werk. Dat maakt investeren in een goede rioolzuivering eenvoudiger.
Politieke passiviteit
Maar de Curaçaose politiek heeft andere prioriteiten. De strijd tegen criminaliteit en financiële tegenspoed maakt dat de regering Asjes amper aandacht heeft voor milieu. Zelfs de oppositie bagatelliseert. "Curaçao was juist een voorloper op het gebied van afvalwaterzuivering en het is natuurlijk erg jammer dat dit evenals de rest van de overheid in elkaar is gestort na 2010", zegt Omayra Leeflang, onafhankelijk statenlid. Dat moet beter, erkent ze. Maar: "De teruggang van de koraalbedekking speelt in het hele Caribisch gebied en is op Curaçao niet erger dan elders."
Dat is echter niet de houding waarmee het koraal kan worden gered. Volgens Pors is het op Curaçao en Bonaire inderdaad relatief beter gesteld met het koraal dan bijvoorbeeld bij Haïti of de Dominicaanse Republiek. "Maar daar is het volledig verwoest." Deels is dat te wijten aan het droge klimaat en de beperkte afspoeling van sedimentatie. "Dat is ook een vorm van vervuiling en koraalbeestjes gedijen nu eenmaal het beste bij heel schoon water."
Bewustwording vergroten
Na negen maanden zal blijken of de Curaçaose kraamkamer meehelpt aan koraalrestauratie. In elk geval helpt het initiatief de bewustwording onder jongeren te vergroten. Peek: "We richten ons eerst op boyscouts. Zij mogen onder water meehelpen. En als zij onderkennen hoe belangrijk een schoon (zee-)milieu is, helpen ze straks hopelijk niet alleen onder water maar ook op het eiland zelf met het opruimen van afval."
