"Ditmaal kiezen wij zelf onze president. Jullie niet!"
Aan het woord is een jonge vrouw in een rode jurk. Ze staat al een half uur in de rij bij dit stembureau in een school in het vijfde arrondissement, en is eindelijk aangekomen bij de schaduw van het dak.
Jullie. Dat is Frankrijk. Het historische besef is hier scherp, na zestig jaar halve onafhankelijkheid waarin Parijs de dienst bleef uitmaken. Het wantrouwen is onmiskenbaar.
Op weg naar die school kom je langs eindeloze straten met zwartgeblakerde huizen. Alleen de muren staan er nog, want plunderen gebeurde hier grondig begin oktober j.l. bij de zware gevechten in de stad. Het is een versimpeling te zeggen dat het een strijd is tussen moslims en christenen. In feite gaat het veel meer om clans en wijken en de scheidslijnen tussen de religies zijn niet zo scherp. Maar dat was door mijn Europese bril niet meteen zichtbaar, totdat de bewaking van de Kiesraad onder onze ogen een einde maakte aan het lynchen van een christen door andere christenen, omdat hij werkte met kennissen van een 'moslim'-groep.
De tegenstelling is van de laatste jaren en is meer een probleem van armoede
In de 19e eeuw hebben animisten en moslims de komst van de christenen zonder problemen geaccepteerd. De tegenstelling is van de laatste jaren en is meer een probleem van armoede: president Bozizé, een christen die werd verjaagd in 2013, bevoordeelde zijn eigen clan net iets te schaamteloos. Dat is door Frankrijk niet tegengegaan. Door niemand.
Als je maar lang genoeg hamert op schijnbare verschillen komen ze vanzelf tot leven. En dat leidt tot de dood. Na zesduizend doden – vaak met een afgrijselijke wreedheid omgebracht – is de kloof diep in de CAR. De aartsbisschop doet (heel) moedig zijn best, samen met de imam. Zelfs de Paus kwam in november naar Bangui om uit te leggen dat er toch echt maar een wereld is en dat we die samen bevolken. De protestantse leider is minder actief geworden nadat zijn huis geplunderd werd in oktober.
Deze verkiezingen zullen de kloof niet overbruggen. Hooguit bieden ze een kans op verzoening later, en vooral: een begin van een nieuwe periode met een legitieme regering die mag proberen om het land uit de gitzwarte armoede te trekken. Dat kan. Er is hout, er is goud, er zijn diamanten. Straks kan de landbouw weer opkrabbelen. En er is uranium dat gedolven wordt door Areva (natuurlijk, Frans) onder milieucondities waar geen reklame over te maken valt.
Frankrijk wil hier niet weg. Maar China komt. Het land gaf 500 motorfietsjes aan de Kiesraad, voor het vervoer van stembiljetten.
De verkiezingsdag is gisteren veel beter verlopen dan die in december die ongeldig werd verklaard; toen was er teveel haast, er ontstonden dus teveel fouten. Fraude was er ook. Nu was er wel genoeg tijd voor het vervoer van al het materiaal. Grote vraag is of de leiding van de stembureaus nu ook beter was voorbereid, of ze vannacht de resultaten-formulieren goed zullen invullen. Als dat allemaal lukt – en het zal echt niet foutloos gaan – krijgen de Centraalafrikanen eindelijk een president die ze zelf hebben gekozen.
