Achtergrond

Het zware gevecht tegen IS in Mosul

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

In de oude stad van Mosul wonen waarschijnlijk nog tienduizenden burgers, die klem zitten tussen de oprukkende Iraakse troepen en IS. Hans Jaap Melissen ziet dat het gevaar van IS overal is. "De slag om Mosul duurt veel langer dan gedacht, en gaat gepaard met veel meer slachtoffers dan was aangekondigd." 

Keihard geraas klinkt, dan schiet een raketgranaat schuin voor ons langs naar de oude stad van Mosul. Er volgen er meer. Je kunt niet zien wie ze afschiet, wel waar ze ongeveer terecht komen. Doffe dreunen van de inslagen, rookpluimen stijgen op. ‘We weten waarop we richten hoor,’ zegt de Iraakse officier die ook staat te kijken. ‘We hebben professionele mensen op de grond die doorgeven waar ze moeten mikken.’ Wie die mensen op de grond zijn, zegt hij niet. Aan de rand van de stad rijden wel Amerikaanse special forces, samen met Iraakse legertrucks.

In de oude stad van Mosul wonen waarschijnlijk nog tienduizenden burgers, die klem zitten tussen de oprukkende Iraakse troepen en IS. Niemand weet hoeveel het er exact zijn. De weinige inwoners van ingenomen delen van west Mosul maken zich zorgen over hen. ‘Er zitten nog tweehonderdduizend burgers en die gaan allemaal dood,’ roept een oude man wanhopig. ‘De huizen daar zijn van stenen en modder, duizend jaar oud, die vallen al door de trillingen van de bommen bovenop de mensen.’

Foto: Hans Jaap Melissen 

Zelfmoordmotoren

De oude stad is ander terrein dan de rest van Mosul. De wegen zijn er zo smal dat de gepantserde wagens van de anti-IS troepen niet naar binnen kunnen. Voor IS betekent het dat ze bomauto’s lastig kunnen inzetten, maar de eerste zelfmoordmotoren zijn al gesignaleerd.

De oude man staat bij een uitdeelpunt voor voedsel, naast een verwoeste moskee in west Mosul. Zijn zorgen zijn terecht: er zijn al honderden burgers omgekomen bij de bombardementen. IS heeft niets meer te verliezen en de ongelooflijke zware verwoesting van wegen, bruggen en huizen getuigt van de intensiteit van de gevechten. Veel van die huizen waren leeg, of werden alleen gebruikt door IS-strijders. Maar op andere plekken slapen IS-strijders juist tussen de burgers.

Ze liggen op de bank in de woonkamer, met bloed doordrenkt verband om hun onderbenen.

Ook verder van de frontlinie veroorzaakt IS ellende. ‘Een paar dagen eerder is een granaat van IS in de tuin beland. Twee van mijn dochters zijn getroffen,’ vertelt een armoedig geklede man. Hij loopt naar binnen, langs een kuil gemaakt door de inslag. De auto die ernaast staat is doorzeefd. Datzelfde geldt voor de benen van zijn dochters. Ze liggen op de bank in de woonkamer, met bloed doordrenkt verband om hun onderbenen. ‘Ik kan niet staan,’ zegt Aisha (10) met een verlegen glimlach. Ze heeft eigenlijk nog geluk gehad. Het was een zelfgemaakte mortiergranaat: was het een echte geweest, dan was ze nu waarschijnlijk dood. 

Poppen als nep-strijders 

De familie zit in een mooi huis, maar het is niet van hen. ‘Wij passen voor een beetje geld op dit huis,’ legt de vader uit. ‘Ik heb eerder in een opvangkamp gezeten, maar daar word je alleen maar armer.’ Ook de buurvrouw is thuis en bereikbaar via een gat in de muur tussen de twee tuinen. ‘Door IS gemaakt, zodat de strijders zich onzichtbaar konden verplaatsen en niet over straat hoefden.’ Het huis is ook al niet van haar. Ze woont er met een paar eigen kinderen en twee wezen. Voorlopig, totdat de eigenaren terug durven te keren.

In de woonkamer ligt een enorme verzameling etalagepoppen. ‘Die heeft IS hier gebracht. Geen idee wat ze daar mee moesten.’ Mogelijk wilden ze er schietoefeningen op doen, of moesten de poppen dienen als nep-strijders om de Iraakse troepen in verwarring te brengen.

Mosul is steeds meer een openluchtmuseum van de slag tegen IS. Verderop is een autobom van IS onschadelijk gemaakt: een witte KIA met de voorste helft in wit gespoten kogelwerende platen verpakt. De platen moeten voorkomen dat de Iraakse troepen de zelfmoordenaar al op afstand uitschakelen. Voor een moskee ligt een niet ontplofte Amerikaanse vliegtuigbom van 900 kilo.

Veel van de oprukkende Iraakse troepen komen uit het sjiitische zuiden van Irak en weten in Mosul totaal de weg niet. Ze gebruiken Google Earth om te zien waar ze rijden. Ze nemen ook nadrukkelijk hun eigen geloof mee: sjiitische vlaggen wapperen aan de voertuigen en bij de nieuwe checkpoints. Maar Mosul is in overgrote meerderheid een soennitische stad.

Het gevaar van IS is overal

De vrouw met de etalagepoppen heeft een vlag met een sjiitische heilige in de tuin wapperen. ‘Ik ben een soenniet,’ zegt ze zacht. ‘Maar het leger deelde die vlaggen uit en ik wilde niet moeilijk doen.’ De hekel die de Mosuli hadden aan het Iraakse leger was voor een deel van hen aanvankelijk aanleiding om IS te vertrouwen toen dat binnenviel. Maar nu vind je niemand die een goed woord voor IS over heeft. Wel zitten er onder de burgers in de heroverde wijken IS-leden die als slaapcellen opereren. Zonder baard bewegen ze zich door de buurten, naar plekken waar wapens liggen verstopt. Op onverwachte momenten veranderen ze van bevrijde burger in IS-sluipschutter, en nemen ze Iraakse troepen of burgers onder vuur.

Foto: Hans Jaap Melissen 

Het gevaar van IS is overal. Een Iraakse humvee komt ons tegemoet gereden, met op de motorkap het lichaam van een omgekomen Iraakse soldaat. Hij is door een sluipschutter gedood. Militairen verhinderen dat er video’s of foto’s kunnen worden gemaakt. De strijd tegen IS moet vlekkeloos lijken. Het zint het Iraakse leger niet dat de slag om Mosul veel langer duurt, en met veel meer slachtoffers gepaard gaat dan was aangekondigd.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons