Deze vrouw redde zichzelf en 19 anderen van de verdrinkingsdood

Uitgerekend zij, zwemster van het Syrische nationale team, zal nu toch niet verdrinken tijdens haar overtocht naar Europa? De motor van het rubberbootje waarop Sarah Ezzat Mardini (19) een tweede poging doet om van Turkije naar Griekenland te vluchten, heeft het zojuist begeven. Sarah twijfelt geen moment. Samen met haar zusje Yusra (17) springt ze de donkere Egeïsche Zee in om de twintig opvarenden – feitelijk is er op het schamele vaartuig maar plek voor zeven – te redden.

Oever bereikt 

Met elk een touw in de hand trekken de zusjes de boot naar de kust. Buiten hen tweeën is er maar een andere vrouw aan boord die kan zwemmen. De topzwemsters worden zwaar op de proef gesteld wanneer het overbelaste bootje water begint te maken. Het duurt drie en een half uur voor ze uitgeput een veilige oever bereiken. Het blijkt die van het Griekse eiland Lesbos te zijn.

”We zouden ons hebben doodgeschaamd als we het niet hadden gered”, vertelt Sarah, inmiddels 21 en inwoonster van Berlijn over de angstige nacht in augustus 2015. Nu is ze terug op Lesbos, bij vluchtelingen die hopen op een doorreis naar het Europese vasteland. Ze is hier als vrijwilliger. Want juist terwijl haar zusje met een zwemploeg van vluchtelingen meedeed aan de Olympische Spelen in Rio, kreeg Sarah te horen dat zij als gevolg van haar heldendaad nooit meer mag zwemmen. “Anders zou ik mijn armen de rest van mijn leven niet meer normaal kunnen gebruiken.”

Eind aan levenslange passie 

Ze had in Syrië al last van een schouderblessure. Die was nog niet genezen toen ze samen met Yusra op de vlucht sloeg na een bombardement dat hun huis in de Syrische hoofdstad Damascus volledig verwoest. De opvarenden van het bootje hebben haar een paar keer aan haar armen uit het water gehesen zodat ze aan dek kon uitrusten. “Hierdoor is de boel voorgoed beschadigd, vertelde een Duitse arts me.” Het betekent een abrupt einde aan een levenslange passie. Sarah: “Ik was intens verdrietig en acht maanden lang gefrustreerd.”

Aanvankelijk valt Sarah niet op tussen de andere hulpverleners in Kara Tepe. Dit vluchtelingenkamp wordt ook wel de ‘etalage’ van Lesbos genoemd, omdat de kampleiding hier toestaat dat er allerlei faciliteiten en activiteiten voor de asielzoekers worden georganiseerd. De gezinnen bivakkeren in barakken die pal aan zee staan. Verhalen over hun heroïsche overtocht doen hier nog steeds de ronde. Zij en haar zusje kregen een heldenstatus, ontdekte Sarah.

“De kinderen geloofden eerst niet dat ik het was. Ze hadden een soort supervrouw verwacht”, vertelt ze op een bankje in de schaduw van het koffiebarretje in Kara Tepe. Zelf heeft ze niet in een vluchtelingenkamp gezeten, maar ze ziet onmiddellijk wat er ontbreekt, zeker nu mensen hier noodgedwongen maandenlang zitten. “Het belangrijkste is dat er goed en gestructureerd onderwijs komt. En niet vrijblijvend, zoals nu het geval is.”

'De ene keer leef je in armoede, dan weer in luxe’

Zelf gaat ze na de zomer aan de universiteit van Berlijn studeren. Ze woont daar met Yusra, en met familie die later is gekomen: haar jongste zusje, haar ouders en een neef. Sarah is blij dat zij asiel in Duitsland heeft gekregen. Na haar odyssee vanuit Syrië naar Libanon en van Turkije naar Lesbos, ging ze met haar zusje per trein, auto en te voet door Macedonië, Servië, Hongarije en Oostenrijk. Na 25 dagen bereikte ze Duitsland. “Ik zou het zo weer doen. Het heeft mij volwassen gemaakt.”

Ze vindt het niet confronterend om terug te zijn op Lesbos. “Als mensen over onze reis horen, gaan ze ervan uit dat het vreselijk was.” Het tegendeel is het geval, vertelt ze. “Het waren de meest barre weken van mijn leven, maar ik was gelukkig. Ook al aten we dagen niet, sliepen we op straat en belandden mijn zusje en ik in een Hongaarse cel. Ik zei tegen haar; ‘Dit is het leven. De ene keer leef je in armoede, dan weer in luxe’.”

Lezingen over positie asielzoekers 

Niet alleen in Kara Tepe trekt ze aandacht. Sarah geeft wereldwijd lezingen over de positie van asielzoekers; zo reisde ze afgelopen maand naar de Verenigde Staten. Tijdens de bijeenkomsten op universiteiten en middelbare scholen zamelt ze geld in voor haar crowdfundingsfonds ’Refugee-to-Refugee’. Momenteel besteedt ze dat aan waspoeder voor de wasmachines die ze eerder voor Kara Tepe heeft kunnen aanschaffen.

Nog steeds speelt Lesbos een belangrijke rol in haar leven. Ze ontmoette er in augustus vorig jaar haar Zweedse vriend Erik, die er als vrijwilliger werkte. “Hij nodigde me via Facebook uit hier naartoe te komen, omdat hij zag hoe inspirerend en belangrijk mijn zusje en ik zijn voor de vluchtelingen en hulpverleners hier.”

Reddingsboot 

Tot augustus is Sarah samen met de andere hulpverleners van ERCI op Lesbos. Ze vaart mee op de reddingsboot aan de zuidkant van het eiland. Dit aspect van het vrijwilligerswerk heeft telkens grote impact op haar, maar ze leert ermee om te gaan. “De eerste keer huilde ik me suf. De coördinator nam me apart en zei; ‘Als je elke keer in tranen uitbarst, word je gek’. Hij heeft me geleerd op zo’n moment mijn emoties te parkeren. Daardoor kan ik dit werk blijven doen.”

Sarah kon bijna twee jaar geleden snel naar Europa kon gaan, maar momenteel verloopt alles uiterst traag. Alleen al op Lesbos wachten drieduizend asielzoekers maandenlang, soms al wel een jaar, op een beslissing over hun asielaanvraag. De plicht roept. Sarah gaat bedden in elkaar zetten voor de vluchtelingengezinnen in de barakken.

Openingsfoto: Pixabay / geralt