De moskee is afgezet met linten en hekken, rondom staan politieauto’s met hun zwaailichten aan. Op straat liggen glasscherven en houtsplinters, van de moskeeramen. Er staat een auto waarvan de ramen eruit zijn geblazen, op de hoedenplank ligt een wandelstok. Van een van de 27 doden die hier afgelopen vrijdag vielen? Veel van de slachtoffers waren ouderen. De mannen in een van de politieauto’s weten het niet.
Verder is het ijzingwekkend stil in de buurt rond de Imam Sadiq moskee in Koeweit-Stad. Het is ramadan en ver in de veertig graden; overdag is vrijwel niemand op straat. Maar de stilte is er ook een van shock. Hoe kon dit gebeuren in een land dat zichzelf als tolerant – even verderop staat een kathedraal – en non-sektarisch ziet? De media roepen op tot nationale eenheid. ‘Koeweit is verenigd en samen staan we sterk,’ klinkt het overal.
De autoriteiten mogen zich nu massaal keren tegen het zaaien van die sektarische verdeeldheid, een echte verrassing kan het bestaan ervan nauwelijks zijn
De realiteit leerde inmiddels toch wat anders. De aanslag – opgeëist door IS en gericht tegen de in hun ogen afvallige shi’ieten – duidt wel degelijk op sektarische verdeeldheid in het land. Want de autoriteiten mogen zich nu massaal keren tegen het zaaien van die sektarische verdeeldheid; een echte verrassing kan het bestaan ervan nauwelijks zijn.
Sektarisch bewustzijn
Wie in Koeweit aan eerlijke zelfreflectie zou doen – geen gangbaar verschijnsel – moet constateren dat shi’ieten (geschat op zo’n 25 procent van de Koeweitse bevolking van 1 miljoen) en soennieten weliswaar zonder veel problemen samen leven, maar dat er wel degelijk een sektarisch bewustzijn is. Er wordt gebeden in de eigen moskee en mensen weten van elkaar of ze shi’iet of soenniet zijn, en dat wordt belangrijk gevonden.
De kop van de cobra moet eraf!
De afgelopen maanden werd dat bewustzijn extra aangewakkerd door de gebeurtenissen in Jemen. Aanvankelijk bestond dat aanwakkeren vooral uit talloze columns in kranten over het grote Iraans-shi’itische gevaar; de duivel die uit zou zijn op destabilisatie van de regio. De boodschap was vaak agressief. ‘De kop van de cobra moet eraf,’ dat soort taalgebruik.
Militaire acties tegen shi’itsche Houthi-rebellen in Jemen
En het bleef niet bij woorden. Koeweit maakt inmiddels deel uit van de soennitische coalitie, geleid door Saoedi Arabië, die – tot nu toe zonder al te veel resultaat – vecht tegen de shi’itsche Houthi-rebellen in Jemen. Shi’itsche parlementsleden in Koeweit keerden zich fel tegen deelname aan die coalitie, en werden vervolgens weggezet als marionetten van Iran. Shi’itsche studenten die er een vergelijkbare mening op nahouden, doen dat fluisterend.
Dat betekent uiteraard niet dat alle soennieten in Koeweit rabiaat anti-shi’itsch zijn. Veel van Koeweits grote handelsfamilies zijn oorspronkelijk Iraans, en shi’itisch. Zij zijn alom gerespecteerd en maken al decennia deel uit van de elite van het land. En zo is het in veel Golflanden. Het betekent wél dat een kwaadwillende fanaticus eenvoudig een doelwit kon vinden, al dan niet opgezweept door imams of columns.
Nu lijkt het besef doorgedrongen dat IS een reëel gevaar vormt
In diezelfde columns klinkt nu vooral vrees. Er is angst voor nieuwe aanslagen en het besef dat zich IS-cellen onder de Koeweiti’s bevinden, komt hard aan. Werd IS voorheen vaak afgedaan als een ‘creatie van de Amerikanen’, nu lijkt het besef doorgedrongen dat IS een reëel gevaar vormt, ook voor Koeweit; dat de duivel zich misschien niet (alleen) onder shi’ieten schuil houdt.
De inlichtingen- en opsporingsdiensten draaien intussen op volle toeren om alles en iedereen die bij de aanslag betrokken was, op te pakken. Er zouden al tientallen arrestaties verricht zijn, waaronder de chauffeur van de auto die de terrorist naar de moskee zou hebben gereden. De man zou illegaal in het land zijn, wordt er in elk nieuwsbulletin uitdrukkelijk bij gezegd.
De inlichtingendiensten draaien intussen op volle toeren om alles en iedereen die bij de aanslag betrokken was, op te pakken
Dergelijke berichten doen vermoeden waar het straks heengaat. De jacht op illegale buitenlanders – vaak straatarme Aziaten die geen kant op kunnen – zal worden geïntensiveerd. De checkpoints die sinds vrijdag op grote verkeersaders zijn neergezet duiden daar nu al op. Ongetwijfeld worden de komende maanden veel mensen zonder geldige verblijfsdocumenten het land uitgezet.
Ook krijgen bepaalde buurten het zwaar te verduren. Wijken als Taima en Sulaibiya worden uitgekamd. Het zijn buurten waar veel bidoons, staatlozen, wonen. Zij worden ervan verdacht IS-aanhangers te zijn. Helemaal ongegrond is dat niet; de woede onder de bidoons over hun ongelijke behandeling is zo groot dat sommigen van hen herhaaldelijk waarschuwden zich bij IS te zullen aansluiten. En Jihadi John, de beruchte IS-beul, werd geboren in Taima.
Illegalen zijn de usual suspects
Illegalen, bidoons, het zijn de usual suspects voor criminaliteit in Koeweit. Maar of de dader(s) daadwerkelijk in die hoek gezocht moet(en) worden, valt nog te bezien. Inmiddels gaf het ministerie van binnenlandse zaken de eerste summiere informatie over de zelfmoordenaar vrij. Het zou een 23-jarige Saoedi zijn, die pas op de ochtend van de aanslag het land binnengekomen zou zijn, via het vliegveld.
Het vliegveld dat op de zaterdagavond na de aanslag nog net zo chaotisch is als altijd. Waar niets duidt op een verhoogde staat van paraatheid. Waar de mannen die de bagage moeten scannen nog altijd liever op hun mobieltjes kijken dan op de beeldschermen.
[[{“fid”:”36878″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
