Wat als Afrika een kroeg zou zijn? #ifafricawasabar ging een jaar geleden viral en bracht de Botswaanse blogger Siyanda Mohutsiwa (begin twintig) in één klap in het middelpunt van de belangstelling. Op de internationale Tech-Campus Party in Utrecht vertelt ze waarom nieuwe media het smeulende pan-africanisme weer in vuur en vlam kunnen zetten.
Wat hebben sociale media en sociaal pan-afrikanisme zoals je het noemt, met elkaar te maken?
“Het idee om de krachten van alle Afrikanen te bundelen bestaat al langer maar dat is altijd meer een zaak geweest van en voor de elite. Het gros van de bewoners weet maar weinig van elkaar zodra het buiten hun eigen landsgrenzen gaat. Door de komst van internet ontstaat er nu een gevoel van internationale verbondenheid en kunnen we makkelijker over de schutting kijken, ideeën uitwisselen en samenwerken. Het is concreet, kijk: ik las in mijn tienerjaren zo'n twee boeken per week en wist daarom wel het een en ander over het concept van pan-afrikanisme en het gedachtegoed van talrijke Afrikaanse intellectuelen en leiders maar toch kreeg ik pas echt een gevoel van een gemeenschappelijke identiteit en bestemming toen ik vanaf 2011 Ghanese, Keniaanse en Nigeriaanse twitteraars ging volgen. Zij openden mijn ogen, er ging een wereld voor me open.”
Afrikaanse problemen die we niet alleen gezamenlijk wíllen maar ook steeds beter kúnnen oplossen
Wat betekent zo'n gemeenschappelijke identiteit dan?
“We zien dankzij internet dat we niet zoveel van elkaar verschillen. Neem #growingupafrican, het liet ons zien dat we als Afrikanen een gedeelde achtergrond hebben. Zelfs Afro-Amerikanen herkenden veel in de Afrikaanse opvoedingsstijl. Door het besef van een gemeenschappelijke identiteit ontstaat er ook grensoverschrijdende empathie en komen we voor elkaar op. Ugandese, Zimbabwaanse of Sudanese problemen worden dan Afrikaanse problemen die we niet alleen gezamenlijk wíllen maar ook steeds beter kúnnen oplossen.”
Het is lastig voor te stellen dat 140 tekens complexe internationale vraagstukken kunnen oplossen.
“Dat kan het natuurlijk ook niet. Onderwijs en handel zijn ook ontzettend belangrijk. Of neem de infrastructuur: een reis naar een omliggend land kost me nu nog meer tijd en bureaucratisch incasseringsvermogen dan een trip naar Amsterdam. Maar Twitter spreekt onze generatie direct aan. En vergis je niet, het vergt heel wat intelligentie om een bepaalde visie van een schrijver of een politieke situatie terug te brengen tot een tweet. Dat kan weer stof tot nadenken geven en aanleiding zijn voor meer onderzoek, bijvoorbeeld over wat pan-Afrikanisme betekent. In de kroeg ga je niet jarenlang nadenken over welke positie je inneemt in het debat, om het vervolgens op te schrijven, en daarna voor te lezen. Nieuwe media genereren een continue discussie zonder geografische beperkingen, een informeel gesprek in het café. Daar zit je niet altijd mag ik hopen, maar dat je er zo nu en dan over politiek, economie en cultuur in gesprek kunt gaan, is enorm waardevol.”
Zolang je je visie luchtig en met humor brengt, kun je veel maken
Aan de toog moet het toch vooral gezellig blijven?
“Zolang je je visie luchtig en met humor brengt, kun je veel maken. Dat vergt een vorm van tact, van sociale intuïtie. Zelfspot wordt ook gewaardeerd. Mijn eerste tweet luidde: #ifafricawasabar… South Africa would be drinking all kinds of alcohol and begging to get along in its stomach, verwijzend naar de droom van de regenboognatie. Ik ben geen Zuid-Afrikaanse maar gebruikte niet voor niets mijn tweede naam Siyanda, daarmee zou ik er wel goed voor door kunnen gaan.”
Eerlijk gezegd had ik jouw opvattingen en uitspraken eerder van een politicologe verwacht of een studente literatuur. Maar je studeert wiskunde.
“Wiskunde is eigenlijk een oude vorm van filosofie, het gaat erom complexiteit te vangen en uiteen te zetten. Het vraagt om een soort onverschrokkenheid om die uitdaging aan te gaan. Zo zie je maar, het gaat vaak om verkeerde beelden en aannames, daar ben ik me, met een moeder uit Swaziland en een vader uit Botswana, al van jongs af aan van bewust.”
In hokjes voel ik me niet thuis
Het meeste lijkt voorlopig wel gezegd met talrijke scherpe, humorvolle en aanmoedigende tweets. Heb je nieuwe plannen?
“Gisteren heb ik mijn laatste tentamen gemaakt. Nu is het tijd voor iets nieuws en ik heb daarvoor zelfs al gesproken met verschillende mensen, maar wil er verder niets over zeggen, dat brengt alleen maar ongeluk. Spannend vind ik het namelijk wel: het succes van de hashtag kwam uit de lucht vallen, het ontstond spontaan. Nu ben ik 'bekend' en hebben mensen een verwachtingspatroon van me. Daar moet ik mee om zien te gaan, want in hokjes voel ik me niet thuis.”
