Oprichters, andere betrokkenen en nieuwe jonge leden troffen elkaar maandagochtend als oude bekenden op Zonheuvel. Op de genodigden lijst pronkten namen als oud minister-president Ruud Lubbers, UNESCO voorzitter Mirian Vilela, filantroop Steven Rockefeller en aartsbisschop Dr Thabo Makgoba uit Zuid-Afrika. Het doel van de viering? Terugblikken op vijftien jaar Earth Charter en vooruitkijken naar de toekomst. “Gezien de huidige staat waarin de wereld verkeert is het Earth Charter na vijftien jaar relevanter dan ooit”, aldus Rockefeller.
Handvest van de aarde
Een basis vormen voor een betere wereld. Dat is het doel van het Earth Charter. Door de verklaring te ondertekenen laat je als individu of organisatie zien achter de ethische principes te staan waar het Charter op gebaseerd is. Deze principes zijn onderverdeeld in vier thema's: respect en zorg voor alle levensvormen; ecologische integriteit; sociale en economische rechtvaardigheid, en democratie, geweldloosheid en vrede. Het Charter doet een beroep op de verantwoordelijkheid van mensen als één grote aardse familie, die moet samenwerken om een rechtvaardige, duurzame en vreedzame wereldwijde gemeenschap te realiseren. Inmiddels is het Earth Charter uitgegroeid tot een wereldwijd netwerk van mensen die meewerken aan het uitdragen van deze normen en waarden.
Er is een groeiend besef van verantwoordelijkheid voor de wereld om ons heen
Een gedeelde visie is essentieel
In het terugblikken op vijftien jaar Earth Charter haalde UNESCO voorzitter Vilela herinneringen op aan de oprichting in 2000. “De energie was voelbaar toen we vijftien jaar geleden het Charter lanceerden in het Vredespaleis. Er stonden zelfs mensen op de gang omdat ze niet meer in de zaal pasten.” In de vijftien jaar dat ze bij het Earth Charter betrokken is, merkte ze een verandering in de manier waarop we naar de wereld kijken. “Er is een groeiend besef van verantwoordelijkheid voor de wereld om ons heen, ook bij de jongere generatie”, vindt Vilela. “Maar echt verandering teweeg brengen kan alleen door het nastreven van een gedeelde visie op een vreedzame, duurzame en eerlijke wereld. We moeten de jongere generatie uitnodigen om deze visie te delen, zodat we gezamenlijk actie kunnen ondernemen voor een betere wereld”, vertelde Vilela.
Mensen moeten zich bewust worden van hun impact op de wereld
Klimaatverandering is een hot topic
Dat het landgoed Zonheuvel is uitgekozen als locatie voor de viering van het Earth Charter is geen toeval. Met een klimaatneutrale bedrijfsvoering en het aanzienlijk terugdringen van CO2-uitstoot mag het zichzelf het meest duurzame hotel van Nederland noemen. Klimaat was maandag een belangrijk onderwerp van gesprek. De tijd dringt. Om klimaatverandering tegen te gaan moeten we vandaag actie ondernemen en niet wachten tot morgen. Daar waren de sprekers het over eens.
In december dit jaar vindt een belangrijke klimaattop plaats in Parijs. Hier worden afspraken gemaakt om de wereldwijde temperatuurstijging tot maximaal 2 graden te beperken. Maar de toekomst van de aarde hangt niet alleen af van goed beleid, vindt co-voorzitter van het Earth Charter Kartikeya Sarabhai uit India. “Mensen moeten zich bewust worden van hun impact op de wereld en hun gedrag veranderen. Minder consumeren is moeilijk te verkopen, maar je kunt mensen wel vertellen minder te verspillen en meer te recyclen”, aldus Sarabhai.
Met de ontwikkelingsdoelen in het vooruitzicht is het aan ons om een diepere betekenis aan de woorden duurzaam en ontwikkeling te geven
De duurzame ontwikkelingsdoelen
Vooruitkijken naar de toekomst betekent dat er maandag ook veel aandacht was voor de nieuwe duurzame ontwikkelingsdoelen die in september worden aangenomen door de Verenigde Naties. “Dit is de eerste keer dat het woord ontwikkeling in verband wordt gebracht met de rijkste landen ter wereld”, vertelde Sarabhai. En “vanuit het Earth Charter perspectief is dit een gigantische stap voorwaarts”, vindt Rockefeller.
Het Earth Charter en de duurzame ontwikkelingsdoelen komen op veel punten overeen. Beiden strijden ze tegen ongelijkheid, en zijn ze voorstander van een duurzame en eerlijke wereld. Maar er zijn ook essentiële verschillen en verschillende sprekers lieten zich maandag kritisch uit over de nieuwe doelen. “Wie is waarvoor verantwoordelijk? In de nieuwe ontwikkelingsagenda staat daar niets over. Dit laat politieke onwil zien voor de implementatie van doelen”, zei Rockefeller. Oud politicus Jan Pronk was het met hem eens. “Er kan een moment komen dat overheden hun handen aftrekken van deze nieuwe agenda. Maar politiek is te belangrijk om alleen aan de politici over te laten. Het is dan aan de mensen om hun overheden tot verantwoording te roepen.”
Kritisch blijven
Constante discussie is belangrijk als we het hebben over de toekomst van onze aarde, vonden de aanwezigen. Hier ligt een belangrijke taak voor de ondertekenaars van het Earth Charter. “Met de ontwikkelingsdoelen in het vooruitzicht is het aan ons om een diepere betekenis aan de woorden duurzaam en ontwikkeling te geven”, zei Rick Clugston van de Earth Charter vereniging. “Als we het hebben over extreme armoede, moeten we ook de discussie omdraaien. Wanneer is genoeg genoeg? En als we spreken over de kwaliteit van onderwijs, dan moeten we ook over een ander soort onderwijs nadenken. De meest onderwezen mensen brengen momenteel de meeste schade toe aan de aarde. Onderwijs moet juist richting geven in het werken aan een duurzame en eerlijke wereld”, stelde Clugston.
Bijzondere sprekers deelden maandag grote visies op een betere wereld. Rabbijn Awraham Soetendorp vatte de kern samen: “De mens bestaat door de compassie van andere mensen. Om een eerlijke en duurzame toekomst te realiseren hebben we elkaar dus heel hard nodig.”
